Part of the debate – Senedd Cymru am 5:30 pm ar 9 Chwefror 2021.
Diolch, Dirprwy Weinidog. Rydych chi'n disgrifio'r cynigion yn y Papur Gwyn fel atebion hirdymor, ac rwy'n credu bod pawb ohonom ni'n chwilio am ateb hirdymor, ac eto i gyd nid yw hyn yn mynd i'r afael â'r broblem fwyaf, fe ellid dadlau, sef cyllid. Ydych, rydych chi wedi sôn am eich grŵp rhyng-weinidogol chi ar dalu am ofal cymdeithasol, ond faint o gynnydd a wnaethoch chi ers cyhoeddi adroddiad annibynnol Gerald Holtham 32 mis yn ôl?
Rydych chi'n ymwybodol fy mod i, yn fy mhortffolio blaenorol, wedi cynnal llawer o fforymau gofal cymdeithasol ac, o'r rheini, fe welwch chi bopeth y mae'r rhai sy'n gweithio ym maes gofal cymdeithasol yn ei ddwyn gerbron. Rydych chi wedi awgrymu o'r blaen hefyd, neu mae yna siarad wedi bod, am gyflwyno treth gofal cymdeithasol. Beth yw eich safbwynt chi ar hynny nawr? Rwy'n credu fy mod i wedi mynegi fy marn eglur bob amser y byddai'n well gennyf i weld cynnal ymchwiliad i effeithlonrwydd gofal cymdeithasol, oherwydd mae llawer o randdeiliaid bob amser wedi dweud bod llawer o arian mewn rhai meysydd, ond mewn gwirionedd nid yw'n bosibl bob amser ei gael allan yno lle mae'r angen ehangach. Felly, yn anffodus, mae'r Papur Gwyn yn codi mwy o gwestiynau nag atebion.
Roeddech chi'n chwilio am fframwaith cenedlaethol, ond er gwaethaf archwilio integreiddiad, rydych chi'n dweud na fydd unrhyw swyddogaethau presennol yn cael eu trosglwyddo oddi ar awdurdodau lleol neu fyrddau iechyd. Pam hynny? Yn rhwystredig iawn, er bod y pryderon ynghylch byrddau partneriaeth rhanbarthol yn hysbys—ac yn ein hymholiad ni, fe welsom lawer o wendidau—rydych chi'n awyddus i'w cryfhau nhw ymhellach, felly pa waith a wnaethoch chi ynglŷn â hyn i gyfiawnhau hynny mewn gwirionedd, o ystyried o ble y gellir cyflawni'r neges hon? Sut allwch chi gyfiawnhau hynny pan fo eich Papur Gwyn chi eich hun yn datgan, ac rwy'n dyfynnu,
Fe ellid ystyried mai cyfyngedig yw gallu'r cyrff cynllunio rhanbarthol i gyflawni eu cyfrifoldebau a
Mae'r cyrff cynllunio rhanbarthol yn pryderu am reoli amrywiol anghenion ar draws lleoliadau.
Mae hefyd yn egluro y byddai swyddfa genedlaethol ar gyfer gofal cymdeithasol yn darparu'r fframwaith. Felly, fel y byddwch chi'n cytuno, rwy'n gobeithio, fe ddylai hyn fod yn annibynnol ar y Llywodraeth. A wnewch chi'r ymrwymiad hwnnw i ni heddiw?
Er eich bod wedi amlinellu'r problemau y mae gofalwyr di-dâl yn eu hwynebu, mae angen ichi egluro sut y bydd y fframwaith yn gwella eu bywydau. A thros y 10 mlynedd nesaf, amcangyfrifir y bydd angen 20,000 o weithwyr gofal cymdeithasol ychwanegol ar Gymru i ymdopi â'n poblogaeth ni sy'n heneiddio. Felly, a fyddwch chi'n cyhoeddi cynllun gweithlu gofal cymdeithasol penodol sy'n cynnwys syniadau newydd a dull cyfannol o gadw staff, ac un sy'n hyrwyddo datblygiad proffesiynol parhaus i gydweddu â'r Papur Gwyn? Fe nododd Cymdeithas Cyfarwyddwyr Gwasanaethau Cymdeithasol Cymru ym mis Rhagfyr yn benodol iawn mai un alwad fyddai bod y pwysau hynny'n parhau i gael eu cydnabod ac yn amlwg helpu cartrefi gofal i barhau'n hyfyw yn ystod hyn. Yn anffodus, rydym wedi gweld llawer iawn o gartrefi gofal yn colli gwelyau neu, yn wir, yn diflannu.
Felly, mae'r dystiolaeth yn dangos bod llawer mwy y gall eich Llywodraeth Cymru chi ei wneud. Yn wir, ddoe diwethaf, fe rybuddiodd Fforwm Gofal Cymru y bydd cartrefi gofal ledled y gogledd yn cael eu gorfodi i gau oni fydd y cynllun ariannu brys, y gronfa caledi, yn cael ei ymestyn. Felly, a wnewch chi ymestyn hwnnw? Ac a gaf i ddod i'r casgliad o fewn rheswm y byddwch chi'n ailystyried ac efallai'n dechrau cyflwyno rhai atebion sy'n mynd i'r afael yn wirioneddol â'r problemau cyfredol yn y sector hwn a'r rhai yr ydym ni i gyd yn gwybod amdanynt ers cryn amser? Diolch.