Part of the debate – Senedd Cymru am 4:15 pm ar 27 Ionawr 2021.
Prynhawn da, Ddirprwy Lywydd. Rwy'n gwneud y cynnig a gyflwynwyd yn enw Darren Millar a gofynnaf i'r Senedd groesawu'r camau cyflym a gymerwyd gan Lywodraeth Geidwadol y DU i sicrhau mynediad at 367 miliwn o ddosau o frechlyn ac i sicrhau mai'r DU oedd y wlad gyntaf yn y byd i awdurdodi brechlyn. Ni fyddwn yn cefnogi gwelliant y Llywodraeth o ystyried y 'dileu popeth' a'r rhyfyg a welwyd ddoe. Ond byddwn yn cefnogi gwelliant Neil McEvoy; yn wir, mae gennyf ddiddordeb mawr mewn gwybod a yw Llywodraeth Cymru wedi gwrthod unrhyw frechlynnau, heb sôn am y niferoedd y mae Mr McEvoy yn eu dyfynnu.
Yn ddi-os, mae'r gwaith cyflym a manwl a wnaed gan yr Asiantaeth Rheoleiddio Meddyginiaethau a Chynhyrchion Gofal Iechyd yn cymeradwyo brechlynnau Pfizer a Rhydychen fis cyn i reoleiddwyr Ewropeaidd wneud hynny wedi galluogi'r DU i arwain ar gyflwyno brechlynnau yn Ewrop. Fodd bynnag, mater i chi, Lywodraeth Cymru dan arweiniad Llafur, yw defnyddio'r holl frechlynnau sydd ar gael ichi cyn gynted â phosibl yn awr, oherwydd heb frechlyn bydd ein heconomi'n cael ei dinistrio gan gylchoedd diddiwedd o gyfyngiadau symud. Rydym eisoes yn gweld busnesau'n cau a phobl yn colli swyddi.
Heb frechlyn, mae addysg ein plant yn y dyfodol yn y fantol. Nid yw dysgu o bell yn gweithio nac yn bosibl i bawb, ac mae arholiadau i gael eu hasesu gan athrawon. Ni allwn barhau i gamblo â dyfodol plant a phobl ifanc. Heb frechlyn, bydd GIG Cymru yn parhau i gael ei wasgu o dan bwysau cleifion COVID-19 sy'n ddifrifol wael, ac ni allwn ganiatáu i restrau aros ymestyn hyd yn oed ymhellach ac i fathau o niwed nad ydynt yn gysylltiedig â COVID waethygu. Aelodau, rwy'n teimlo bod angen ailadrodd y dadleuon hyn o ystyried sylwadau Prif Weinidog Cymru, a wnaed sawl gwaith, ei fod yn arafu'r broses o roi brechlynnau er mwyn sicrhau nad yw'r rhai sy'n rhoi'r brechlynnau'n cicio'u sodlau heb ddim i'w wneud—sylwadau cwbl hurt a ysgogodd ddicter y cyhoedd ac mewn cyferbyniad llwyr â'r gwledydd eraill. Ar yr un diwrnod ag y gwnaeth y Prif Weinidog ei sylwadau, roedd pobl dros 70 oed yn Lloegr eisoes yn cael eu gwahodd ar gyfer apwyntiadau brechu.
Rwy'n cydnabod y gwaith caled y mae'r rhai sy'n rhoi brechlynnau'n ei wneud ar hyd a lled y wlad; diolch o galon i chi i gyd. Fodd bynnag, Weinidog, rhaid i mi eich dwyn chi i gyfrif. Mae'n sicr mai cynllunio'r broses o gyflwyno brechlynnau'n effeithiol oedd mandad bwrdd rhaglen ddarparu brechlynnau COVID-19 Cymru. Maent wedi bod ar waith ers mis Mehefin y llynedd, gyda'r mandad o gynllunio'r broses o gyflwyno'r brechlyn. Felly, pam nad oedd rhai byrddau iechyd wedi llunio cynlluniau ar gyfer canolfannau brechu torfol neu ar gyfer unedau profi symudol tan yn ddiweddar? Pam y bu'n rhaid i feddygon teulu neidio drwy gylchoedd biwrocrataidd er mwyn cael gafael ar y brechlynnau gan Lywodraeth Cymru a PHE? Pam y mae cynifer o bobl dros 80 oed yn y gymuned yn poeni nad ydynt wedi clywed unrhyw beth? Pam y mae rhai byrddau iechyd yn llamu yn eu blaenau ac eraill yn llusgo ar ei hôl hi?
Ddoe, fe wnaethoch wrthod unrhyw awgrym o loteri cod post, ond dyna'n union sy'n digwydd mewn rhannau o Gymru. Weinidog, a allwch egluro pa fewnbwn y mae'r bwrdd cyflenwi brechlynnau wedi'i gael wrth ddwyn ynghyd ymateb Cymru i gyflwyno'r brechlyn? Sawl gwaith y mae wedi cyfarfod ers ei ffurfio ym mis Mehefin? Beth yw ei ddulliau o fesur canlyniadau a pherfformiad? Weinidog, er ei fod yn newyddion da fod bron i 70 y cant o breswylwyr cartrefi gofal wedi cael eu brechu erbyn diwedd yr wythnos diwethaf, mae eich targed ar gyfer pobl dros 80 oed wedi llithro'n sylweddol. Beth yw'r rhesymau am hyn? Nid wyf yn credu mai eira'n unig yw'r rheswm.
Yr wythnos diwethaf, honnodd Prif Weinidog Cymru fod ganddo fynediad at ddata treigl a ddangosai y byddai'r targed ar gyfer pobl dros 80 oed yn cael ei gyflawni. Sut? Yn anffodus, mae rhai pobl yn neidio'r ciw ac mae staff ystafell gefn yn cael eu brechu o flaen grwpiau blaenoriaeth; mae nifer o fyrddau iechyd yn nodi hyn. Weinidog, pa ymdrechion rydych yn eu gwneud i sicrhau bod yr adroddiadau hyn yn cael eu hymchwilio'n drylwyr a bod canllawiau'n cael eu cynnig? Mae rhai meddygon teulu wedi e-bostio i ddweud bod y rhai sy'n rhoi brechlynnau'n cael eu cynghori i daflu brechlyn dros ben i'r bin. Rwy'n deall bod Cymdeithas Feddygol Prydain yn ymwybodol o hyn, ond beth yw polisi Llywodraeth Cymru ar frechlynnau dros ben? Yn fy marn i, mae hyd yn oed ychydig o achosion o hyn yn rhywbeth na ellir ei amddiffyn yn foesol nac yn economaidd.
Weinidog, amcangyfrifir bod angen i Gymru ddarparu 22,358 o frechlynnau y dydd er mwyn cyrraedd y targed o roi dos cyntaf i 740,350 o bobl erbyn canol mis Chwefror. Rydych wedi cyrraedd y targed hwnnw deirgwaith hyd yma. Pa mor hyderus ydych chi y bydd pob un o'r grwpiau blaenoriaeth yn cael y dos cyntaf erbyn canol mis Chwefror? Mae gan y Ceidwadwyr Cymreig gynllun clir ar gyfer cyflymu'r broses o gyflwyno'r brechlyn gan gynnwys Gweinidog penodedig, torri drwy'r fiwrocratiaeth sy'n atal gweithwyr iechyd proffesiynol rhag cymryd rhan, gosod targedau clir, galluogi gwirfoddolwyr, a rhoi canolfannau brechu ar waith 24/7. Nid yw eich cynllun i'w weld yn glir, rydych eisoes yn methu targedau, ac rwy'n pryderu am eich gallu i newid y sefyllfa'n gyflym. Felly, rwy'n cymeradwyo'r cynnig hwn i'r Senedd.