4. Datganiadau 90 Eiliad

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:20 pm ar 3 Mawrth 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mike Hedges Mike Hedges Labour 3:20, 3 Mawrth 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch, Lywydd. Rwyf am sôn am John Hughes. Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf yn Abertawe, rydym wedi bod yn dathlu 'Calon Lân’, gyda geiriau gan Daniel James, sy'n fwy adnabyddus wrth ei enw barddol, Gwyrosydd. Heb fychanu pwysigrwydd geiriau'r emyn, mae'n rhaid inni beidio ag anghofio pwysigrwydd y dôn. Wrth wrando ar Radio Wales ddechrau mis Chwefror, clywais rywun yn America yn ceisio cofio emyn o’u plentyndod. Nid oeddent yn cofio'r geiriau, ond gallent gofio'r dôn, ac roedd yn hawdd adnabod honno fel 'Calon Lân’ pan gafodd ei hymian. Cafodd y dôn ei chreu gan John Hughes, cyfansoddwr a Chymro sy'n fwyaf adnabyddus am 'Calon Lân', ond nid dyna'r unig beth a wnaeth. Ysgrifennodd nifer o emyn-donau eraill ar gyfer cymanfaoedd canu yn ardal Abertawe. Ysgrifennodd y dôn ar gyfer 'Calon Lân' wedi i Gwyrosydd ofyn iddo, gan fod hwnnw’n gwybod cystal cyfansoddwr tonau ydoedd. Roedd yn hanu o Sir Benfro'n wreiddiol, ac mae plac ar y tŷ lle cafodd ei eni. Mae plac coffa hefyd yn Nhreboeth. Bu’n gweithio drwy gydol ei yrfa yng ngwaith dur Dyffryn yn Nhreforys, gan gychwyn fel bachgen swyddfa, a gorffen fel rheolwr marchnata. Teithiodd yn rhyngwladol gyda'r cwmni, a dysgodd chwe iaith iddo'i hun ar wahân i Gymraeg, ei famiaith. Mae wedi’i gladdu yng nghapel Caersalem yn Nhreboeth, ac mae ganddo wyres sy'n dal i fyw yn Ynysdawe. Er nad yw ei enw'n adnabyddus i bawb, ni ellir dweud hynny am ei dôn.