Nod y ddadl hon yw ceisio archwilio materion hollbwysig gyda'r Gweinidog yn ymwneud â hawl unigolyn i gael triniaeth feddygol ddiogel a hawl y claf a'r teulu i gael gwybodaeth feddygol mewn modd amserol er mwyn gwneud cwynion a lle bo angen, i gynnal ymchwiliadau gan yr heddlu ac ymchwiliadau eraill, a'r graddau y mae diwylliant a phrosesau'r GIG yng Nghymru wedi newid yn ystod y blynyddoedd diwethaf i sicrhau tryloywder, rhoi camau amserol ar waith, datrys problemau, hyrwyddo camau unioni camweddau, ac iawndal lle bo angen, ac i ysgwyddo cyfrifoldeb ac ymddiheuro pan aiff pethau o chwith.

Fel y soniais, mae hwn yn achos ag iddo hanes hir iawn. Dechreuais ymdrin ag ef 15 mlynedd yn ôl, pan oeddwn yn Aelod Seneddol dros Ogwr. Ond er ei fod yn achos hanesyddol a ddechreuodd ar adeg pan oedd y cyd-destun deddfwriaethol yn wahanol, mae iddo ganlyniadau parhaus i'r rhai sy'n byw bob dydd gyda'r canlyniadau, sef Kelly Wilson yr aeth ei thriniaeth o chwith i'r fath raddau nes ei bod hi bellach angen meddyginiaeth a chwistrelliadau dyddiol na fyddai'n gallu goroesi hebddynt, ynghyd â'r posibilrwydd gwirioneddol o arwain at glefyd cardiofasgwlaidd a chanser, a marwolaeth gynamserol yn y pen draw.

Derbyniwyd Kelly i Ysbyty Tywysoges Cymru yn 2005, lle cafodd ddiagnosis o ffeocromosytoma posibl, neu PCC. Tiwmorau prin yw'r rhain, rhai adrenal yn bennaf, a hefyd gyda symptomau acromegali, y mae'r rhan fwyaf o symptomau ohono fel arfer yn deillio o anhwylder hormonau'n gysylltiedig â'r chwarren bitwidol yn cynhyrchu gormod o hormon twf. Fodd bynnag, yn bwysig, gall rhai achosion ddeillio o diwmor yn pwyso ar feinwe, megis gwthio yn erbyn nerfau cyfagos, gan arwain at gur pen a phroblemau gyda'r golwg, ac roedd Kelly'n dioddef o'r ddau beth.

Cafodd Kelly a'r teulu eu harwain i gredu am flynyddoedd lawer fod sgan MRI wedi'i wneud pan gafodd ei throsglwyddo i Ysbyty Athrofaol Cymru, ar ôl i Kelly gael ei derbyn yno ar 28 Medi. Ac fel y dywed y nodiadau ar 30 Medi yn Ysbyty Athrofaol Cymru, ar ôl cael ei throsglwyddo ar 29 Medi, mae'n nodi, mewn dyfyniadau, 'chase MRI results from Bridgend, acromegalic features and pituitary working.' Nawr, nid yw'n glir a oedd hyn yn awgrymu bod y chwarren bitwidol yn gweithio neu fod angen iddynt wirio ei bod yn gweithio, ond y naill ffordd neu'r llall ni ddylid tanseilio arwyddocâd y sylwadau hyn, gan eu bod yn pwysleisio ar yr adeg gynnar iawn hon yn Ysbyty Tywysoges Cymru, a chyn llawdriniaeth, pa mor bwysig oedd sgan MRI a gweithrediad y chwarren bitwidol.

Yn dilyn ei llawdriniaeth i dynnu tiwmor PCC ar 9 Tachwedd 2005, cadarnhaodd biopsi o'r tiwmor a oedd wedi'i dynnu ar yr un diwrnod mai tiwmor PCC ydoedd ac yn hollbwysig, nad oedd tystiolaeth o hormonau twf, a olygai nad y PCC oedd y rheswm dros bresenoldeb hormonau twf gormodol. Roedd cyfiawnhad meddygol clir ar y pwynt hwn dros gynnal MRI o ystyried hanes meddygol Kelly a'r symptomau acromegali, ac eto, ar y pwynt tyngedfennol hwn, ni chynhaliwyd MRI. Mae'n destun pryder, ac yn arwyddocaol, wrth i Kelly adael y ward ar droli i gael llawdriniaeth, fod troli arall wedi cyrraedd i fynd â hi am sgan MRI, yr MRI tyngedfennol na ddigwyddodd mewn gwirionedd.

Nawr, ar ryw bwynt, yn anffodus, dioddefodd Kelly apoplecsi pitwidol, a achosir naill ai gan farwolaeth ardal o feinwe, a adwaenir fel cnawdnychiant, neu waedlif yn y chwarren bitwidol, ac fel arfer mae'n gysylltiedig â phresenoldeb tiwmor pitwidol, gan arwain at brognosis sydd wedi newid ei bywyd. Mae'n werth nodi bod sgan MRI wedi'i gynnal yn y pen draw, ar 22 Tachwedd 2005, ond ni ddangosodd yr adroddiad unrhyw annormaleddau gyda'r chwarren bitwidol. Dangosodd sgan MRI diweddarach ar 2 Mehefin 2006 dystiolaeth o diwmor blaenorol, a oedd bellach wedi marw, a arweiniodd at ailarchwilio'r adroddiad ar y sgan cynharach ym mis Tachwedd 2005, pan sefydlwyd bod yr adroddiad yn anghywir a bod tystiolaeth mewn gwirionedd o diwmor diweddar a chnawdnychiant.

Ond nid yw hyn yn dod i ben yn y fan honno. Mewn gwrandawiad llys sifil dilynol, flynyddoedd yn ddiweddarach, cafodd tystion arbenigol adroddiad gwreiddiol y sgan a gynhaliwyd ar 22 Tachwedd 2005, yn hytrach na chanfyddiadau'r fersiwn gywir wedi'i diweddaru ar y sgan ar 2 Mehefin 2006. Arweiniodd hyn at arbenigwyr meddygol yn penderfynu'n anghywir ar sail adroddiad blaenorol nad oedd esboniad am y cnawdnychiant.