6. Dadl: Cynnig Deddfwriaethol gan Aelod — Bil Iaith Arwyddion Prydain (BSL)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:51 pm ar 24 Chwefror 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Labour 3:51, 24 Chwefror 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd. A gaf fi ddiolch i Mark Isherwood am gyflwyno'r cynnig deddfwriaethol pwysig hwn gan Aelod ac am gyfraniadau ysbrydoledig a phwysig gan Aelodau ar draws y Siambr i'r ddadl y prynhawn yma? Hefyd, hoffwn ddweud pa mor bwysig yw holl ddibenion Bil o'r fath a gyflwynwyd gennych heddiw yn eich cynnig, Mark Isherwood, ac rwyf am ymateb i'r rheini i gyd, yn ogystal â nodi eich cynnig wrth gwrs.

Rwy'n falch iawn o ddweud mai fi oedd y Gweinidog yn ôl yn 2004, credwch neu beidio, y Gweinidog iechyd a gwasanaethau cymdeithasol a alluogodd ac a gefnogodd safbwynt Llywodraeth Cymru y byddem yn cydnabod Iaith Arwyddion Prydain yn ffurfiol fel iaith yn ei hawl ei hun. Roedd hynny yn ôl yn 2004 a bydd rhai o'r Aelodau, a oedd yma ar y pryd, yn cofio hynny. A dweud y gwir, hoffwn dalu teyrnged i chi, Ann Jones AS, gan eich bod chi gyda chyn gyd-Aelod, Karen Sinclair, yn weithgar iawn bryd hynny yn sicrhau bod Llywodraeth Cymru yn ymateb. Roedd hynny yn 2004—amser maith yn ôl—a bryd hynny roeddem yn torri tir newydd, ac rwyf bob amser yn cofio Karen Sinclair, fel y gwnaethoch fy atgoffa y bore yma, Ann, yn siarad, fel y byddem yn ei wneud ar lawr y Siambr, a rhywun yno'n arwyddo ar yr achlysur hwnnw yn 2004. Felly, dyna ddim ond un o'r pethau rydych yn eu gadael ar ôl o'ch cyfnod yma yn y Senedd hon, Ann Jones.

Ond roedd yn bwysig gwneud y datganiad hwnnw'n ôl bryd hynny yn 2004, ac ers hynny rydym wedi cefnogi hyfforddiant i gynyddu nifer y dehonglwyr cymwys yng Nghymru, ac wedi sicrhau bod yr holl ddeddfwriaeth, y polisïau a'r rhaglenni ledled Cymru yn cydnabod pwysigrwydd cyfathrebu hygyrch. Rwy'n croesawu'n fawr fod gennym arwyddwr yma heddiw. Hefyd, diolch, Suzy Davies, am gydnabod bod ymwybyddiaeth yn cael ei chodi mewn gwirionedd drwy gael dehonglwr BSL yng nghynhadleddau i'r wasg COVID-19 Llywodraeth Cymru. Yn wir, ni oedd y Llywodraeth gyntaf yn y DU i wneud hyn, ac mae'n gwneud datganiad clir, ond mae'n sicrhau bod yr iaith yn hygyrch.

Wrth gwrs, gwyddom fod angen gwneud mwy. Rydym wedi bod yn archwilio opsiynau i ddatblygu siarter BSL genedlaethol ar gyfer darparu gwasanaethau ac i ddarparu adnoddau i blant a phobl ifanc fyddar a'u teuluoedd, ac mae hynny wedi cael ei gyfleu'n gryf iawn yn y ddadl ac yng nghynnig Mark Isherwood. Yn ddiweddar, cytunais ar gyllid i Gymdeithas Pobl Fyddar Prydain gynnal archwiliad o'n polisïau a'n darpariaeth BSL yn Llywodraeth Cymru. Mae'r archwiliad yn hanfodol i ddangos i ble rydym yn mynd, ble mae'r bylchau a beth sydd angen i ni ei wneud. Mae'r gwaith hwnnw newydd ddechrau. Daw i ben ym mis Gorffennaf eleni; bydd yn arwain at adroddiad; bydd yn asesu polisïau a gwasanaethau Llywodraeth Cymru, a daw argymhellion o hynny i lywio cynllun gweithredu a chynigion ar gyfer ymgysylltu'n barhaus â'r gymuned fyddar. Er bod y cynnig ar gyfer y Bil BSL, fel y dywedais, yn cael ei nodi a'i gydnabod yn briodol, mae angen i ni adolygu hyn ar y cam hwnnw, pan fydd archwiliad ac argymhellion Cymdeithas Pobl Fyddar Prydain ar wasanaethau a pholisïau Llywodraeth Cymru wedi'u cwblhau.

Yn Llywodraeth Cymru, rydym wedi rhoi mecanwaith da iawn ar waith lle clywir safbwyntiau ein rhanddeiliaid. Mae ein fforwm cydraddoldeb i bobl anabl a gadeirir gennyf yn cynnwys aelodau o ystod eang o randdeiliaid, gan gynnwys Cyngor Cymru i Bobl Fyddar a Sefydliad Cenedlaethol Brenhinol Pobl Fyddar. Mae'r fforwm yn rhoi cyfle i'r holl bartneriaid gynghori a dylanwadu ar Lywodraeth Cymru ar y materion allweddol sy'n effeithio ar bobl anabl yng Nghymru, sy'n gynyddol bwysig yn ystod COVID-19, ac mae'r fforwm wedi cyfarfod yn aml, gan sicrhau bod lleisiau pobl anabl yn cael eu clywed.

Fis Mehefin diwethaf, fe wnaethom sefydlu'r grŵp cyfathrebu hygyrch i oresgyn rhwystrau a gwella mynediad at wybodaeth yn ystod y pandemig COVID-19. Mae canlyniad gwaith y grŵp yn cael ei gwblhau ar hyn o bryd. Ceir ymrwymiad gan Lywodraeth Cymru gyda hyn i ddarparu mwy o wybodaeth mewn nifer o fformatau cyfathrebu, gan gynnwys BSL.

Fel rhan o broses archwilio BSL, mae Cymdeithas Pobl Fyddar Prydain yn trefnu nifer o ddigwyddiadau gyda'r gymuned fyddar yng Nghymru i sicrhau bod pobl fyddar yn cael cyfle i fynegi barn a rhannu eu profiadau o gael mynediad at wasanaethau a ddarperir gan Lywodraeth Cymru. Byddwn yn sicrhau bod cynifer o bobl fyddar â phosibl yn cymryd rhan yn y camau cynllunio a gweithredu fel rhan o'n gwerthoedd cydgynhyrchu, a gwn y bydd Mark Isherwood yn croesawu hynny.

Mae Llywodraeth Cymru wrthi'n ymgynghori ar ganllawiau anstatudol BSL y Cwricwlwm i Gymru. Fel gydag agweddau eraill ar y Cwricwlwm i Gymru, datblygwyd y canllawiau drafft hyn drwy broses o gydadeiladu. Caiff y canllawiau eu mireinio i adlewyrchu adborth o'r ymgynghoriad; fe'i cyhoeddir yn hydref 2021 fel rhan o faes dysgu a phrofiad ieithoedd, llythrennedd a chyfathrebu. Fel y gwyddom, wrth gwrs, bydd y Cwricwlwm i Gymru yn cael ei gyflwyno o 2022 ymlaen.

Hefyd, comisiynwyd y Sefydliad Dysgu a Gwaith gan swyddogion yn ddiweddar i gynnal digwyddiad bord gron ym mis Mawrth 2021 i ymgysylltu â'r gymuned fyddar a rhanddeiliaid ehangach ar argymhellion yr adolygiad annibynnol ar gyfer y ddarpariaeth BSL i oedolion yng Nghymru, ac mae'r annibyniaeth honno'n hollbwysig er mwyn inni gael hyn yn iawn. Byddwn yn canolbwyntio ar y galw am BSL, yn ystyried sut y cyflwynir y ddarpariaeth ar hyn o bryd, pa welliannau y gellid eu gwneud, a lle mae bylchau yn y ddarpariaeth a mynediad. Bydd hynny, wrth gwrs, yn llywio ystyriaethau polisi pellach ar gyfer darpariaeth BSL i oedolion yng Nghymru.

Yn olaf, Ddirprwy Lywydd, mae gennym yr archwiliad BSL a digwyddiad ymgysylltu â'r ymgynghoriad ar BSL, sy'n sail gref i ystyried ein gwasanaethau cymorth BSL yng Nghymru, sut y gellid eu gwella a sut y gellir gwella sgiliau ledled Cymru. Pan fydd y broses archwilio ar ben, rhagwelwn y byddwn yn ymuno â siarter BSL Cymdeithas Pobl Fyddar Prydain. Fel sefydliad, bydd hyn yn ein galluogi i arwain drwy esiampl a hyrwyddo arferion da, ac i ystyried y cyfleoedd sydd gennym, fel rydych wedi'u cyflwyno heddiw, Mark Isherwood.

Hoffwn ddweud i orffen, yr wythnos nesaf, wrth gwrs, wrth inni ddathlu Dydd Gŵyl Dewi, y bydd côr BSL yn arddangos Cymru i'r byd. Gobeithio y gwnewch chi nodi hynny wrth inni ddathlu Dydd Gŵyl Dewi. Diolch yn fawr.