Diolch, Dirprwy Lywydd. Fel mater o egwyddor, mi ddylai bob plentyn dderbyn pryd ysgol am ddim. I gyrraedd at hynny, mae'n rhaid cynllunio gam wrth gam. Y cam cyntaf ydy dechrau cynnwys y 70,000 o blant sy'n byw o dan y llinell dlodi yng Nghymru, a dyna ydy'n cynnig ni heddiw. Maen nhw'n colli allan ar hyn o bryd, yn bennaf oherwydd bod eu rhieni nhw mewn swyddi sydd â chyflog isel. Wrth gefnogi'n cynnig, mi fyddwch chi hefyd yn cefnogi'r 6,000 o blant yng Nghymru sydd ddim yn gymwys am ginio am ddim oherwydd nad oes gan eu teuluoedd nhw unrhyw arian cyhoeddus. 

Heddiw, felly, rydym ni'n galw ar Lywodraeth Cymru i sicrhau bod peth o'r adnodd cyllidol sydd heb ei ddyrannu yng nghyllideb ddrafft 2021-22 yn cael ei ddefnyddio yn y gyllideb derfynol ar gyfer 2021-22 i ehangu meini prawf cymhwysedd prydau ysgol am ddim i gynnwys bob plentyn mewn teulu sy'n derbyn credyd cynhwysol neu fudd-dal cyfatebol, ac unrhyw blentyn mewn teulu nad yw cyllid cyhoeddus ar gael iddyn nhw. 

Yn ôl cyfrifiadau gan Lywodraeth Cymru ei hun, y gost o wneud yr hyn rydym ni'n ei alw amdano fo, y gost o ehangu prydau ysgol am ddim i bob plentyn mewn teuluoedd sy'n derbyn credyd cynhwysol, fyddai rhwng £33 miliwn a £101 miliwn—y ffigur isaf petai ond un plentyn ym mhob teulu a'r ffigur uchaf pe bai tri ym mhob teulu. Erbyn hyn, mae'n glir bod Cymru am dderbyn mwy o arian o San Steffan. Yr wythnos diwethaf, cafwyd cyhoeddiad am symiau canlyniadol Barnett pellach o £650 miliwn y gellir ei gario ymlaen i'r flwyddyn nesaf. Mae hyn ar ben y £350 miliwn o gyllideb sbâr eleni y mae modd hefyd i'r Llywodraeth gario drosodd i'r flwyddyn nesaf. Felly, does yna ddim esgus bellach i beidio ag ehangu cymhwysedd. Mae arian ar gael i'w ddyrannu ar gyfer y pwrpas yr ydym ni yn ei nodi yn y cynnig. 

Ac o ran proses y gyllideb, heddiw ydy'r cyfle olaf i'r Senedd gael pleidlais ystyrlon ar fater ehangu prydau ysgol am ddim. Mae disgwyl y gyllideb derfynol wythnos nesaf gael ei chyhoeddi ar 2 Mawrth, a'i thrafod eto ar 9 Mawrth. Felly, mae'n hanfodol bod holl Aelodau'r Senedd yn gwneud eu dymuniad yn glir i'r Llywodraeth drwy gefnogi'n cynnig ni heddiw er mwyn i'r addasiadau cyllidol priodol gael eu gwneud. 

Mae'n wirioneddol siomedig i weld bod y Llywodraeth wedi gosod gwelliant i'n cynnig ni heddiw sydd yn dileu ein cynnig ni, ac yn hytrach yn nodi ei bod yn annerbyniol mewn cymdeithas fodern fod plant yn dal i fynd heb fwyd. Cytuno. Ond dydy gwelliant sydd yn nodi hynny ond yn gwrthod gwneud dim byd amdano fo yn dda i ddim oll ar gyfer plant tlawd sy'n colli allan ar ginio ysgol am ddim. Ar ben hyn, mae'n siomedig iawn gweld y Llywodraeth yn anwybyddu eu hadolygiad tlodi plant nhw eu hunain. Roedd yr adroddiad yma yn nodi taw ehangu cymhwysedd ar gyfer prydau ysgol am ddim i ystod ehangach o blant a phobl ifanc ydy'r un peth a fyddai'n helpu efo trechu tlodi plant—yr un peth fyddai'n helpu—ac eto mae'r Llywodraeth yn parhau i ymwrthod, er bod arian ar gael. Siomedig a chwbl anhygoel, a dweud y gwir.