Part of the debate – Senedd Cymru am 6:26 pm ar 17 Tachwedd 2020.
Oherwydd amgylchiadau eithriadol y flwyddyn ariannol hon o ganlyniad i bandemig y coronafeirws, cyhoeddais y gyllideb atodol interim hon i roi'r wybodaeth ddiweddaraf am sefyllfa ariannol Llywodraeth Cymru. Mae'n sicrhau bod sefyllfa ariannol Llywodraeth Cymru yn parhau i fod yn dryloyw. Hoffwn ddiolch i'r Pwyllgor Cyllid am ei ystyriaeth o'r gyllideb hon ac am gyhoeddi ei adroddiad ac rwy'n falch o nodi ei fod yn croesawu'r tryloywder a roddir i'r Senedd wrth gyflwyno'r gyllideb atodol ychwanegol hon. Byddaf yn rhoi ymateb manwl i bob un o argymhellion y pwyllgor maes o law.
Diben y gyllideb atodol hon yw adlewyrchu'r newidiadau sydd wedi codi o ganlyniad i'r mesurau a gymerwyd i ymateb i effaith uniongyrchol y pandemig ers cyhoeddi'r gyllideb atodol gyntaf ym mis Mai. Mae'n cynnwys dyraniadau o gronfeydd wrth gefn y cytunwyd arnyn nhw ers y gyllideb atodol gyntaf sy'n ymwneud ag agweddau acíwt yr argyfwng, symiau canlyniadol sy'n ddyledus o ganlyniad i gyhoeddiadau Llywodraeth y DU yn gysylltiedig ag ymyraethau COVID gan gynnwys y warant ariannu, a diwygiadau i ragolygon y dreth trafodiadau tir ac addasiad grant bloc ar gyfer treth tir y dreth stamp, sy'n deillio o'r newidiadau dros dro i'r trethi hyn.
Mae'r gyllideb atodol hon yn cynyddu adnoddau cyffredinol Cymru gan £2.5 biliwn. Mae hwn yn gynnydd ychwanegol o 11 y cant ar y sefyllfa a nodwyd yn y gyllideb atodol gyntaf tua phum mis yn ôl. Ers i'r gyllideb derfynol gael ei chymeradwyo ym mis Mawrth 2020, mae adnoddau Cymru o 2020-21 wedi cynyddu gan fwy na 22 y cant. Mewn ymateb i effaith uniongyrchol pandemig y coronafeirws, mae'r gyllideb atodol hon yn dyrannu dros £1.5 biliwn, gan gynnwys £800 miliwn ar gyfer pecyn sefydlogi'r GIG i helpu GIG Cymru i barhau i ymateb i effaith COVID-19.
Rydym ni'n cydnabod yr heriau enfawr a digynsail y mae'r pandemig yn eu hachosi i'n gwasanaeth iechyd yma yng Nghymru. Bydd y cyllid hwn yn cynorthwyo sefydliadau'r GIG ledled Cymru i baratoi ar gyfer yr heriau a ragwelir yn ystod y gaeaf, ymateb i ail don o'r feirws ochr yn ochr â phwysau arferol y gaeaf gan hefyd barhau i gynyddu ymhellach y gallu i gael gafael ar wasanaethau hanfodol. Mae'r cyllid hwn yn golygu bod cyfanswm cymorth COVID-19 Llywodraeth Cymru i sefydliadau'r GIG yn fwy nag £1.3 biliwn ac mae £264 miliwn wedi ei ddyrannu i gefnogi awdurdodau lleol am weddill y flwyddyn ariannol hon. Bydd hyn yn diwallu'r angen parhaus am gymorth ychwanegol mewn ymateb i'r pandemig, gan dalu costau ychwanegol, colled incwm a sefyllfa ariannol gyffredinol awdurdodau lleol.
Mae 53 miliwn o bunnoedd wedi ei ddarparu ar gyfer y gronfa adferiad diwylliannol i helpu i gefnogi a chynnal y sector yn ystod yr heriau parhaus sy'n deillio o'r pandemig, dyrannwyd £113 miliwn i sicrhau bod gwasanaethau trên yn parhau i weithredu ar rwydwaith Cymru a'r gororau ar gyfer gweithwyr allweddol ac eraill sy'n dibynnu ar y trên i deithio, a £50 miliwn i gefnogi myfyrwyr prifysgol a cholegau Cymru i ddarparu sgiliau a dysgu mewn ymateb i effaith economaidd y feirws.
Pwyslais y gyllideb hon yw sicrhau bod sefyllfa ariannol Llywodraeth Cymru yn dryloyw. Wrth i ni barhau i ymateb i effaith pandemig y coronafeirws, mae'n iawn fy mod yn dod â'r wybodaeth ddiweddaraf ar ffurf y gyllideb atodol hon gerbron y Senedd ar yr adeg hon. Ni yw'r unig Lywodraeth yn y DU sydd wedi cyhoeddi ail ddiweddariad i'n cyllideb yn ystod y flwyddyn ac i sicrhau tryloywder ein penderfyniadau ariannu yn y modd hwn.
Wrth gwrs, mae'r sefyllfa ariannol yn parhau i newid. Ar 6 Hydref, cyhoeddais becyn arall o gyllid sylweddol, sef cyfanswm o £320 miliwn, i helpu pobl a busnesau i oroesi'r cyfnod heriol sydd o'n blaenau, ac yna, ychydig wythnosau yn ôl, cyhoeddodd Llywodraeth y DU gynnydd arall o £600 miliwn i'r cyllid ychwanegol gwarantedig ar gyfer eleni. Rwy'n parhau i fonitro ein sefyllfa ariannol yn ofalus, a byddaf yn cyflwyno trydedd cyllideb atodol, gan adlewyrchu'r holl newidiadau hyn, yn ddiweddarach yn y flwyddyn, a gofynnaf i'r Aelodau gefnogi'r cynnig hwn.