Part of the debate – Senedd Cymru am 4:13 pm ar 2 Mawrth 2021.
Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Hoffwn ddiolch i'r ddau siaradwr am fynegi eu cefnogaeth i'r rheoliadau a chydnabod y cwestiynau sydd ynddynt. Fel y gŵyr Rhun ap Iorwerth, rydym ni'n symud gam wrth gam, yn unol â'r dystiolaeth wyddonol a chyngor ar iechyd y cyhoedd. Deuaf at hynny eto wrth ymdrin ag un o gwestiynau Mark Isherwood—mae'n ddrwg gennyf, cwestiynau Mark Reckless; rwyf yn cydnabod bod y ddau Farc ychydig yn wahanol, er bod Mr Reckless yn aml yn fwy cyson ei gefnogaeth i ddull Llywodraeth y DU o liniaru.
O ran eich cwestiynau ynghylch brechu, Rhun, fel y gwyddoch chi, rydym wedi trafod hyn droeon yn y sesiynau briffio anffurfiol ac yn y pwyllgor ac yn wir yn y datganiad. Rwy'n cydnabod eich bod yn edrych yn wahanol ar ddull gweithredu'r Llywodraeth wrth ddilyn cyngor y Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu, fel y mae gennych chi berffaith hawl i'w wneud.
O ran eich cwestiwn am wella lles pobl gyda lliniaru pellach, dyna yw amcan y Llywodraeth i raddau helaeth, ynghylch sut y gallwn ni, gyda lliniaru pellach, ystyried gwella iechyd meddwl a lles pobl a chael ymarfer corff, mynediad i'r awyr agored, gan fod y tywydd yn gwella'n gyffredinol—er fy mod yn byw mewn gobaith pan ddywedaf hynny; cofiaf ychydig yn ôl inni gael eira ym mis Ebrill. Ond rydym ni yn meddwl am yr hyn y gallai hynny ei olygu, ac rydym ni yn ystyried a allai'r cam nesaf gynnwys cyfnod o 'aros yn lleol'—byddwch yn cofio bod Lloegr eisoes wedi nodi ei bod hi'n debygol o ddechrau ar gyfnod o aros yn lleol hefyd—ac a allai hi fod yn bosibl cael rhagor o liniaru a fyddai'n caniatáu i bobl deithio ar gyfer gweithgarwch awyr agored yn benodol. Dyna un o'r pethau yr ydym ni yn ei ystyried, er nad yw dewisiadau wedi'u gwneud yn bendant, oherwydd rydym ni eisiau deall yr hyn y mae'r data'n ei ddweud wrthym ni ar ddiwedd yr adolygiad tair wythnos presennol cyn i ni wneud y dewisiadau am y dyfodol.
O ran sylwadau Mark Reckless am gefnogi'r rheoliadau gan eu bod yn cynnig mwy o liniaru, o'u cymharu â'r sefyllfa yr oeddem ni ynddi o'r blaen, mae hynny i'w groesawu. O ran eich sylw am gysondeb ledled y DU, efallai y bydd hi'n bosibl inni wneud mwy, ond byddai hynny'n ei gwneud hi'n ofynnol inni gael sgyrsiau'n gynharach. Mae mwy o sgwrsio ledled y DU nag a gafwyd yng nghanol yr haf—mae hynny'n wir ac mae hynny i'w groesawu mewn gwirionedd. Er nad ydym ni bob amser yn cytuno â rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig, nid ydym ni erioed wedi mynd ati—er gwaethaf ei ddadl—i ddim ond bod yn wahanol er mwyn gwneud hynny; rydym ni wedi gwneud pethau sy'n iawn yn ein barn ni, ac mae gan bobl eraill, wrth gwrs, hawl i anghytuno â'r dewisiadau rydym ni wedi'u gwneud. Ond er mwyn cael mwy fyth o obaith o gael dewisiadau cyffredin ledled y DU, byddai hynny'n gofyn am sgwrs fwy agored ac un y byddai angen iddi gynnwys Prif Weinidog y DU. Her y cyfarfodydd dan gadeiryddiaeth Michael Gove ar gyfer Llywodraeth y DU yw bod angen iddo ddychwelyd at y Prif Weinidog o hyd, ac mae adegau pan all fod yna wahaniaeth mewn mân bethau ac mewn pwyslais, ac mae hynny'n bwysig. Byddwn yn croesawu'n fawr ymgysylltiad llawer mwy rheolaidd rhwng Prif Weinidog y DU a Phrif Weinidogion Cymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon, ond yn anffodus, nid dyna fel y bu hi ers misoedd lawer.
O ran eich sylw am ysgolion, rydych chi'n gywir wrth ddweud y gallem wneud dewis polisi i agor pob ysgol ar 8 Mawrth neu 15 Mawrth— mae rhwydd hynt i Weinidogion wneud hynny. Y pwynt yr ydym ni wedi'i wneud yn gyson yw nad yw hynny'n cael ei gefnogi gan y dystiolaeth wyddonol a'r cyngor ynglŷn ag iechyd y cyhoedd. Rydym ni wedi cyhoeddi'r cyngor hwn, mae wedi'i gwneud hi'n glir iawn y dylid dychwelyd yn raddol oherwydd yr effaith y gall ysgolion sy'n agor ei chael ar y ffigur R. Ac rydym yn gweithredu gan bwyll gam wrth gam, fel y nododd Rhun ap Iorwerth, oherwydd bellach mae gennym ni amrywiolyn Caint fel amrywiolyn amlwg. Mae'n llawer mwy heintus na'r fersiynau blaenorol o'r coronafeirws. Ac mewn gwirionedd, nid yw hyn yn ymwneud â bod yn wahanol i Loegr er mwyn gwneud hynny, mae Lloegr wedi gwneud dewis polisi sy'n ei gosod ar wahân i Gymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon. Rydym yn dilyn tystiolaeth a chyngor gwyddonol ac ynglŷn ag iechyd y cyhoedd; mae Lloegr wedi gwneud dewis polisi gwahanol, fel y mae ganddynt hawl i'w wneud. Byddwn i gyd yn edrych ymlaen yn fawr at yr hyn a fydd yn digwydd o 8 Mawrth a byddwn yn parhau i graffu ar y data wrth wneud dewisiadau yn y dyfodol. Gall pob ysgol gynradd ddisgwyl dychwelyd i ddysgu wyneb yn wyneb o 15 Mawrth a gall pob blwyddyn arholiad ddisgwyl dychwelyd wedyn, a bydd trafodaethau pellach ynghylch a oes pethau eraill a allai fod yn bosibl, ond bydd y Llywodraeth yn cadarnhau hynny ar ôl i'r Gweinidog Addysg gwblhau'r materion hynny. Naill ai'r Gweinidog Addysg neu'r Prif Weinidog fydd yn cyhoeddi'r safbwynt hwnnw i roi eglurder i ddysgwyr, i rieni, i ofalwyr ac, wrth gwrs, i'n staff. Ond rwy'n edrych ymlaen, dros yr wythnosau nesaf, at weld mwy a mwy o'n plant a'n pobl ifanc yn dychwelyd i ddysgu wyneb yn wyneb.
Gyda hynny, hoffwn ddiolch i'r Aelodau am eu cyfraniadau a gobeithio y cawn gefnogaeth y Senedd heddiw i'r rheoliadau hyn.