I'r rheini sy'n dioddef llifogydd mae'r effaith seicolegol yn ddinistriol, ac mae'r rhain yn effeithiau y gallwn eu gweld yn glir yn ein cymunedau pan fyddwn yn cyfarfod â'r rhai yr effeithiwyd arnynt ac yn siarad â hwy. Nid yw grym natur i achosi llifogydd dinistriol yn ddim byd newydd, ac eto nid oes amheuaeth, wrth i'r newid yn yr hinsawdd waethygu mae'r bygythiad o fwy o lifogydd yn ein cymunedau yn y dyfodol yn un difrifol, ac yn un y mae'n rhaid i lywodraethau ar bob lefel ddod at ei gilydd i fynd i'r afael ag ef yn uniongyrchol. 

Pan fydd cartrefi a busnesau'n dioddef llifogydd, mae'n bwysig fod yr awdurdodau perthnasol yn gwneud popeth yn eu gallu i helpu a rhoi pethau yn ôl at ei gilydd. Pan effeithiodd storm Dennis yn wael iawn ar rannau o fy etholaeth yn ôl ym mis Chwefror y llynedd, ymwelais â llawer o'r rheini yr effeithiwyd arnynt gyda Gweinidog yr amgylchedd, Lesley Griffiths, a gwelais â'm llygaid fy hun sut roedd staff Rhondda Cynon Taf wedi gweithio bob awr o'r dydd cyn, yn ystod ac ar ôl y storm i helpu pobl leol—pwynt pwysig a gydnabuwyd yn y rhan gyntaf o welliant y Llywodraeth. Hoffwn gofnodi fy niolch i bawb a helpodd.

Mae'n bwysig inni ddysgu beth a ddigwyddodd, ble a pham y digwyddodd llifogydd, a'r hyn y mae angen inni ei wneud yn y dyfodol i liniaru eu heffaith. Rhaid inni gydnabod hefyd fod gan gyngor RhCT 28 o ymchwiliadau gwahanol ar y gwell i'r llifogydd y llynedd, yn ogystal â gwaith Cyfoeth Naturiol Cymru. Rhaid rhoi cyfle i'r prosesau hyn ddod i ben yn hytrach na dim ond ailgychwyn y broses, lansio ymchwiliad newydd sy'n mynd dros hen dir pan fo'n gwasanaethau cyhoeddus o dan gymaint o bwysau ac yn mynd y tu hwnt i'r galw.

Ond wrth gwrs, nid yw aros i ymchwiliadau adrodd yn ôl ar eu canfyddiadau yn golygu nad ydym yn gwneud dim. Yn hytrach, mae'n golygu y gellir gwneud ymyriadau ymarferol, ac maent yn cael eu gwneud yn awr. Er enghraifft, gellir gweithredu rhai o'r atebion hirdymor sy'n cydnabod topograffeg y Cymoedd a'r nifer fawr o geuffosydd er mwyn lliniaru effaith glaw trwm, dŵr ffo ar yr wyneb a sianeli dŵr gorlawn. 

Ymwelais ag un cynllun yn Nhrecynon, unwaith eto gyda Gweinidog yr amgylchedd, fis Awst diwethaf, lle roedd pwll arafu wedi'i greu, gan ddargyfeirio'r llif o gwlfert sy'n dueddol o orlifo a sefydlu cynefin newydd yn y broses. Ariannwyd hyn o dros £0.5 miliwn a roddwyd i gyngor RhCT i weithio ar atgyweiriadau ac adfer asedau lliniaru llifogydd gan Lywodraeth Cymru; mae mwy o arian ar gyfer cynlluniau eraill wedi'i ddyrannu ers hynny hefyd. Rwy'n croesawu'r dull hirdymor hwn o weithredu gan Lywodraeth Cymru, mewn cydweithrediad agos ag awdurdodau lleol blaengar. Mae gwaith arall a wnaed gan gyngor RhCT gan ddefnyddio cyllid Llywodraeth Cymru yn cynnwys ymyriadau yng Nghwm-bach i atal llifogydd sydd wedi peri trafferth i fusnesau lleol yno ers amser maith. Mae'r rhain i gyd yn fusnesau lleol sy'n cyflogi pobl leol ac yn cyfrannu at yr economi sylfaenol.

Pan gyfarfûm ag etholwyr yr effeithiwyd arnynt gan lifogydd a siarad am yr anhawster i gael yswiriant, gallais roi gwybod iddynt am gynllun Flood Re a gefnogir gan y Llywodraeth. Dylid gwneud mwy o waith i godi ymwybyddiaeth ohono, a hoffwn weld y cynllun yn cael ei ymestyn fel y gall busnesau elwa o gymorth tuag at eu costau yswiriant uwch hefyd.

Yn olaf, hoffwn gofnodi'n ffurfiol fy niolch i Sefydliad Moondance ac Ymddiriedolaeth Adfywio'r Meysydd Glo am eu cymorth i ariannu a gweinyddu cronfa lifogydd cwm Cynon a sefydlais gyda Beth Winter i gefnogi pobl leol y mae eu bywydau wedi'u troi wyneb i waered gan lifogydd.