8., 9., 10. & 11. Cod Anghenion Dysgu Ychwanegol Cymru 2021, Rheoliadau Anghenion Dysgu Ychwanegol (Cymru) 2021, Rheoliadau Deddf Cydraddoldeb 2010 (Galluedd rhieni a phersonau sy’n hyn na’r oedran ysgol gorfodol) (Cymru) 2021 a Rheoliadau Tribiwnlys Addysg Cymru 2021

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:18 pm ar 23 Mawrth 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Suzy Davies Suzy Davies Conservative 6:18, 23 Mawrth 2021

(Cyfieithwyd)

Cyn i mi fynd ymlaen at y cod ei hun, tybed a gaf i dynnu sylw at reoliadau'r Ddeddf cydraddoldeb sy'n cael eu trafod heddiw, oherwydd eu bod yn cyflwyno amddiffyniad ychwanegol i bobl ifanc sy'n herio eu hysgol, drwy eiriolwr os oes angen, ar sail gwahaniaethu. Ac rwy'n ei godi oherwydd bod y cod ADY hefyd wedi gwella ei gynnwys o ran galluedd meddyliol yn y bennod 31 newydd. Yr hyn sy'n ddiddorol, wrth gwrs, ynghylch rheoliadau'r Ddeddf cydraddoldeb yw eu bod nhw hefyd yn cynnwys pobl ifanc y tu hwnt i oedran ysgol gorfodol. Ac rwy'n gwerthfawrogi bod y ddeddfwriaeth yn cynnwys pobl ifanc hyd at 25 oed os oes angen, ond mae COVID wedi dangos i ni pa mor fregus a thameidiog y gall y cam addysg fod ar gyfer pobl ifanc ôl-16 heb anableddau os nad ydym yn ofalus, a tybed a yw'r amser wedi dod i ymestyn oedran addysg neu hyfforddiant gorfodol i 18 oed o'r diwedd.

Rwy'n credu y byddai cam o'r fath hefyd yn datrys problem eithriadol gyda'r cod ei hun, sef darpariaeth trafnidiaeth sicr, ddiogel a hygyrch i bobl ifanc ag ADY sydd y tu hwnt i oedran ysgol gorfodol, ond sy'n dal i fynychu, ac efallai rhai o'r pryderon eraill a godwyd gan Natspec a Chynghrair Anghenion Ychwanegol y Trydydd Sector. Byddwch yn gwybod, Gweinidog, fod rhywfaint o bryder o hyd ynghylch yr atebolrwydd am drosglwyddo i addysg ôl-orfodol, yn ogystal â bywydau ar ôl addysg, yn enwedig o ran cyngor gyrfaoedd, y mae angen iddo fod yn fwy arbenigol, yn hytrach na llai. Mae'r sefydliadau hyn yn poeni y gallai diffyg eglurder ac atebolrwydd arwain at wneud penderfyniadau hwyr, trosglwyddiadau wedi'u cynllunio'n wael, y perygl o fethiannau mewn lleoliadau, a chynnydd mewn tribiwnlysoedd a nifer y bobl ifanc nad ydynt mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant. Gallaf weld bod y gwaith wedi ei wneud ar hyn, ond roedd y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg yn eithaf clir na all y gwaith hwnnw arwain at ymateb symbolaidd yn unig.

At hynny, o ran y cod ei hun, rwy'n diolch i'r Gweinidog am ystyried rhai o argymhellion y pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg ar y cod drafft—argymhellion a wnaethom yn dilyn ein hymgynghoriad trylwyr ein hunain. Mae'r deunydd ar CADY wedi gwella, ond mae'r sector wedi tynnu sylw at y ffaith bod bwlch eglurder o hyd rhwng canllawiau a sut i weithredu'r canllawiau hynny, ac er fy mod i'n deall yn llwyr eich amharodrwydd i fod yn rhagnodol, gan fod pob awdurdod yn wahanol, bydd yn ddiddorol, yn yr adolygiad cyntaf ar ôl cyflwyno, gweld ble mae'r anghysondebau a sut y maen nhw'n effeithio ar blant. Bydd anghysondeb a diffyg adnoddau, yn ddynol ac yn ariannol, yn parhau i fod yn fygythiad i lwyddiant y Ddeddf.

Yn olaf, rwy'n falch iawn o weld yr angen am seicolegwyr addysg wedi ei gynnwys yn y rheoliadau hyn, Gweinidog. Gan fod cyngor Pen-y-bont ar Ogwr yn fy rhanbarth i yn ystyried gorfod cael gwared ar rai o'u rhai nhw, byddai croeso mawr i e-bost cynnar i'w prif weithredwr. Felly, byddwn yn cefnogi'r cynigion hyn ar y sail na fydd y pryderon a godwyd ar ran plant a phobl ifanc ag ADY yn cael eu hanghofio, y bydd y cod yn cael ei brofi'n ymarferol a data eu casglu yn drylwyr, ac y bydd unrhyw newidiadau a nodwyd yn cael eu gwneud yn gyflym. A bydd angen i Weinidog cyllid yn y dyfodol fod yn barod i ymrwymo'r arian ar gyfer hyn hefyd, rwy'n credu. Mae'r cod yn dal i roi lle i awdurdodau wneud penderfyniadau sy'n cael eu gyrru gan gyllid, a oedd, wrth gwrs, yn un o'r prif gwynion am y system anghenion addysgol arbennig. Mae pob un ohonom yn dymuno i'r Ddeddf hon weithio, fel bod gan ein plant a'n pobl ifanc mwyaf agored i niwed, a'u teuluoedd, ddyfodol i edrych ymlaen ato. Diolch.