Part of the debate – Senedd Cymru am 3:46 pm ar 10 Tachwedd 2020.
Diolch, Dirprwy Lywydd, a diolch am y cyfle i agor y ddadl yn gofyn i Aelodau gymeradwyo Rheoliadau'r Cynllun Seibiant Dyledion (Moratoriwm Lle i Anadlu a Moratoriwm Argyfwng Iechyd Meddwl) (Cymru a Lloegr) 2020. Mae'r rheoliadau hyn, y cyfeirir atyn nhw yn gyffredin fel 'lle i anadlu', y tu allan i gymhwysedd deddfwriaethol y Senedd. Fodd bynnag, heb gymeradwyaeth y Senedd, ni fydd yr amddiffyniadau a gynigir drwy'r moratoriwm lle i anadlu ar gael i bobl yng Nghymru. Gwyddom mai digwyddiadau bywyd fel diweithdra, salwch a chwalu perthynas yw'r sbardunau allweddol ar gyfer problemau dyled, ac mae'r amgylchiadau yr ydym ni yn eu hwynebu gyda COVID-19 yn cynyddu dyled ar aelwydydd ledled Cymru. Pan fydd pobl yn mynd i ddyled, gall y canlyniadau fod yn ddifrifol.
Ond, diolch byth, gall pobl ddod allan o ddyled. Yr hyn sydd ei angen arnyn nhw yw'r amser i geisio cyngor proffesiynol a deall y dewisiadau sydd ar gael iddyn nhw heb gredydwyr yn bygwth camau gorfodi neu yn cynyddu eu dyled drwy ychwanegu taliadau llog a ffioedd eraill. Dyma'r hyn y mae lle i anadlu yn ei gynnig. Am gyfnod o 60 diwrnod, caiff pobl sy'n ymrafael gyda dyled, amddiffyniadau cyfreithiol i atal credydwyr rhag cynyddu eu dyled a rhag cymryd camau gorfodi, gan roi amser iddyn nhw gael y cyngor sydd ei angen arnyn nhw i ddechrau rheoli eu dyledion.
Mae digon o dystiolaeth o'r cysylltiad rhwng iechyd meddwl gwael a dyled. Mae gan hanner yr holl oedolion sydd mewn dyledion sylweddol broblem iechyd meddwl hefyd, ac rwy'n falch ei bod hi'n haws i'r bobl sy'n cael triniaeth argyfwng iechyd meddwl elwa ar y warchodaeth y mae lle i anadlu yn ei chynnig. Bydd eu hamddiffyniadau hefyd yn para'n hwy na'r 60 diwrnod safonol, gan ganiatáu i bobl gwblhau eu triniaeth, ac yna i gael amser i gael cyngor a'r cymorth i wneud penderfyniadau gwybodus ynglŷn â rheoli eu dyled.
Lle i anadlu yw rhan gyntaf y cynllun seibiant dyledion. Y cynllun ad-dalu dyledion statudol yw'r ail ran a disgwylir iddo gael ei gyflwyno hyd at 2022. Fel gyda lle i anadlu, bydd swyddogion yn gweithio gyda llunwyr polisi i sicrhau bod y cynllun ad-dalu dyledion statudol yn cyd-fynd ag anghenion pobl Cymru ac fe gaiff y rheoliadau eu cyflwyno i'r Senedd i ni eu cymeradwyo.