1. Pa asesiad y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o sut mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan wedi delio â COVID-19? OQ56202

Llywydd, mae gwasanaethau yn ardal y bwrdd yn parhau i fod o dan bwysau sylweddol gan mai dim ond yn araf y mae gostyngiadau i drosglwyddiad cymunedol yn cael eu teimlo mewn ysbytai. Rwy'n siŵr ein bod ni i gyd yn ddiolchgar am ymroddiad staff y bwrdd wrth iddyn nhw ymdrechu i ddarparu'r gofal gorau posibl i'w cleifion.

Diolch am yr ateb yna, Prif Weinidog. Mae'r gaeaf hwn wedi bod yn un o'r cyfnodau anoddaf y gall unrhyw un ei gofio i'n GIG. Mae niferoedd staff wedi cael eu taro yn galed, mae nifer y cleifion wedi bod yn uchel, ac mae'r pwysau a'r straen ar ein staff rheng flaen wedi bod yn aruthrol. Er gwaethaf hyn i gyd, mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan wedi sefydlu rhaglen frechu torfol sy'n cyflymu ar gyfradd uchel, gan hefyd addasu eu harferion a'u gwasanaethau hefyd. Un o'r addasiadau hyn fu cynnig dewisiadau amgen i drigolion lleol yn hytrach na mynd i adrannau damweiniau ac achosion brys. Mae hyn wedi helpu i leddfu rhywfaint o'r pwysau ar y system ac wedi helpu i gadw cleifion a staff mor ddiogel â phosibl. Mae'r bwrdd iechyd a'r staff yn gwneud gwaith anhygoel o dan amgylchiadau eithriadol o anodd. A wnaiff y Prif Weinidog groesawu'r camau sy'n cael eu cymryd yn ardal bwrdd iechyd Aneurin Bevan a sicrhau bod Llywodraeth Cymru yn parhau i ddarparu'r holl gymorth posibl i helpu i gefnogi ein staff a'n cadw ni yn ddiogel?

Llywydd, diolchaf yn fawr iawn i Jayne Bryant am y cwestiwn atodol yna. Wrth gwrs, rwy'n croesawu yn fawr iawn yr holl ymdrechion a wneir gan ein staff yn Aneurin Bevan, a ledled Cymru, o dan y pwysau eithriadol y maen nhw wedi eu hwynebu'n ers bron i 12 mis llawn erbyn hyn. Ac, wrth gwrs, mae Jayne Bryant yn iawn—yr her ddiweddaraf yw brechu. Hanner can mil o frechlynnau wedi eu rhoi yn ardal Aneurin Bevan erbyn hyn, 69 o'r 74 o feddygfeydd teulu yn yr ardal yn rhoi'r brechlyn yr wythnos diwethaf, a dim ond un o'r heriau niferus y maen nhw'n eu hwynebu yw honno, wrth gwrs. Rhoddodd y bwrdd 19,000 o brofion i drigolion ardal bwrdd iechyd Aneurin Bevan yr wythnos diwethaf hefyd, ac eto, fel y mae Jayne Bryant yn ei ddweud, Llywydd, mae'r bwrdd yn parhau i arloesi, ac mae ei arloesedd diweddaraf, o'u treial cysylltu'n gyntaf, yn dangos llwyddiant gwirioneddol rwy'n credu.

Rydym ni'n deall y pryder y mae pobl yn ei deimlo am ddod i adrannau achosion brys ar adeg pan fo coronafeirws mewn cylchrediad o'r fath. Mae caniatáu i bobl ffonio yn gyntaf, i gael y sgwrs honno, ac yna cael eu cyfeirio at y rhan o'r gwasanaeth sydd fwyaf addas i'w helpu nhw yn fantais i'r defnyddiwr, ond mae'n fantais i'r gwasanaeth hefyd. A, Llywydd, fel yr awgrymodd Jayne Bryant, o'r bobl hynny a ffoniodd y gwasanaeth yn y pythefnos ar ddiwedd mis Rhagfyr, nid oedd angen i 81 y cant ohonyn nhw fynd i adran achosion brys, cyfeiriwyd 36 y cant o alwyr yn llwyddiannus at uned mân anafiadau, cyfeiriwyd 32 y cant at ganolfan gofal sylfaenol frys yn ardal y bwrdd. Ac rwy'n credu bod y rheini yn ffigurau rhyfeddol ac yn dangos nid yn unig yr ymdrechion anhygoel y mae staff yn eu gwneud, ond eu gallu i barhau i arloesi ac ymateb i amgylchiadau newydd hyd yn oed o dan y pwysau y mae'r bwrdd yn eu hwynebu.

Hoffwn innau, hefyd, ddiolch i bawb ym mwrdd iechyd Aneurin Bevan am y gwaith ardderchog y maen nhw'n ei wneud yn darparu'r brechlyn, ond hefyd y ffyrdd adweithiol eithriadol, fel y mae'r Prif Weinidog newydd ei ddweud, y maen nhw wedi ymdrin â'r pandemig hwn. Fel y gwyddoch chi, Prif Weinidog, mae canolfan y Fenni yn Sir Fynwy yn darparu brechlyn Rhydychen-AstraZeneca ar ddiwrnod neu ddau o'r wythnos yn unig, er bod Cyngor Sir Fynwy a meddygfeydd teulu, sydd i gyd wedi bod yn anhygoel wrth ddarparu'r brechlyn hwn, wedi cynnig sefydlu canolfan arall. Mae'n ymddangos i mi ei bod hi'n gwneud synnwyr bod canolfan frechu'r Fenni naill ai'n dod yn ganolfan frechu Pfizer, fel y gallai weithredu saith diwrnod yr wythnos fel y mae Cwmbrân a Chasnewydd ar fin ei wneud, neu fod canolfan ddosbarthu Pfizer arall yn cael ei sefydlu yn Sir Fynwy, gan sicrhau bod y brechlyn yn cael ei gyflwyno yn gyflymach. Byddwn yn gwerthfawrogi eich safbwyntiau ar hynny, Prif Weinidog.

Diolchaf i Laura Anne Jones am yr awgrymiadau yna, yr wyf i'n siŵr y bydd y bwrdd yn gwybod amdanyn nhw, ac rwy'n siŵr y byddan nhw'n cynnwys hynny yn eu syniadau. Mae'r darlun, fel y gwnaeth Laura Anne Jones gydnabod, yn newid drwy'r amser. Mae byrddau'n datblygu canolfannau newydd ac mae meddygon teulu newydd yn ymuno â'r ymdrech. Mae'n ymdrech i sicrhau bod cymaint o bobl â phosibl ar lawr gwlad yn gallu cynnig brechiadau, ond mae hefyd yn ymdrech i geisio gwneud yn siŵr bod y posibiliadau hynny mor agos at gartrefi pobl ac mor gyfleus iddyn nhw â phosibl. Rwy'n credu, bythefnos yn ôl, Llywydd, i mi ddweud yn y cwestiynau hyn ein bod ni'n gobeithio y byddai 250 o feddygfeydd teulu yn brechu erbyn diwedd y mis; mae gennym ni bron i 330 erbyn hyn, felly rydym ni wedi rhagori yn helaeth ar yr hyn yr oeddem ni wedi ei ddisgwyl. Mae hynny yn rhan o'r patrwm newidiol y cyfeiriodd Laura Anne Jones ato. Rwy'n siŵr y bydd y bwrdd wedi clywed yr hyn a ddywedodd ac y bydd yn cymryd hynny i ystyriaeth wrth iddyn nhw gynllunio i ddarparu hyd yn oed mwy o gyfleoedd i frechu, a'i wneud mor gyfleus â phosibl i'r bobl y mae'r Aelod yn eu cynrychioli.

Byddwn yn adleisio'r pwyntiau a wnaed am ddewrder ac ymroddiad staff bwrdd iechyd Aneurin Bevan—maen nhw'n glod i'n cymunedau. Roeddwn i eisiau codi mater ynghylch rhoi'r brechlyn yn yr ardal, os gwelwch yn dda. Mae rhai etholwyr wedi cysylltu â mi oherwydd eu bod nhw'n gofalu am berthynas oedrannus, ac mae'r perthynas oedrannus wedi cael ei alw i gael y brechlyn ond nid ydyn nhw fel gofalwr. Nawr, rwy'n sylweddoli bod hyn yn rhywbeth sy'n digwydd ledled Cymru ac nid yn ardal ein bwrdd iechyd ni yn unig, ond rwy'n credu ei fod yn mynd at wraidd y broblem, Prif Weinidog, er bod gweithwyr gofal cyflogedig yn yr un grŵp blaenoriaeth â'r rhai dros 80 oed, nad yw gofalwyr di-dâl, ac maen nhw'n agos yn gorfforol at y rhai y maen nhw'n gofalu amdanynt. Felly, does bosib na fyddai'n gwneud synnwyr iddyn nhw gael y brechlyn ar yr un pryd, i amddiffyn eu perthnasau agored i niwed. Felly, Prif Weinidog, a gaf i ofyn a wnewch chi ystyried gwneud y newid hwn i'r broses o gyflwyno'r brechlyn yn yr ardal fel bod gofalwyr di-dâl yn cael blaenoriaeth hefyd?

Wel, Llywydd, mae'r rheini yn bwyntiau pwysig, a bydden nhw wedi cael eu hystyried yn ofalus iawn gan y Cydbwyllgor ar Frechu ac Imiwneiddio wrth iddo flaenoriaethu grwpiau. Bydd yr Aelod yn gwybod bod gofalwyr di-dâl wedi eu cynnwys yng ngrŵp blaenoriaeth 6. Felly, dydyn nhw ddim yn y pedwar grŵp blaenoriaeth cyntaf yr ydym ni'n canolbwyntio arnyn nhw ar hyn o bryd, ond byddan nhw yn y gyfres nesaf o grwpiau blaenoriaeth. Mae'n rhaid i ni gadw at restr flaenoriaethu'r Cydbwyllgor ar Frechu ac Imiwneiddio. Mae llawer o ddadleuon y gall pobl eu gwneud yn unigol dros pam y dylid diwygio'r rhestr honno, ond fy marn i yw—a dyma farn yr holl Brif Weinidogion, gan gynnwys Prif Weinidog y DU, ledled y wlad—bod yn rhaid i ni gadw at y cyngor y mae'r Cydbwyllgor ar Frechu ac Imiwneiddio wedi ei roi i ni. Bydd gofalwyr di-dâl yn cael eu cynnwys yn y chweched grŵp hwnnw ac, felly, yng ngham nesaf y broses frechu. Rydym ni'n gweithio yn galed i sicrhau y bydd pobl sy'n ofalwyr di-dâl yn gallu gwneud eu hunain yn hysbys, fel y gallan nhw gael eu brechu yn y rhestr newydd honno. Rydym ni wedi diwygio'r cyngor ar wefan Llywodraeth Cymru i wneud yn siŵr bod gofalwyr di-dâl yn gwybod bod grŵp blaenoriaeth 6 yn eu cynnwys nhw. Ac, yn unol â'r hyn y mae'r Cydbwyllgor ar Frechu ac Imiwneiddio wedi ei ddweud wrthym ni, byddwn yn cyrraedd gofalwyr di-dâl pan fydd y pedwar grŵp cyntaf wedi eu cwblhau ac y byddwn yn gallu symud i'r gyfran nesaf.

Rwy'n credu ein bod ni i gyd yn gwerthfawrogi'r gwaith eithriadol y mae staff Aneurin Bevan ac mewn mannau eraill yn ei wneud gyda'r brechiad. Prif Weinidog, rwyf i wedi cael nifer o etholwyr sydd wedi dod ataf i yn dweud nad yw perthnasau sydd dros 80 oed, neu'n wir, mewn rhai achosion, mewn cartrefi gofal, wedi cael eu brechiad hyd yn hyn yn ardal Aneurin Bevan, ac eto mae ganddyn nhw deulu arall, dros y ffin yn Swydd Gaerloyw, a, phum niwrnod yn ôl, fe wnaethon nhw gyhoeddi yno eu bod nhw eisoes wedi brechu 85 y cant o bobl dros 85 oed. Dywedodd eich Gweinidog iechyd y byddem ni'n cyrraedd hynny yng Nghymru, a gobeithiaf hefyd yn Aneurin Bevan, 70 y cant o leiaf erbyn diwedd y penwythnos sydd newydd fynd heibio. A allwch chi gadarnhau pa un a yw hynny wedi digwydd, ac, os nad yw, pryd y bydd yn digwydd, a phryd y gallwn ni obeithio cyrraedd y lefel 85 y cant a mwy honno o frechu'r grŵp hwnnw yr ydym ni'n ei weld dros y ffin?

Llywydd, ein huchelgais yw brechu pawb—neu gynnig brechiad i bawb yn y 4 grŵp uchaf hynny erbyn canol mis Chwefror. Dyna yw ein huchelgais o hyd. Effeithiwyd ar y nod o gael 70 y cant o'r ystod oedran 80 a hŷn dros y penwythnos gan y tywydd garw. Rydym ni'n gwybod bod nifer fawr o bobl dros 80 oed nad oedden nhw'n teimlo ei bod hi'n ddiogel iddyn nhw adael eu cartrefi yn yr eira ac, yn wir, bore ddoe yn yr amodau oer a rhewllyd iawn, ac nad oedden nhw'n gallu mynd i apwyntiadau mewn clinigau meddygon teulu nac mewn canolfannau brechu torfol. Bydd pob un o'r bobl hynny wedi cael cynnig cyfle arall i gael eu brechu erbyn diwedd dydd Mercher yr wythnos hon. Felly, byddwn ni'n unioni'r rhif hwnnw yn gyflym iawn. Mae ffigurau'r bobl sy'n cael cynnig brechiad ac sy'n gallu manteisio arno yng Nghymru dros yr wythnos diwethaf wedi bod yn rhyfeddol, a dylai hynny roi hyder i ni i gyd y byddwn ni wedi cynnig brechiad i bawb yn y grŵp hwnnw yn unol â'r uchelgais a nodwyd gennym ni ar y cychwyn.