4. Pa gymorth y mae Llywodraeth Cymru wedi'i roi i fusnesau ym Mlaenau Gwent yn ystod pandemig y coronafeirws? OQ55643

Diolchaf i Alun Davies am y cwestiwn yna. Hyd yma, dyfarnwyd cyllid i gyfanswm o 199 o ficro-fusnesau a busnesau bach a chanolig eu maint ym Mlaenau Gwent drwy'r gronfa cadernid economaidd, yn dod i gyfanswm o £3 miliwn. Hefyd, rydym ni wedi dyfarnu 62 o grantiau cychwyn gwerth £155,000, a 1,420 o ddyfarniadau grant ardrethi busnes annomestig COVID-19, yn dod i gyfanswm o £15.8 miliwn ym Mlaenau Gwent yn unig.

Rwy'n ddiolchgar i'r Prif Weinidog am yr ateb yna, a gwn fod llawer o fusnesau ym Mlaenau Gwent hefyd yn hynod ddiolchgar am y gefnogaeth y maen nhw wedi ei chael gan Lywodraeth Cymru drwy gydol y pandemig hwn. Ond rydym ni hefyd yn gwybod—ac rwy'n croesawu cyhoeddiad y datganiad y bore yma ar sut y byddwn yn ailadeiladu yn sgil y pandemig hwn—rydym ni'n gwybod y bydd angen buddsoddiad parhaus a chynyddol ar ardaloedd fel Blaenau Gwent er mwyn cynnal hyfywedd busnesau yn rhanbarth Blaenau'r Cymoedd. Bydd angen i'r buddsoddiad hwnnw fod yn gyfannol ac yn gynhwysfawr, gan fuddsoddi mewn pobl a lleoedd. A wnaiff y Prif Weinidog gadarnhau y bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i fuddsoddi yn economi Blaenau'r Cymoedd, a Blaenau Gwent yn benodol, ond y bydd hefyd yn parhau i fuddsoddi mewn meysydd fel band eang cyflym iawn a'r rhwydwaith rheilffyrdd i sicrhau bod gennym ni'r strategaeth ddiwydiannol gyfannol y bydd ei hangen ar leoedd fel Blaenau Gwent er mwyn cynnal bywiogrwydd busnesau a swyddi yn y dyfodol?

Llywydd, diolchaf i Alun Davies am hynna. Rwy'n cytuno yn llwyr ag ef ei bod yn rhaid i'n strategaeth fuddsoddi fod yn gyfuniad o fuddsoddi mewn pobl, i roi'r sgiliau iddyn nhw, yr hyfforddiant, y cyfleoedd sydd eu hangen arnyn nhw i lunio eu dyfodol eu hunain, a buddsoddi mewn lleoedd hefyd fel bod y lleoedd hynny yn hygyrch a bod y lleoedd hynny yn ffynnu. A thrwy ein pecyn gweddnewid trefi, er enghraifft, y gwn fod ganddo gynigion, cynigion ymarferol, ym Mlaenau Gwent, ym Mryn-mawr, yn Nhredegar, yn Nant-y-glo, mae'r rheini yn lleoedd y mae pobl eisiau byw ynddyn nhw ac yn eu cydnabod fel lleoedd a werthfawrogir.

Roedd gen i ddiddordeb mawr, Llywydd, yn yr hyn a ddywedodd Alun Davies tuag at ddiwedd ei gwestiwn am Lywodraeth Cymru yn parhau i fuddsoddi mewn band eang cyflym iawn ac yn ein rhwydwaith rheilffyrdd. Darllenais, dros y penwythnos, erthygl gan arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig yn y fan yma, pryd y dywedodd, pe byddai yn arwain y Senedd, y byddai'n dod â gwariant Llywodraeth Cymru ar gyfrifoldebau nad ydyn nhw wedi eu datganoli i ben. Wel, fe'i hatgoffaf, pan ddaw'n fater o fand eang cyflym iawn, o'r £200 miliwn a wariwyd arno gan y gwasanaeth cyhoeddus yma yng Nghymru, bod £67 miliwn wedi dod oddi wrth Lywodraeth y DU a bod dros £130 miliwn wedi dod oddi wrth Lywodraeth Cymru, ar gyfrifoldeb nad yw wedi ei ddatganoli, yn benodol er mwyn gwneud iawn am fethiannau'r farchnad a'r methiant y Llywodraeth Geidwadol yn San Steffan i fuddsoddi. Felly, rwy'n hapus iawn i gadarnhau i Alun Davies y bydd y Llywodraeth hon yn buddsoddi yn y pethau hynny sy'n gwneud gwahaniaeth i bobl yng Nghymru, a, phan fo'n rhaid i ni wneud iawn am fethiannau Llywodraeth y DU, byddwn yn camu i mewn i wneud yn siŵr bod gan bobl yng Nghymru y cysylltedd sydd ei angen arnyn nhw, boed hynny drwy fand eang, boed hynny drwy gludiant cyhoeddus, a fyddai yn cael eu hesgeuluso mewn ffordd mor gywilyddus fel arall.

Prif Weinidog, gall busnesau ym Mlaenau Gwent a siroedd eraill sy'n dioddef effeithiau cyfyngiadau symud lleol hawlio cymorth gennych chi, o gronfa cadernid economaidd y Llywodraeth hon, ac mae hynny i'w groesawu yn fawr. Fodd bynnag, mae cyfyngiadau symud lleol yn cael effaith ddifrifol a niweidiol ar fusnesau yn Sir Fynwy oherwydd diffyg pobl o ardaloedd cyfagos a fyddai fel rheol, ac yn amlwg na allant nawr, yn teithio yno i siopa, i weithio ac i fwyta allan. Dywedodd un masnachwr bach yr ymwelais ag ef ddoe eu bod nhw wedi mynd o 200 o gwsmeriaid y dydd i lai nag 20. Mae busnesau twristiaeth eisoes yn dweud bod pobl yn canslo. Oni bai bod y busnesau hyn yn cael cymorth, maen nhw'n annhebygol o oroesi, felly a gaf i gefnogi apêl Cyngor Sir Fynwy i chi a gofyn i chi, Prif Weinidog, ymestyn trydydd cam eich cronfa cadernid economaidd o £60 miliwn i fasnachwyr mewn ardaloedd fel Sir Fynwy sy'n cael eu heffeithio yn andwyol wrth gael eu hamgylchynu gan gyfyngiadau symud lleol?

Llywydd, diolchaf i Laura Anne Jones am y cwestiwn yna, sy'n gwestiwn priodol a difrifol y gwn fod fy nghyd-Weinidog Ken Skates yn meddwl amdano ac y bydd wedi clywed y sylwadau o Sir Fynwy.

Pan siaradais ddiwethaf â Peter Fox, arweinydd Ceidwadol Sir Fynwy, roedd yn eglur nad oedd angen cyfyngiadau symud lleol yn y sir honno eto, a gobeithiaf y byddwn ni'n gallu eu hosgoi yn gyfan gwbl. Mae 80 miliwn o bunnoedd yng ngham 3 y gronfa cadernid economaidd—a diolchaf i'r Aelod am yr hyn a ddywedodd amdano—ar gael, wrth gwrs, i fusnesau yn Sir Fynwy, fel mewn mannau eraill, ond byddaf yn gwneud yn siŵr a byddaf yn gofyn i'm cyd-Weinidog Ken Skates ddarllen yr hyn y mae wedi ei ddweud y prynhawn yma am yr effeithiau ffin ar awdurdodau cyfagos lle mae angen cyfyngiadau symud lleol.