Part of the debate – Senedd Cymru am 6:22 pm ar 9 Rhagfyr 2020.
Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. Wel, mae'r cyfyngiadau un maint addas i bawb hyn yn amlwg yn afresymol ac nid ydynt wedi'u seilio ar unrhyw dystiolaeth ystadegol gredadwy. Mae'r Llywodraeth wedi gwneud llawer iawn o gamgymeriadau polisi yn yr wyth mis diwethaf, ac mae'r rhagfynegiadau a wneuthum pan feirniadais bob un ohonynt i gyd wedi dod yn wir. Ni weithiodd y cyfnod atal byr, ac ni allai weithio ychwaith—y cyfan y gallai ei wneud oedd gohirio trosglwyddiad y clefyd ar y gorau. A bydd y cyfyngiadau symud hyn yn union yr un fath. Os mai'r cyfiawnhad dros y cyfyngiadau symud hyn yw bod rhaid i ni gael achub bywydau yn brif amcan, ni ddylem fod yn agor eto ar gyfer y Nadolig; yn wir, ni ddylem fod yn agor eto o gwbl nes bod gennym frechlyn effeithiol y profir ei fod yn gweithio. Ond yn amlwg, ni allwn gau'r economi gyfan, neu fel arall bydd cynifer o broblemau eraill yn deillio o hynny. Ond pam ein bod yn canolbwyntio ar fesurau sy'n amlwg yn mynd i gael cyn lleied o effaith, os o gwbl, ar drosglwyddo'r feirws, gan fod pawb sydd wedi siarad yn y ddadl hon yn erbyn y rheoliadau wedi dweud yn rymus mai tafarndai ac amgylcheddau eraill a reoleiddir yw'r amgylcheddau lleiaf tebygol y bydd y clefyd yn cael ei drosglwyddo ynddynt? A'r dewis arall yw yfed gartref ac mewn amgylchiadau eraill lle ceir risg uwch o drosglwyddiad. Fel arfer, mae'r Llywodraeth yn defnyddio gordd i dorri cneuen.
Bob wythnos, yn ne-orllewin Cymru rydym yn cael cyfarfod gyda Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda, ac maent wedi bod yn ddefnyddiol iawn. Yr wythnos diwethaf, roedd 89 o bobl yn yr ysbyty yn y tair sir, Ceredigion, Sir Gaerfyrddin a Sir Benfro, 89 yr wythnos cynt, ac 85 yr wythnos cyn honno. Ble mae'r dystiolaeth ystadegol fod angen y mesurau hyn yn yr ardaloedd hynny? Ddeuddydd yn ôl, cyhoeddodd Iechyd Cyhoeddus Cymru restr o'r 22 awdurdod yng Nghymru a'r cyfraddau heintio a'r cyfraddau marwolaethau a'r cyfraddau canrannol o brofion positif. A beth yw'r synnwyr cyffredin y tu ôl i bolisi sy'n trin Gwynedd, gyda chyfradd o 40 o bobl ym mhob 100,000 wedi'u heintio gan COVID, yn yr un ffordd â Chastell-nedd Port Talbot, gyda chyfradd o 621 ym mhob 100,000? Mae'r gwahaniaeth rhyngddynt yn ffactor o 15. Yn amlwg, nid oes sail resymegol dros bolisi sy'n cymhwyso'r un cyfyngiadau'n union i ardaloedd lle ceir angen cynyddol i roi rhai mesurau ar waith ac ardaloedd lle nad oes angen amlwg o gwbl.
Ac mae'r gwaharddiad ar alcohol mewn tafarndai a bwytai cyn 6 o'r gloch yn amlwg yn gwbl hurt ac yn mynd yn groes i synnwyr cyffredin, sydd, fel y nododd llawer o'r Aelodau yn y ddadl hon, yn dangos pam fod rhwystredigaeth gynyddol ynghylch anallu Llywodraeth Cymru i ymateb naill ai i'r apeliadau a wneir ar ran y busnesau niferus a fydd yn mynd i'r wal o ganlyniad i'r cyfyngiadau symud parhaus hyn neu'n wir, y cyhoedd sydd am gael rhyw fath o fywyd cymdeithasol sy'n cyd-fynd â rheoli'r feirws, neu fesurau rheoli rhesymol ar gyfer y feirws.