4. Datganiad gan Weinidog yr Economi, Trafnidiaeth a Gogledd Cymru: Y Genhadaeth o ran Cadernid ac Ailadeiladu Economaidd

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:05 pm ar 23 Chwefror 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Ken Skates Ken Skates Labour 4:05, 23 Chwefror 2021

(Cyfieithwyd)

Yn yr un modd, rydym ni wedi gallu trafod cynlluniau ysgogi rhanbarthol yn rhan o'r genhadaeth ailadeiladu ac adfer. Rwy'n credu y bu hynny yn werthfawr iawn o ran dwyn ynghyd awdurdodau lleol ar lefel ranbarthol. Ac mewn ymateb i rywbeth y soniodd Russell George amdano yn ei gwestiynau—nid oeddwn yn gallu ymateb yn uniongyrchol yn yr amser oedd gennyf—hynny yw, argymhelliad Y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd, wrth gwrs mai cydbwyllgorau corfforaethol yw'r cam cyntaf tuag at ddod ag awdurdodau lleol at ei gilydd ar sail ranbarthol i sbarduno datblygu economaidd ac i atgyfnerthu galluoedd ac arbenigedd o fewn cyrff ar lefel ranbarthol.

O ran dangosyddion, targedau a'r sylw a wnaed am gydraddoldeb, wrth gwrs rydym ni newydd gyhoeddi, o ran cymorth i bobl o gymunedau lleiafrifoedd ethnig, y gronfa rwystrau, a luniwyd yn i raddau helaeth iawn ar gyfer pobl sydd mor bell o farchnad swyddi y mae angen cymorth ychwanegol arnyn nhw i ddatblygu busnesau mewn ffordd entrepreneuraidd. Fe wnaethom ni hefyd ymgorffori yn ymrwymiad COVID y cynllun cymhelliant i gyflogwyr gyflogi prentisiaid o dan 25 oed, gyda grantiau o hyd at £3,000 ar gael i gyflogi prentisiaid. Rydym ni wedi penodi hyrwyddwyr anabledd ledled Cymru i weithio gyda busnesau i sicrhau bod busnesau'n croesawu egwyddorion y contract economaidd a'r angen am waith teg a chyfleoedd i bawb.

Ac o ran y mesur o'i gymharu â chanolrif y DU, mae llesiant yn amlwg yn rhywbeth sydd wedi'i neilltuo ar gyfer Llywodraeth y DU ac, felly, dyna pam y credwn ni ei bod hi'n gwneud synnwyr gosod ein targed a'n huchelgeisiau yn erbyn lefelau'r DU. Fodd bynnag, rwyf yn derbyn y sylw y mae Helen Mary Jones yn ei wneud, ac yn sicr byddaf yn ystyried a allwn ni edrych ar lefelau eraill a allai gynnig cymhariaeth fwy priodol.

Rwy'n credu o ran cynhyrchiant—unwaith eto, dim ond er mwyn crybwyll cynhyrchiant—ni ellir ystyried mesur cynhyrchiant mewn economi yn rhywbeth ar wahân, ond mae'n rhaid ei gymharu â mesurau eraill, yn amlwg. Rwyf eisoes wedi sôn am ddiweithdra ac anweithgarwch economaidd, rwyf wedi sôn am lefel cyflogaeth, twf busnes, ac ati, ond mae'n ffaith bod cynhyrchiant, wrth i'r pandemig ddod ar ein gwarthaf, yn codi'n gyflymach yng Nghymru na'r DU gyfan. Felly, unwaith eto, cawsom stori gadarnhaol iawn i'w hadrodd am gynhyrchiant ac fe hoffem ni sicrhau ein bod yn rhoi hwb pellach i ragolygon o ran cynhyrchiant drwy roi pwyslais manwl iawn ar sgiliau ac ar ymchwil a datblygu, ac fe hoffem ni weld Cymru'n cael cymaint â phosibl o gyllid map ffordd ymchwil a datblygu newydd Llywodraeth y DU. Bydd cynnydd sylweddol mewn cyllid ymchwil a datblygu ac rydym ni eisiau sicrhau y bydd yn cyrraedd rhai o'r prosiectau atynnu hynny a fydd yn canolbwyntio'n fawr iawn ar glystyru busnesau bach a chanolig, ar ymchwil, datblygu ac arloesi. Ac mae rhai enghreifftiau y gallaf i eu crybwyll yn y fan yna: y Ganolfan Ymchwil Gweithgynhyrchu Uwch, y ganolfan fyd-eang ar gyfer rhagoriaeth rheilffyrdd, y clwstwr lled-ddargludyddion cyfansawdd, y clwstwr diwydiannau creadigol amlwg iawn. Mae cyfleoedd i ddenu mwy o ymchwil a datblygu, ac wrth wneud hynny, fe allwn ni eu defnyddio yn fodd o ddenu buddsoddi yn hytrach na gorfod defnyddio llyfr siec er mwyn talu i bob diben i fewnfuddsoddwyr ddod i Gymru, yn aml gyda dim ond golwg tymor byr ar fuddsoddi yn ein dinasyddion a'n gwlad.

Ac felly, pan fydd Helen Mary Jones yn gofyn, 'Beth ydych chi'n ystyried rhoi'r gorau iddo?' wel, yn gyntaf oll, rydym ni'n ystyried denu drwy nerth, yn hytrach na thrwy gael llyfr siec agored. Rydym ni eisiau sicrhau ein bod yn adeiladu'r prosiectau cydnerth hyn, y prosiectau atynnu a fydd yn gallu denu buddsoddwyr nid yn unig am flynyddoedd i ddod, ond am ddegawdau i ddod, er mwyn inni ddod yn wlad sydd â rhagoriaeth mewn rhai meysydd technegol, boed hynny mewn deallusrwydd artiffisial, mewn gweithgynhyrchu a deunyddiau uwch, yn enwedig yn y sector awyrofod, neu mewn lled-ddargludyddion cyfansawdd, seiberddiogelwch, ymchwil a datblygu rheilffyrdd a thrafnidiaeth. Rydym ni eisiau sicrhau ein bod yn tyfu ac yn cadarnhau'r arbenigeddau hynny yng Nghymru.

O ran rhywfaint o'r gwaith arall lle yr ydym ni'n ychwanegu gwerth, wel, mae'n amlwg y bydd y £270 miliwn o arian i'r banc datblygu yn gweld mwy o arian yn cael ei ddefnyddio at ddibenion benthyciadau ac ecwiti, ac mae hyn yn rhywbeth y mae pwyllgorau'r economi ers blynyddoedd, os nad degawdau, wedi bod yn galw ar y Llywodraeth i'w wneud, i geisio symud oddi wrth ddefnyddio grantiau'n unig i fwy o fenthyciadau a chymorth ar sail ecwiti, a dyma beth yr ydym yn ei wneud gyda'r £270 miliwn ychwanegol hwnnw. Bydd hynny, wrth gwrs, yn galluogi rhywfaint o ailgylchu cyllid a fydd yn galluogi twf ymhellach i'r dyfodol, ac yn enwedig gan ganolbwyntio ar ficrofusnesau newydd a busnesau bach a chanolig. Mae gwir angen dathlu llwyddiant busnesau newydd yn ystod y blynyddoedd diwethaf, ac wrth gwrs fe wnaethom ni ddatblygu cronfa dechrau busnes yn ystod y pandemig i sicrhau na wnaethom ni golli'r mentrau rhagorol hynny y gallodd pobl arloesol a chreadigol ddechrau cyn COVID-19.

Yna, yn olaf, o ran benthyca, mae'n amlwg bod hyn yn rhywbeth y bydd y Gweinidog Cyllid yn ei ystyried. Rwy'n gwybod bod y Gweinidog Cyllid yn awyddus i ystyried pob cyfle creadigol i godi arian i fuddsoddi yn ein cymunedau ac yn ein busnesau. Rwy'n siŵr y bydd wedi dal sylw manwl ar yr hyn a oedd gan Helen Mary Jones i'w ddweud.

O, mae'n ddrwg gennyf, un sylw arall, Dirprwy Lywydd, ac mae hyn yn ymwneud â'r contract economaidd. Perthynas yw hynny rhwng byd busnes a'r Llywodraeth; mae'n bartneriaeth, nid cytundeb untro mohono. Mae'n gofyn am gyfathrebu a chydweithredu cyson rhwng swyddogion Llywodraeth Cymru, hefyd swyddogion llywodraeth leol a busnesau, ond wrth i ni weld y contract economaidd hwnnw'n cael ei gryfhau a'i ddyfnhau, rwy'n awyddus iawn i weld y gymuned fusnes ei hun yn croesawu'r swyddogaeth hon o adolygu ei gilydd er mwyn sicrhau bod y contractau economaidd hynny'n golygu rhywbeth mewn gwirionedd. Oherwydd, a dweud y gwir, busnesau yn fwy na neb arall sy'n gallu hyrwyddo'r llwyddiant y maen nhw yn ei fwynhau o ran defnyddio'r contract economaidd.