Part of the debate – Senedd Cymru am 3:19 pm ar 26 Ionawr 2021.
Diolch. Nid wyf i'n gwybod o ble y cawsoch chi'r targed o 0.1 y cant o ran gwastraff. Mewn gwirionedd, mae'r ffaith bod gennym gyfradd wastraff o lai nag 1 y cant yn dangos bod gennym raglen frechu sy'n hynod effeithlon, sy'n rhan o'r hyn y dylem ni fod yn ymfalchïo ynddo'n fawr, sef bod ein rhaglen ni a arweinir gan GIG Cymru yn cyflawni mewn gwirionedd. Rydym yn cyhoeddi cyfraddau gwastraff o heddiw ymlaen, felly fe gewch chi weld yn rheolaidd pa mor effeithiol ac effeithlon y yr ydym.
O ran cymeradwyo brechlynnau eraill, fe hoffwn i atgoffa'r Aelod ac unrhyw un arall sy'n gwylio nad gwaith i wleidyddion yw hynny ac mae'n rhan bwysig o'n system ni nad gwleidyddion sy'n cymeradwyo darpar frechlynnau. Y rheoleiddiwr annibynnol, sef Asiantaeth Rheoleiddio Meddyginiaethau a Chynhyrchion Gofal Iechyd, yr MRHA, sy'n cymeradwyo brechlynnau i'w defnyddio ac yn pennu ar ba sail y gellir eu defnyddio nhw. Mae hwn yn amddiffyniad pwysig sydd yn ein system ni. Mae'n rhaid iddyn nhw adolygu'r data ac maen nhw'n penderfynu a ellir defnyddio brechlyn. Mater i wleidyddion yw gwneud dewisiadau wedyn o ran gweinyddu'r brechlynnau hynny. Dyna yw'r sefyllfa. Felly, fe fydd angen i unrhyw ddarpar frechlyn arall fynd drwy'r un broses fanwl, ac fe fydd angen i'r MHRA wneud y penderfyniad yn yr un modd. Mae trydydd brechlyn gennym ni, y disgwyliwn iddo fod ar gael yn ddiweddarach yn y gwanwyn, sef brechlyn Moderna. Mae wedi ei gymeradwyo, a dyna pryd yr ydym ni'n disgwyl i gyflenwadau gyrraedd y DU. Mae hynny ar gofnod cyhoeddus yn barod. Fe fydd unrhyw gymeradwyaeth bellach yn amodol ar gyhoeddiad cyhoeddus gan yr MHRA yn y ffordd arferol.
O ran eu defnydd nhw wedyn a chyngor y JCVI ar y bwlch rhwng y dos gyntaf a'r ail, cafodd hynny ei gyhoeddi eisoes. Nid mater i mi yw ei gyhoeddi, fe'i cyhoeddwyd yn barod ac mae aelodau'r JCVI wedi cynnal cyfweliadau rheolaidd dros yr wythnosau diwethaf, yn esbonio eu cyngor, sut y penderfynwyd ar y cyngor hwnnw, y rheswm pam mae'r cyngor a roddwyd yn cynnwys y naw grŵp blaenoriaeth cyntaf, lle mae 99 y cant o'r derbyniadau i ysbytai a marwolaethau yn digwydd oherwydd COVID-19, ond hefyd, yn benodol, y cyngor hwnnw ar y cyfnod rhwng y dosau, sef y cyngor iechyd cyhoeddus arferol ynglŷn â sicrhau ein bod ni'n rhoi cymaint o amddiffyniad â phosibl i'r grŵp mwyaf bregus yn ein poblogaeth a hynny cyn gynted â phosibl, yn hytrach na darparu lefel uwch o amddiffyniad i grŵp llawer llai o'r boblogaeth o fewn yr un amserlen. Dyna ran o'r rheswm pam mae Iechyd Cyhoeddus Cymru a'i chydasiantaethau yn Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon yn cefnogi cyngor y JCVI ar ymestyn y cyfnod rhwng dosau i 12 wythnos. Dyna pam mae pob prif swyddog meddygol yn y Deyrnas Unedig yn cefnogi'r cyngor hwnnw hefyd. Ac fe fyddai'n beth rhyfedd iawn pe byddwn i'n penderfynu, yn rhinwedd swydd Gweinidog, i wrthdroi cyngor y prif swyddog meddygol, a gwrthdroi cyngor Iechyd Cyhoeddus Cymru, a gwrthdroi cyngor y JVCI, yr arbenigwr annibynnol, ar y dull o ddarparu brechlyn. Nid wyf yn dymuno gwneud unrhyw beth o'r fath. Fe fyddwn i'n tanseilio barn y prif swyddog meddygol yn gyfan gwbl pe byddwn i'n gwneud felly. Ond, yn fwy na hynny, fe fyddwn i'n anwybyddu'r cyngor uniongyrchol iawn sy'n mynegi y bydd y dull hwn yn wir yn achub bywydau ac y byddai dull arall yn golygu colli bywydau. Ac nid wyf i am wneud hynny byth.