Diolch, Lywydd. Mae gwelliant 5 yn diwygio Atodlen 1 i Ddeddf Rhentu Cartrefi (Ffioedd etc.) (Cymru) 2019 ac yn caniatáu talu am gopi pellach o ddatganiad ysgrifenedig o gontract meddiannaeth. Yn fras, pwrpas Deddf 2019 yw gwahardd landlordiaid ac asiantaethau gosod tai rhag gofyn am daliadau gan ddeiliaid contract neu denantiaid o dan gontract meddiannaeth safonol, oni chaniateir y taliadau hynny o dan y Ddeddf honno. Nodir y taliadau hynny a ganiateir yn Atodlen 1 i Ddeddf 2019. O ystyried bod adran 31(5) o Ddeddf 2016 yn nodi y caiff landlord godi ffi resymol am ddarparu datganiad ysgrifenedig pellach, mae angen cynnwys y taliad hwn yn Atodlen 1 i Ddeddf 2019.

Mae gwelliant 6 yn caniatáu talu taliadau gwasanaeth i landlordiaid cymunedol a darparwyr llety â chymorth mewn perthynas â chontractau meddiannaeth safonol, gydag effaith ôl-weithredol o'r dyddiad y daeth Deddf 2019 i rym. Mae gwelliant 7 yn darparu ar gyfer cychwyn gwelliant 6 yn gynnar ar gael Cydsyniad Brenhinol, a ystyrir yn gam priodol ac ymarferol i leihau'r cyfnod ôl-weithredol.

Fel sy'n wir gyda chopïau o ddatganiadau ysgrifenedig, nid yw'r rhestr o daliadau a ganiateir sydd wedi’u cynnwys yn Atodlen 1 i Ddeddf 2019 yn cynnwys taliadau gwasanaeth ar hyn o bryd—hynny yw, pethau fel cynnal a chadw tiroedd, cynnal a chadw ardaloedd cyffredin mewn blociau o fflatiau a glanhau ffenestri allanol. Mae Deddf 2019 yn canolbwyntio ar sicrhau nad yw deiliaid contract yn ddarostyngedig i ffioedd ychwanegol a/neu afresymol a godir gan asiantaethau gosod tai a landlordiaid preifat. Bydd y mwyafrif o denantiaethau yn y sector tai cymdeithasol yn gontractau diogel ac felly nid ydynt yn ddarostyngedig i'w darpariaethau. Fodd bynnag, byddai contractau safonol cychwynnol, contractau safonol gwaharddedig a chontractau safonol â chymorth a gyhoeddir gan landlordiaid cymunedol a darparwyr llety â chymorth yn ddarostyngedig i'w darpariaethau. O ganlyniad, mae taliadau gwasanaeth mewn perthynas â'r mathau hyn o denantiaethau tai cymdeithasol wedi'u gwahardd gan Ddeddf 2019. Mae'r effaith hon yn anfwriadol. Mae taliadau gwasanaeth yn elfen angenrheidiol o denantiaethau tai cymdeithasol, yn enwedig mewn llety â chymorth lle gall cost y gwasanaethau sy'n angenrheidiol i gadw pobl agored i niwed yn ddiogel ac mewn cartref addas fod yn sylweddol. Mae gwelliant 6 yn unioni'r sefyllfa hon. Mae'n ychwanegu taliadau gwasanaeth a godir gan landlord cymunedol neu ddarparwr llety â chymorth fel taliad a ganiateir o dan Atodlen 1 i Ddeddf 2019, ac eithrio sefyllfaoedd lle mae landlord cymunedol yn ymgymryd â gweithgaredd rhentu masnachol.

Hyd nes y gweithredir y system o gontractau meddiannaeth sydd i'w chyflwyno gan Ddeddf Rhentu Cartrefi 2016, mae rheoliadau darpariaeth drosiannol, a ddaeth i rym ym mis Medi 2019 ar yr un pryd â Deddf 2019, yn cymhwyso rhai Rhannau o Ddeddf 2019 i'r tenantiaethau byrddaliadol sicr presennol. Mae gwelliant 6 yn diwygio'r rheoliadau hyn fel y bydd taliadau gwasanaeth, yn ystod y cyfnod trosglwyddo, yn daliadau a ganiateir mewn perthynas â thenantiaethau byrddaliadol sicr o dan yr un amgylchiadau ag y cânt eu caniatáu mewn perthynas â chontractau meddiannaeth safonol.

Mae'r gwelliannau i'r rheoliadau trosiannol yn cymhwyso cynnwys taliadau gwasanaeth fel taliadau a ganiateir yn ôl-weithredol o'r dyddiad y daeth Deddf 2019 i rym, hynny yw, 1 Medi 2019. O ganlyniad, bydd y taliadau gwasanaeth a godir gan landlordiaid cymwys yn gyfreithlon o'r dyddiad hwnnw ymlaen. Er nad ydym yn rhagweld y bydd y newid hwn yn cael unrhyw effaith andwyol ar denantiaid, mae gwelliant 6 yn gwahardd landlord sydd wedi codi tâl gwasanaeth yn ystod y cyfnod hwnnw rhag rhoi rhybudd adran 21 am gyfnod o chwe mis. Am resymau tebyg, mae dwy ddarpariaeth arbedion wedi'u cynnwys. Mae'r cyntaf yn golygu bod unrhyw rybudd adran 21 a gyflwynir cyn i'r gwelliant ddod i rym yn parhau i fod yn annilys. Mae'r ail yn golygu bod unrhyw orchymyn ad-dalu a wneir o dan adran 22(1) o Ddeddf 2019 wedi'i arbed.

Mae diwygio Deddf 2019 i ganiatáu taliadau gwasanaeth mewn perthynas â chontractau meddiannaeth safonol a gyhoeddir yn y sector tai cymdeithasol yn hanfodol i sicrhau ei bod yn parhau i fod yn economaidd hyfyw i ddarparwyr ddarparu ar gyfer grwpiau penodol o bobl agored i niwed. Mae hyn yn arbennig o wir yn y sector llety â chymorth. Mae sicrhau bod y newid yn gymwys yn ôl-weithredol yn hanfodol er mwyn sicrhau nad yw darparwyr tai cymdeithasol yn cael eu niweidio'n ddifrifol yn ariannol drwy orfod ad-dalu arian a gasglwyd yn flaenorol, a thrwy hynny leihau eu gallu i ddarparu yn y dyfodol. Am y rhesymau hyn, rwy'n annog yr Aelodau i gefnogi gwelliannau 5, 6 a 7.