8. Cynnig i nodi'r adroddiad blynyddol ar Gynllun Ieithoedd Swyddogol Comisiwn y Senedd ar gyfer 2019-20

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:58 pm ar 4 Tachwedd 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Gareth Bennett Gareth Bennett UKIP 3:58, 4 Tachwedd 2020

(Cyfieithwyd)

Felly rwy'n gwneud ychydig o ymdrech gyda'r iaith, a hoffwn dynnu sylw at y ffaith bod gennyf gymhwyster lefel O yn y Gymraeg o fy nyddiau ysgol. Byddai'n well gennyf ddweud mai TGAU ydoedd, oherwydd mae lefel O yn dangos fy oed braidd, ond mae arnaf ofn mai lefel O ydoedd. Felly, a gaf fi ddweud bod ymdrechion i hybu'r defnydd o'r Gymraeg i'w croesawu at ei gilydd, er mai fel iaith fyw y gwneir y defnydd gorau o'r Gymraeg, ac yn gyffredinol mae'n debyg ei bod hi'n well cyfeirio adnoddau tuag at gadw'r Gymraeg fel iaith fyw lle caiff ei defnyddio felly, yn hytrach na cheisio cyrraedd targedau a allai fod yn rhai ffug neu'n dargedau nad ydynt yn ddim mwy nag ymarfer ticio blychau yn y pen draw?

Nawr, rwy'n derbyn yr hyn y mae Rhun wedi'i ddweud heddiw am siarad Cymraeg fel continwwm yn hytrach na mater 'ie' neu 'na' pegynol, ac mae'r adroddiad y mae Rhun, fel y Comisiynydd, yn ei gyflwyno heddiw yn ymwneud â defnyddio'r Gymraeg o fewn y Senedd, nid yng Nghymru yn ei chyfanrwydd. I ryw raddau, credaf fod achos dros weld y Senedd yn ceisio efelychu Cymru gyfan, a'r hyn a olygaf yw demograffeg gyffredinol Cymru. Mae perygl y bydd rhai grwpiau heb eu cynrychioli'n ddigonol o ran eu cyflogaeth yn y Senedd, ond mae perygl hefyd y bydd rhai grwpiau'n cael eu cynrychioli'n ormodol. Y broblem gyda chreu polisi dwyieithrwydd ar draws ystâd y Senedd yw bod rhywun mewn perygl o roi gormod o gynrychiolaeth i siaradwyr Cymraeg ar y staff yma, a'r hyn sy'n dilyn hynny'n rhesymegol, os yw rhywun yn gor-gynrychioli siaradwyr Cymraeg, yw bod rhywun yn gwahaniaethu yn erbyn pobl nad ydynt yn siarad Cymraeg, sef tua 70 y cant o boblogaeth Cymru mewn gwirionedd. Nawr, mae'r darlun yn gymhleth wrth gwrs, oherwydd mae rhai pobl wedi manteisio ar y cyrsiau Cymraeg sydd ar gael yma yn y Senedd i geisio cynyddu eu gallu yn y Gymraeg, fel y gwneuthum innau, ac mae hynny i'w argymell. Byddwn yn annog pawb sydd â diddordeb mewn gwella eu Cymraeg i fanteisio ar yr hyfforddiant Cymraeg da iawn sydd gennym yma yn y Senedd.

Ond a gaf fi gynnig ychydig eiriau o rybudd am beryglon dilyn polisi recriwtio sy'n ceisio rhoi cynrychiolaeth ormodol i bob pwrpas i siaradwyr Cymraeg ar y staff? Oherwydd gallaf weld o'r adroddiad fod angen o leiaf ryw lefel o Gymraeg ar 100 y cant o'r holl swyddi a hysbysebwyd yma y llynedd, yn amrywio o Gymraeg rhugl i'r hyn a elwir bellach yn Gymraeg 'lefel cwrteisi'. A phan fydd gennych boblogaeth yng Nghymru lle nad yw tua 70 y cant o'r bobl, yn ôl y ffigurau diwethaf sydd ar gael, yn siarad unrhyw Gymraeg o gwbl, mae'n amlwg eich bod i bob pwrpas yn gwahaniaethu yn erbyn mwyafrif helaeth pobl Cymru o ran cael swyddi yma yn y Senedd. Does bosibl na fyddai rhywun am i'r Senedd gynrychioli holl bobl Cymru, a pheidio â throi'r staff yn swigen fach Gymraeg ei hiaith. Nid yw'n cynrychioli poblogaeth Cymru o gwbl. Mae arnaf ofn mai dyma'r perygl o ddilyn polisi sydd â gormod o obsesiwn â dwyieithrwydd, a bydd canfyddiad ymhlith llawer o'r cyhoedd nad yw'r Senedd yno i'w cynrychioli mewn gwirionedd; mae yno er budd grŵp bach, elitaidd o siaradwyr Cymraeg. Felly, roeddwn am ychwanegu'r nodyn hwnnw o rybudd.