Part of the debate – Senedd Cymru am 5:00 pm ar 12 Ionawr 2021.
Diolch, Llywydd. Rwy'n cynnig y cynigion sydd ger ein bron i gymeradwyo'r cyfresi hyn o reoliadau sydd ger ein bron heddiw. Af i'r afael â phob un o'r rheoliadau yn eu tro, gan ddechrau gyda Rheoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Rhif 5) (Cymru) 2020.
Ar 14 Rhagfyr, cyhoeddodd y Llywodraeth ein cynllun rheoli'r coronafeirws wedi'i ddiweddaru. Roeddwn yn ddiolchgar i'r Aelodau am eu cyfraniadau i'r ddadl a gynhaliwyd ynglŷn â'r cynllun rheoli ar y diwrnod canlynol. Mae'r rheoliadau hyn yn gweithredu'r lefelau rhybudd sydd wedi eu cynnwys yn y fframwaith. Mae'r cynllun yn nodi pedair lefel rhybudd, sy'n cyd-fynd â lefel y risg, ac yn amlinellu'r mesurau sydd eu hangen ar bob lefel i reoli lledaeniad y feirws ac i ddiogelu iechyd pobl. Mae'r cynllun a'r rheoliadau hyn yn rhoi mwy o eglurder i bobl a busnesau ynghylch sut yr ydym ni'n symud drwy'r lefelau rhybudd, a dylent helpu pob un ohonom ni i gynllunio wrth i'r flwyddyn newydd hon dreiglo rhagddi. Rydym ni wedi defnyddio arbenigedd Grŵp Cynghori Gwyddonol y DU ar Argyfyngau, sef SAGE, a'n grŵp cynghori technegol ein hunain i nodi ymyriadau sy'n gweithio a'r hyn yr ydym ni wedi'i ddysgu o'r pandemig. Wrth gwrs, fe ddylem ni i gyd fyfyrio ar y ffaith ein bod yn dal i ddysgu drwy gydol y pandemig hwn, hyd yn oed ar ôl y 10 mis diwethaf.
Mae ein grŵp cynghori technegol yma yng Nghymru wedi ei gwneud hi'n glir iawn bod dull cenedlaethol o ymdrin â chyfyngiadau yn llawer mwy tebygol o gael ei ddeall gan y cyhoedd yn ehangach ac, yn hollbwysig, o fod yn effeithiol. Ond os oes tystiolaeth glir o amrywiad parhaus rhwng rhannau o Gymru, mae'r rheoliadau'n caniatáu i'r lefelau rhybudd gael eu cymhwyso'n rhanbarthol.
Yr ail gyfres o reoliadau a ystyrir heddiw yw diwygiad i'r rheoliadau hynny, Rheoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Rhif 5) (Cymru) (Diwygio) 2020. Bydd yr Aelodau'n ymwybodol, ar 19 Rhagfyr, fod gwybodaeth newydd a phryderus am y math newydd a heintus iawn o COVID wedi'i thrafod gan Brif Weinidog Cymru, ynghyd â Phrif Weinidogion yr Alban a Gogledd Iwerddon a Michael Gove ar ran Llywodraeth y DU. Mewn ymateb yma yng Nghymru aethpwyd ati ar unwaith i gyflwyno'r cyfyngiadau rhybudd lefel 4, ein cyfyngiadau llymaf, y noson honno. Trefnwyd yn wreiddiol i'r cyfyngiadau hyn ddod i rym dros gyfnod y Nadolig. Roedd hyn yn golygu bod gwasanaethau manwerthu nad ydynt yn hanfodol, gwasanaethau cyswllt agos, campfeydd, canolfannau hamdden, lletygarwch a lletai ar gau, a daeth y cyfyngiadau aros gartref i rym.
Nawr, rwy'n cydnabod y bu cryn feirniadu gan rai ar y mesurau cenedlaethol hyn. Yn anffodus, mae cyfnod byr o amser wedi atgyfnerthu pam mai ein dull gweithredu cenedlaethol ni oedd y dull cywir, yn enwedig felly yn y gogledd, lle gwnaethom ni gyflwyno'r amddiffyniad ar yr adeg iawn, neu byddai'r sefyllfa a welwn ni yn awr ar draws gogledd ein gwlad yn sicr wedi bod yn waeth o lawer. Yn ogystal, gwnaethom newidiadau pellach i drefniadau'r Nadolig, a oedd yn caniatáu i ddwy aelwyd ddod at ei gilydd i ffurfio swigod Nadolig, ac roeddent yn berthnasol i Ddydd Nadolig yn unig.
Gwnaed cyfres arall o reoliadau diwygio ar 22 Rhagfyr—Rheoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Rhif 5) (Cymru) (Diwygio) (Rhif 2) 2020. Roedd y gwelliant technegol hwn i raddau helaeth yn ceisio sicrhau bod gwerthu alcohol ar ôl 10 yr hwyr yn parhau i fod yn drosedd.
Yn olaf, mae Llywodraeth Cymru wedi gwneud newidiadau pellach i Reoliadau Diogelu Iechyd (Coronafeirws) (Teithio Rhyngwladol) (Cymru) 2020. Mae math newydd o COVID-19 wedi'i ganfod yn Ne Affrica sy'n wahanol i'r math Prydeinig sy'n destun pryder, sef math Caint, ond gall rannu nodweddion tebyg o ran bod yn haws i'w drosglwyddo. Mae hynny'n sicr yn ymddangos yn wir. Ers 24 Rhagfyr, mae'n ofynnol bellach i bob teithiwr sy'n cyrraedd Cymru o Dde Affrica ynysu am 10 diwrnod ac ni fyddant ond yn gallu gadael y lleoliad lle maen nhw'n hunanynysu mewn amgylchiadau cyfyngedig iawn, ac nid oes unrhyw eithriadau o ran sector. Er bod y rhan fwyaf o ymwelwyr o Dde Affrica yn cyrraedd drwy Loegr, mae cyfyngiadau pellach yn golygu nad llongau ac awyrennau teithwyr yn uniongyrchol o Dde Affrica a nwyddau gyda'u danfonwyr yn gallu glanio na docio ym mhorthladdoedd Cymru.
Fel yr wyf wedi'i nodi'n gynharach heddiw, mae Cymru'n ymgymryd â phroses frechu ar raddfa fawr mor gyflym ag y gall hi. Fodd bynnag, mae hyn yn ymdrech enfawr na welwyd ei bath erioed o'r blaen. Mae'r sefyllfa'n parhau'n ddifrifol iawn ym mhob rhan o'n gwlad. Rwy'n gwbl ymwybodol o'r heriau sylweddol y mae cyfyngiadau rhybudd lefel 4 yn eu gosod ar bobl a busnesau ledled Cymru. Fel y nododd yr adolygiad o'r cyfyngiadau hynny yr wythnos diwethaf, mae'n dal yn llawer rhy fuan i symud i lefel rhybudd is. Rhaid i ni aros gyda rhybudd lefel 4 i ddiogelu ein GIG ac i achub bywydau. Anogaf yr Aelodau i gefnogi'r rheoliadau hyn, sy'n hanfodol os ydym ni i gyd eisiau parhau i wneud ein rhan i gadw Cymru'n ddiogel. Diolch, Llywydd.