Rwy'n croesawu'n fawr yr ymrwymiad y mae Rebecca wedi ei wneud i sicrhau bod pob plentyn sy'n cael prydau ysgol am ddim, yn ystod tymor ysgol ac yn ystod y gwyliau, yn cael un pryd y dydd, hyd at y Pasg y flwyddyn nesaf. Mae hwn yn fater hynod o gymhleth, ac mae'n ymwneud â llawer mwy na'r un pryd hwnnw bob dydd. Er enghraifft, nid yw pwysigrwydd y rhaglen Bwyd a Hwyl yn ymwneud dim ond â phrydau o ansawdd da wedi eu llunio â chariad gan y staff, sydd wedi ymrwymo i fwyd da i bawb. Mae'n ymwneud â'r ffaith bod y plant yn cael yr hyn sydd ei angen arnyn nhw i wybod beth sy'n dda iddyn nhw, i'w helpu i dyfu yn gryf ac yn heini, ac mae'n helpu i'w hamddiffyn rhag ffrwydrad y cwmnïau rhyngwladol sy'n hysbysebu pethau sy'n annog plant i fwyta pethau sy'n mynd i'w lladd nhw, neu o leiaf lleihau ansawdd eu bywyd pan fyddan nhw'n hŷn.

Fy nyhead hirdymor yw prydau ysgol am ddim i bawb ar gyfer pob plentyn ysgol gynradd, wedi ei gyflwyno i safonau achredu Bwyd am Oes, fel y pennir gan Gymdeithas y Pridd. Mae rhai awdurdodau lleol yn Lloegr yn dal i lwyddo i wneud hynny, er gwaethaf yr ergyd drom y mae cynghorau ac ardaloedd difreintiedig wedi ei chael yn sgil y polisi bwriadol o ailddyrannu darnau mawr o'u cyllideb i rannau mwy cefnog, deiliog o'r wlad, sydd, fel y noda Neil Hamilton, yn digwydd bod yn ardaloedd sy'n pleidleisio dros y Torïaid hefyd, neu felly maen nhw'n meddwl.

Fodd bynnag, rwyf i'n realydd. Mae angen i ni gael gafael ar gyfran fwy o lawer o gynhwysion ein prydau ysgol cyn i ni allu fforddio cyflawni'r dyhead hwnnw, felly rwy'n croesawu'r £3 miliwn ychwanegol ar gyfer yr economi sylfaenol, sy'n mynd rhywfaint o'r ffordd tuag at yr angen hwnnw, ond mae ymhell o'r sefyllfa y mae angen i ni fod ynddi. Ni allwn fforddio gweld y gollyngiadau o wariant cyhoeddus yn mynd i gwmnïau y tu allan i Gymru ar y raddfa sy'n digwydd ar hyn o bryd. Mae'n rhaid i ni barhau i brif ffrydio'r cynlluniau treialu economi sylfaenol sydd wedi profi eu gwerth, er mwyn bod â'r economi gylchol a'r rhwydweithiau bwyd lleol sydd eu hangen arnom ni.

Er fy mod i'n croesawu tröedigaeth Plaid at bwysigrwydd bwyd i blant, nid wyf i'n croesawu ymosodiadau Plaid yn fy nghyhuddo o fod yn gyfrifol rywsut am blant yn mynd yn llwglyd. Mae hyn yn llawer mwy cymhleth na sicrhau bod mwy o blant yn bwyta pryd o fwyd da unwaith y dydd. Mae'n fater diwylliannol yn gymaint ag un economaidd. Ni fyddai'r Eidal byth yn caniatáu i ansawdd y bwyd y mae rhai o'n plant ni yn ei dderbyn gael ei ddanfon atom ni, ac mae angen i ni fynd i'r afael â hynny.

Mae'n rhaid i ni wrando ar y ffaith nad oedd 20 y cant—20 y cant, un ym mhob pump—o'n plant sydd â hawl i gael prydau ysgol am ddim wedi manteisio ar yr hawl honno yn ystod y flwyddyn ariannol ddiwethaf. Er y bu cynnydd mawr yn y niferoedd sy'n cael prydau ysgol am ddim, nid yw hynny'n golygu mewn unrhyw ffordd ein bod ni wedi gostwng yr un ym mhob pump o blant hynny nad ydyn nhw'n cael yr hyn y mae ganddyn nhw hawl iddo. Mae'n llawer mwy cymhleth na hynny.

Un o'r materion yw'r ffordd y mae'r system fudd-daliadau'n gweithio, ac mae'r ffaith na fu unrhyw gynnydd yn y lwfans tai yn golygu bod diffyg enfawr yn yr hyn y mae'n rhaid i lawer o fy etholwyr i ei dalu pan fyddan nhw'n byw mewn llety rhentu preifat. A dyfalwch o ble mae'r diffyg hwnnw yn yr hyn y mae'r lwfans tai yn barod i'w dalu a'r hyn y mae'n rhaid iddyn nhw ei dalu mewn gwirionedd i gadw to uwch eu pen—o ble mae'r arian hwnnw yn dod? Mae'r arian hwnnw yn dod o'r hyn y dylen nhw fod yn ei wario ar fwyd. Felly, rwy'n credu yn llwyr mai un o'r pethau pwysicaf y mae'r gyllideb Llywodraeth hon yn ein hymrwymo ni iddo yw adeiladu cartrefi mwy fforddiadwy, wedi'u hinswleiddio'n llawn, gan ddefnyddio'r dechnoleg ddiweddaraf, â ffram bren ac wedi'i adeiladu ymlaen llaw. Dyna un o'r ffyrdd y bydd pobl na allan nhw fforddio byw yn y llety preifat hwn a gynhelir yn wael yn cael cymorth i drechu tlodi.

Mae ffyrdd eraill y gallwn ni helpu teuluoedd tlawd ar hyn o bryd hefyd: £20 miliwn ar gyfer teithio llesol. Dychmygwch y rhyddid y mae rhoi beic i blentyn gyrraedd yr ysgol yn ei roi iddo; gall gyrraedd ar amser a gadael pan fydd wedi gorffen cael yr holl weithgareddau cyfoethogi, a hefyd heb fod angen teithio ar gludiant i'r ysgol yng nghyfnod y pandemig. Dyma rai o'r pethau y mae angen i ni fod yn meddwl amdanyn nhw. Mae'n rhaid i ni fod â dull llawer mwy ataliol o ymdrin â holl agweddau ein cyllideb er mwyn sicrhau bod gennym ni ddinasyddion mwy heini, iachach, sy'n byw yn hirach ac i safon fyw well a hynny i'n holl ddinasyddion.