Part of the debate – Senedd Cymru am 3:19 pm ar 2 Mawrth 2021.
Iawn. Rwy'n awyddus i fod yn gwbl eglur fod y gostyngiad yn y cyflenwad y tynnwyd sylw ato gyda thryloywder, yr ydym yn disgwyl ei weld yn cael ei ddatrys o ganol yr wythnos hon ymlaen gan gyflenwadau cynyddol, wedi golygu ein bod ni wedi dyrannu'r cyflenwad o frechlynnau sydd ar gael inni ar sail gwbl gymesur i bob rhan o Gymru. Nid yw'n wir o gwbl fod unrhyw ranbarth yng Nghymru wedi cael ei ffafrio'n fwy nag un arall, nid yw'n wir o gwbl fod unrhyw ranbarth yng Nghymru rywsut wedi cael ei drin gyda llai o ffafriaeth. Mae'n fy nigalonni i, braidd, hyd yn oed ar y cam hwn o'r pandemig, fod rhai yn parhau i roi coel i'r syniad fod triniaeth arbennig yn cael ei rhoi i rannau eraill o'r wlad. Nid hynny fu ein dull ni o ymdrin â'r dewisiadau a'r heriau anodd iawn y bu'n rhaid inni eu gwneud a'u hwynebu drwy gydol y pandemig. Ac nid wyf yn credu ei fod o gymorth i unrhyw un ohonom i feio pobl ddrwg mewn gwahanol rannau o'r wlad a ffafrio eu trigolion nhw eu hunain yn hytrach nag anwesu dull cenedlaethol.
O ran her y lwfans i ofalwyr a gofalwyr di-dâl, rwy'n credu fy mod i wedi trafod yn fanwl heddiw sut yr ydym ni'n ymdrin â gofalwyr di-dâl, gyda'r canllawiau a gyhoeddwyd gennym yr wythnos ddiwethaf, gyda'r ffurflen ar-lein a fydd ar gael ledled y wlad erbyn dydd Llun fan bellaf, a'r ffaith bod hwnnw'n ddull haelfrydig, i ddeall pwy yw'r gofalwyr di-dâl. A phan fyddan nhw wedi ymuno â system imiwneiddio Cymru, fe fyddan nhw'n cael eu hapwyntiad wedyn, a fydd yn cynnwys eu hail apwyntiad hefyd.
Rydym ni mewn sefyllfa wahanol o ran y rhai sy'n cael lwfansau gofalwyr yn hyn o beth, a hynny yw, os ydych chi'n cael lwfans gofalwyr, yna mae hynny'n rhoi'r hawl ichi gael y brechlyn. Yr her sydd gennym ni, serch hynny—ac mae hyn yn achosi rhywfaint o anniddigrwydd a rhwystredigaeth i mi; nid wyf i'n credu bod y sefyllfa yn un dderbyniol—yr her sydd gennym yw bod yr Adran Gwaith a Phensiynau yn rhoi eu rhestr nhw o'r rhai sy'n cael lwfans gofalwyr i'w cydweithwyr nhw yn GIG Lloegr gyntaf cyn rhoi'r wybodaeth honno i Gymru. Nid wyf i'n credu bod hynny'n dderbyniol, ac fe wnes i hynny'n eglur iddyn nhw. Nid yw'r Adran Gwaith a Phensiynau, yn yr achos hwn, yn adran o Lywodraeth Lloegr; adran o Lywodraeth y DU yw hi, sydd â chyfrifoldebau tebyg am bob rhan o'r undeb y mae hi'n ei gwasanaethu, ac nid wyf i'n credu ei bod yn dderbyniol na fydd pobl yng Nghymru sy'n cael lwfans gofalwyr yn cael eu hapwyntiadau oherwydd bod yr Adran Gwaith a Phensiynau wedi dewis peidio â chyflwyno'r wybodaeth honno i Gymru yn ôl yr un amserlen â Lloegr. Yr hyn sy'n gadarnhaol, serch hynny, yw fy mod i'n credu, cyn gynted ag y bydd yr wybodaeth honno ar gael inni, y gallwn gynhyrchu'r apwyntiadau hynny'n gyflym iawn. Rwy'n deall y gallai pobl sy'n cael lwfans gofalwyr deimlo'n rhwystredig iawn oherwydd yr oedi byr o ychydig ddyddiau eto, hyd yn oed. Ond pan fydd yr wybodaeth honno ar gael gan yr Adran Gwaith a Phensiynau, fe fyddwn ni'n cynhyrchu'r apwyntiadau hynny wedyn i'r bobl hyn i sicrhau eu bod yn cael eu brechlynnau nhw'n gyflym ac ar amser. Ac rwy'n credu ein bod ni mewn sefyllfa dda i gwblhau grwpiau blaenoriaeth 1 i 9, gan gynnwys yr holl ofalwyr yr ydym ni wedi eu trafod heddiw, erbyn canol mis Ebrill. Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd.