Diolch, Lywydd. Rwy'n falch iawn o allu cymryd rhan yn y ddadl hon gan y Pwyllgor Deisebau heddiw, oherwydd mae'n gyfle i siarad am y llifogydd a drawodd RhCT ym mis Chwefror, a Phontypridd, fy etholaeth i, oedd yr ardal yr effeithiwyd arni waethaf yn Rhondda Cynon Taf. Felly, mae'n fater rwyf wedi gofyn cwestiynau yn ei gylch yn gyson i'r Prif Weinidog a Gweinidogion eraill, oherwydd, er bod llawer wedi'i wneud eisoes, mae llawer mwy i'w wneud o hyd, ac nid wyf yn bwriadu caniatáu i'r cymunedau sydd wedi dioddef llifogydd yn fy etholaeth gael eu hanghofio. 

I bob un o'r 321 o gartrefi a dwsinau o fusnesau a ddioddefodd lifogydd difrifol ym Mhontypridd, ac i'r 1,800 o gartrefi yr effeithiwyd arnynt fel arall, gweithredu yw'r gair allweddol. Mae'r gaeaf yma ac mae bron iawn yn flwyddyn ers y llifogydd. Mae'n ddealladwy fod pobl yn bryderus ar gyfer y dyfodol, ac mae ofn llifogydd pellach yn drawmatig ac ni ddylid ei fychanu. Felly, ni chredaf fod fy etholwyr am i ddim rwystro'r cynnydd rydym eisoes yn ei wneud, a'r gwaith sydd ar y gweill ar hyn o bryd.

Mae lle i ymchwiliadau cyhoeddus, ond mae ymchwiliad o dan Ddeddf Ymchwiliadau 2005, ymchwiliad statudol, yn ddrud, mae'n cymryd llawer o amser ac mae'n broses fiwrocrataidd iawn, a gwn o brofiad ymarferol y bydd ymchwiliad cyhoeddus yn cymryd blwyddyn fan lleiaf—o leiaf 18 mis yn ôl pob tebyg—ac na fyddai'n debygol o ychwanegu llawer at yr hyn a wyddom eisoes am y wybodaeth sydd gennym eisoes o adroddiad yr ymchwiliad a gyhoeddwyd eisoes gan Cyfoeth Naturiol Cymru, neu'r hyn y byddwn yn ei wybod, yn sicr yn fy etholaeth i, o'r wyth o adroddiadau ymchwiliadau adran 19 rydym yn eu disgwyl rywbryd ar ddechrau mis Ionawr. Mae'n hanfodol bwysig ein bod yn cael cyfle i ystyried yr adroddiadau hynny, oherwydd byddant yn ein galluogi i gymryd camau ar unwaith ar ben y camau sydd eisoes ar y gweill. 

Rwy'n deall y galwadau a fwriadwyd yn dda am ymchwiliad cyhoeddus, ond ni fydd yn newid yr hyn sydd angen ei wneud. Yn fy marn i, ni fydd ymchwiliad cyhoeddus ond yn oedi'r hyn sydd angen ei wneud nawr, a phe bawn yn meddwl y byddai ymchwiliad cyhoeddus yn sicrhau unrhyw fudd i'r cymunedau rwy'n eu cynrychioli, byddwn yn ei gefnogi. Ar hyn o bryd, nid dyma'r cam cywir. Efallai y bydd yn briodol ystyried hynny pan gawn yr adroddiadau adran 19, ond nid ar hyn o bryd.

Felly, fel y dywedais, rhaid inni ganolbwyntio ar weithredu, ac mae cynnydd wedi bod. Gwnaed gwaith atgyweirio sylweddol gan gyngor RhCT, Dŵr Cymru a CNC. Mae cyngor RhCT, ynghyd â Llywodraeth Cymru, hefyd wedi bod yn archwilio'r potensial ar gyfer cynllun yswiriant busnes lleol, ac rwyf am weld hynny'n datblygu. Ac rwy'n ddiolchgar i Weinidog yr amgylchedd, Lesley Griffiths, sydd wedi ymrwymo miliynau o bunnoedd o adnoddau Llywodraeth Cymru i sicrhau y gall y gwaith paratoi sy'n cael ei wneud gan gyngor RhCT fynd rhagddo tra byddwn yn aros am benderfyniad Llywodraeth y DU i wireddu ei haddewid o £70 miliwn i £80 miliwn o gyllid i atgyweirio seilwaith allweddol. Rwyf hefyd yn ddiolchgar iawn i elusen Moondance, a gyfrannodd rodd hael o £100,000 i helpu i gefnogi dros 100 o'r teuluoedd yr effeithiwyd arnynt yn fwyaf uniongyrchol yno. Hefyd, rwy'n ddiolchgar iawn am ymyriadau diweddar gan y Gweinidog iechyd meddwl, Eluned Morgan, am ei gwaith gyda bwrdd iechyd Cwm Taf Morgannwg mewn perthynas â sicrhau bod gwasanaethau iechyd meddwl a chymorth ar gael i'r gymuned leol.

A gaf fi hefyd gofnodi fy niolch i'r holl gynghorwyr a gweithwyr cymunedol a thrigolion a wnaeth gymaint yn ystod y llifogydd? Nawr, yn union ar ôl y llifogydd, ymwelais â'r cymunedau gyda'r Prif Weinidog a'r AS lleol ym Mhontypridd, Alex Davies-Jones. Rydym wedi cynnal dros 30 o gyfarfodydd cyhoeddus a phreifat gyda thrigolion a busnesau lleol. Roedd y diweddaraf yr wythnos hon. Nodir barn a phrofiadau'r preswylwyr mewn adroddiad manwl iawn sydd wedi'i ddosbarthu ymhlith pawb yr effeithiwyd arnynt yn uniongyrchol gan y llifogydd. Fy mhryder mwyaf uniongyrchol yw na ddylid atal unrhyw gartref a fyddai'n elwa'n rhesymol o fesurau gwrthsefyll llifogydd, megis llifddorau er enghraifft, rhag eu cael oherwydd y gost, ac rwy'n falch fod y Gweinidog, mewn ymateb i gwestiynau gennyf fi, wedi cadarnhau bod cyllid ar gael. Rwy'n falch hefyd fod cyngor RhCT eisoes wedi cael cadarnhad fod eu cais am gyllid a bod trafodaethau gyda CNC ar gynllun tebyg ar gyfer mesurau tebyg mewn ardaloedd lle ceir perygl o lifogydd yn cael ei drafod gyda'r Gweinidog, a byddwn yn ddiolchgar pe bai'r Gweinidog yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am y trafodaethau hynny.

Nawr, mae llawer i'w wneud o hyd. Mae yswiriant yn broblem wirioneddol, gyda busnesau a ddioddefodd ddifrod gwerth degau o filiynau'n ei chael hi'n anodd cael yswiriant, a rhaid inni ddal Llywodraeth y DU at ei haddewid o gymorth ariannol, ac rwy'n gobeithio bod pob Aelod yma mor benderfynol â minnau o'u gweld yn gwneud hynny. Rhaid inni symud ymlaen ar frys i gyflwyno mesurau atal llifogydd, megis llifddorau, gyda Cyfoeth Naturiol Cymru, a datblygu materion pwysig eraill a nodwyd yn ein hadroddiad ar lifogydd ym Mhontypridd. Mae system rhybudd llifogydd well o'r fath yn bwysig, a chyflwyno cenhadon llifogydd cymunedol, yn ogystal â chyflwyno driliau llifogydd rheolaidd. Dyma'r camau y mae'r cymunedau ym Mhontypridd wedi'u codi gyda mi ac rwyf am ganolbwyntio arnynt, a gallaf eu sicrhau mai'r amcanion hyn fydd fy mlaenoriaeth o hyd. Diolch, Lywydd.