Part of the debate – Senedd Cymru am 3:30 pm ar 16 Mawrth 2021.
Rhyw ddau gwestiwn a dau bwynt sydd gennyf fi i'w gwneud, Weinidog. Mae'r ddau gwestiwn yn ymwneud â chwestiynau sy'n cael eu codi efo fi gan fy etholwyr i, a dwi'n siŵr efo Aelodau eraill gan eu hetholwyr nhw, ynglŷn â'r broses. Dwi eisiau dechrau, wrth gwrs, drwy ddiolch i bawb sy'n rhan o'r broses frechu. Mae'n dal yn gweithio'n dda. Rydyn ni'n amlwg ar y trywydd iawn.
Un o'r cwestiynau ydy beth sy'n digwydd ar ddiwedd y dydd. Mae pobl yn clywed o bosib o hyd am bobl yn cael i mewn drwy'r drws cefn achos eu bod nhw'n adnabod rhywun ac yn y blaen. Mae strategaeth ar gyfer defnyddio dosys sy'n mynd i fod ar ôl pan mae pobl yn peidio â throi fyny ar ddiwedd y dydd yn bwysig iawn. Rydych chi'n gwybod fy mod i'n eiddgar i weld pobl mewn swyddi penodol yn gallu cael eu blaenoriaethu. Rydych chi'n anghytuno efo fi ar hynny, ond a ddylid bod rŵan ymgais yn cael ei wneud i ddod â'r rheini i mewn mewn strategaeth gadarn iawn, hyd yn oed os mai dim ond i ddefnyddio'r dosys sbâr ar ddiwedd y dydd yw hynny?
Yn ail, rydych chi'n gwybod fel mae pobl yn dilyn data yn ofalus iawn, ac yn gweld beth sy'n digwydd o fewn eu bwrdd iechyd a gweddill Cymru ar hyn o bryd. Mae pobl yn gweld weithiau, ac yn anecdotaidd, o bosib, teimlad bod eu hardal nhw yn disgyn ar ei hôl hi. Dwi'n grediniol ein bod ni yn debyg o gyrraedd at y pwynt yn y pen draw rydyn ni i gyd eisiau ei gyrraedd tua'r un pryd. Ond pa fonitro ydych chi'n ei wneud fel Llywodraeth i sicrhau cysondeb ar draws Cymru, ac o fewn byrddau iechyd, ar gyflymder y broses frechu, i sicrhau nad oes yna wahaniaethau mawr o ardal i ardal?
Rŵan y ddau bwynt sydd gennyf i i'w gwneud. Mae fy etholaeth i, fy sir i, yn un o'r llefydd lle mae yna nifer ystyfnig o uchel o achosion o hyd. Dwi'n apelio arnoch chi i barhau i chwilio am ffyrdd arloesol a newydd o gyfathrebu peryg y feirws o hyd iddyn nhw, ac hefyd i chwilio am fwy o ffyrdd o gefnogi pobl. Mae yna bobl sy'n dal yn dewis peidio â mynd am brawf, neu sydd yn dewis peidio hunanynysu, oherwydd eu bod nhw'n poeni am oblygiadau hynny; o bosib pobl ar gyflogau isel sydd yn poeni am yr effaith ariannol arnyn nhw. Parhewch i chwilio, fel dwi wedi galw arno fo o'r dechrau, am ffyrdd o gefnogi'r rheini, a sicrhau bod pobl yn cael yr help sydd ei angen arnyn nhw i hunanynysu ac i fynd am brawf.
Mae'r llall o gwmpas AstraZeneca. Jest i wneud y pwynt fy hun, rydw innau'n meddwl ei bod hi'n hollol iawn bod pobl yn cymryd diddordeb mawr ac yn gofyn cwestiynau ynglŷn â diogelwch y brechlyn, ond mae'n rhaid atgoffa ein hunain, os oes yna brawf o gysylltiad efo ceulad gwaed—a does yna ddim eto—rydyn ni'n sôn am, o bosib, un mewn hanner miliwn o bobl sy'n cael y brechiad, fel yr eglurwyd inni mewn briefing y bore yma. Roeddwn i'n sbio ar adroddiad heddiw a oedd yn dweud bod un o bob pump sydd â COVID yn gallu cael math o geulad gwaed, ac un o bob tri o bobl sydd mewn adran gofal dwys. Felly, dyna'r realiti o ran lle mae'r risg go iawn.