Part of the debate – Senedd Cymru am 7:15 pm ar 9 Chwefror 2021.
Rwy'n credu y byddai'n esgeulus i mi, fel Cadeirydd y pwyllgor diwylliant, beidio â chofnodi rhai o'n meddyliau am yr hyn sydd wedi bod yn digwydd yn ddiweddar gyda Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Rydym yn croesawu'r cyhoeddiad am gyllid i gefnogi'r gwaith o weithredu rhai argymhellion allweddol a amlygwyd yn yr adolygiad wedi'i deilwra a gynhaliwyd y llynedd, ond mae ein pwyllgor wedi bod yn gofyn am y pedair blynedd diwethaf am gymorth i'r llyfrgell genedlaethol ac i'r amgueddfa, ar bob cyfle posibl.
Daeth y Dirprwy Weinidog i'n cyfarfod ar 14 Ionawr ac fe wnaethom ni drafod y ffaith bod yr adolygiad wedi'i deilwra yn argymell y dylai Llywodraeth Cymru adolygu gofynion ariannu'r llyfrgell genedlaethol gan nad oedd y panel yn credu bod y sefyllfa bresennol yn gynaliadwy. Felly, dywedwyd wrthym y byddai'r Llywodraeth yn parhau i weithio'n agos iawn gyda'r llyfrgell genedlaethol i weld ble y gellir gwneud arbedion effeithlonrwydd a ble y gallan nhw geisio cyflawni'r gyllideb, ond mae hynny yn heriol dros ben. Ac rydym ni wedi mynd o 'heriol dros ben' i gyhoeddi £2.25 miliwn i dalu am anawsterau gweithredol uniongyrchol a diffygion ariannol i ddiogelu swyddi a sicrhau cynaliadwyedd tymor hwy ein cyrff cenedlaethol mewn llai na thair wythnos. Wel, mae'r pwyllgor wedi bod yn pwyso ar y Llywodraeth i ryddhau'r cyllid y mae mawr ei angen ac wedi rhoi sicrwydd i weithwyr pryderus yn y llyfrgell na fyddan nhw'n wynebu diswyddiadau gorfodol. Ac eto, pan gyhoeddwyd cyllid, ni ddywedwyd wrthym ni, cawsom ni wybod drwy'r wasg, yn union fel y gwnaeth pawb arall, rwy'n credu, am y cyllid ychwanegol hwnnw. Dywed datganiad y Dirprwy Weinidog,
'Rydym wedi bod mewn cysylltiad parhaus â'r llyfrgell a gydag Amgueddfa Cymru ers cryn amser'.
Beth a'i rhwystrodd e' rhag trafod gyda ni fel pwyllgor i roi rhywfaint o barch i ni cyn y cyhoeddiad penodol hwnnw? Os bwriedir i'r arian ddiogelu swyddi, a yw hynny'n golygu bod pob sôn am ddiswyddiadau posibl yn y llyfrgell ar ben? A allwch chi gadarnhau hyn fel Llywodraeth ai peidio?
Rydym ni'n gwybod bod y cyllid ar gyfer y celfyddydau yn dod i ben ym mis Mawrth. Rydym ni eisiau gwybod a fydd y cyllid hwnnw, i unigolion yn arbennig, yn parhau ar ôl mis Mawrth, neu a yw hynny'n ddibynnol ar y Trysorlys? Mae'n hanfodol nid yn unig bod sefydliadau'n cael eu cefnogi, ond hefyd unigolion yn y celfyddydau sydd wedi ei chael yn anodd yn ystod y cyfnod hwn.