Part of the debate – Senedd Cymru am 4:58 pm ar 27 Ionawr 2021.
Diolch, Ddirprwy Lywydd, ac ydw, rwyf am gynnig y gwelliannau hynny. Hoffwn hefyd dalu teyrnged i'r holl wasanaethau brys, ein hawdurdodau lleol a Cyfoeth Naturiol Cymru, a oedd allan yr wythnos diwethaf yn cynorthwyo ein trigolion o ganlyniad i storm Christoph. Rydym yn cydymdeimlo â phawb yr effeithiwyd arnynt. Fodd bynnag, dylem i gyd gynnig mwy nid yn unig i bobl Rhondda Cynon Taf, ond i bobl ledled Cymru, oherwydd mae cynifer o etholaethau yn rheolaidd bellach yn gweld eu hardaloedd yn cael eu distrywio. A hoffwn ddiolch i aelodau o'r gymuned, oherwydd, pan fydd y sefyllfaoedd hyn yn digwydd, maent yn mynd allan i helpu ar bob adeg o'r dydd, oriau cynnar a phopeth.
Nawr, cam un, mae angen inni sicrhau bod cyllid ar gael ar unwaith i gael preswylwyr drwy'r cam glanhau cychwynnol. Rhaid dysgu gwersi o'r gorffennol. Croesewir y grantiau o £500 a £1,000, ond mae angen sicrwydd y bydd preswylwyr yr effeithir arnynt yn ei gael ar unwaith, gan fod 'ar unwaith' yn gallu golygu rhwng pedair a chwe wythnos i Lywodraeth Cymru weithiau, ac mae hynny'n rhy hir. Roedd ymchwiliad byr y Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig i'ch ymateb i lifogydd mis Chwefror yn datgelu problemau difrifol. Fe ddywedoch chi wrth y pwyllgor y byddech yn dileu hen rwystrau ariannu i alluogi awdurdodau lleol i gyflawni cynlluniau. Rhoddodd Caerffili, Sir Fynwy a Rhondda Cynon Taf dystiolaeth glir i'r gwrthwyneb. Rhybuddiodd CLlLC hyd yn oed fod awdurdodau ymhell o fod yn gwbl barod a gwydn. Felly, sut rydych chi am ddileu rhwystrau ariannu y tro hwn, a grymuso awdurdodau lleol i weithredu cynlluniau'n gyflym?
Nawr, mae angen edrych ar CNC ar frys. Roedd y sefydliad eisoes yn mynd i'r frwydr wedi'i glwyfo. Mae angen hyd at 70 o staff ychwanegol i gynnal y gwasanaeth cyffredinol ar y lefelau a ddisgrifir gan y camau gweithredu a'r gwelliannau yn yr adroddiad, 'Llifogydd yng Nghymru ym mis Chwefror 2020: Adolygiad Rheoli Digwyddiadau Llifogydd'. Dim ond hanner y nifer sydd ei hangen y mae CNC wedi'i gyflogi. Yn wir, o'r 2,000 o staff yn CNC, dim ond tua 300 sydd â rhyw fath o gyfrifoldeb dros lifogydd. Mae arnom angen tîm sy'n canolbwyntio 100 y cant ar lifogydd. Dylai fod gan Gymru asiantaeth lifogydd i gydlynu'r gwaith o reoli perygl llifogydd a'r ymateb i ddigwyddiadau llifogydd. Byddai hyn yn helpu i liniaru camgymeriadau na ellir eu cyfiawnhau gan CNC. Mae angen dynodi lleiniau glas i gyfyngu ar ddatblygiadau diangen mewn ardaloedd lle mae perygl sylweddol o lifogydd. Rwyf wedi gwrando ar drigolion o Fangor Is-coed yn esbonio sut y mae nifer y cartrefi yr effeithir arnynt wedi dyblu o 200 i 550.
Ac yn olaf, mae'r gymuned yn Rhondda Cynon Taf, dyffryn Conwy, a ledled Cymru sydd wedi dioddef llifogydd sylweddol yn haeddu ymchwiliadau annibynnol, bob un. Rwyf wedi bod yn gwneud y galwadau hyn ers 2019. Mae cynllun y Ceidwadwyr Cymreig ar gyfer gweithredu pendant yn un y dylech i gyd ei gefnogi. Diolch.