Part of the debate – Senedd Cymru am 3:01 pm ar 2 Chwefror 2021.
Diolch, Llywydd. Fe hoffwn i ofyn am ddatganiad, os gwelwch chi'n dda, yn esbonio pam mae rhai cartrefi gofal wedi cael eu dadflaenoriaethu ar gyfer brechlynnau. Mae yna gartref gofal bach ym mwrdeistref sirol Caerffili sydd wedi cysylltu â mi ac sy'n gofidio llawer na chaiff eu preswylwyr nhw eu cynnwys erbyn hyn yn y ddau grŵp blaenoriaeth cyntaf ar gyfer eu brechu. Fe ddywedwyd wrthynt yn wreiddiol y byddai holl breswylwyr cartrefi gofal yn cael eu brechu yn y grŵp cyntaf, ond mae oedolion mewn rhai lleoliadau gofal preswyl wedi cael eu symud i grŵp rhif chwech erbyn hyn. Maen nhw'n tybio mai'r rheswm am hyn yw oherwydd bod y cartref yn un bach o ran maint. Maen nhw'n gofalu am breswylwyr ag anableddau dysgu, ond mae preswylwyr y cartref gofal hwn i gyd dros eu 65 oed. Mae pobl sy'n gweithio yno'n credu eu bod wedi cael eu trin yn annheg oherwydd bod disgwyl iddynt ddilyn yr un canllawiau a'r un rheolau â phob cartref gofal arall, ac ni roddwyd unrhyw gyfiawnhad hyd yn hyn dros y dadflaenoriaethu. Rwy'n gwybod i'r cyngor fod yn barod iawn i helpu, ac fe fyddai'r cartref yn awyddus imi ddweud bod y cyngor wedi helpu i sicrhau bod yr holl staff wedi cael eu brechu, ond ni allant wneud hynny i'r preswylwyr oherwydd y newid hwn o ran blaenoriaethu.
Trefnydd, ychydig cyn y Cyfarfod Llawn heddiw, fe anfonodd y Gweinidog Iechyd ddiweddariad at yr Aelodau ynglŷn â brechu, sy'n crybwyll cartrefi gofal i bobl hŷn. Fe hoffwn i wybod a yw'r amod hwn yn golygu bod cartrefi gofal sy'n cael eu diffinio fel rhai sy'n gofalu am breswylwyr ag anableddau dysgu yn cael eu hesgeuluso yn hyn o beth, hyd yn oed os yw'r preswylwyr dros eu 65 oed. A yw'r newid hwn o ran blaenoriaethu wedi digwydd fel y gall Llywodraeth Cymru honni ei bod wedi brechu ym mhob cartref gofal i bobl hŷn? Oherwydd mae'n amlwg na fyddai hynny'n wir. Ddoe, fe honnodd Llywodraeth Cymru fod pob cartref gofal naill ai wrthi'n cael eu brechiadau neu eisoes wedi eu cael nhw ond mewn gwirionedd nid yw hynny wedi digwydd mewn cartrefi gofal bach fel hyn. Felly, fe hoffwn i glywed cyfiawnhad o'r hyn a gyhoeddwyd, os gwelwch chi'n dda, fel y gellir dangos hwnnw i'r cartrefi gofal. Oherwydd os yw hwn wedi bod yn newid ôl-weithredol, rwy'n poeni'n wir y gallai hwnnw fod yn wahaniaethol, oherwydd fe fyddai llawer o breswylwyr y cartref hwn, oherwydd eu hoedran, wedi bod yn gymwys eisoes ar gyfer eu brechu pe na fyddai ganddyn nhw'r anableddau.