Cwestiynau nawr gan arweinwyr y pleidiau. Arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig, Andrew R.T. Davies.

Diolch, Llywydd, a, gyda'ch caniatâd, gan mai dyma'r cwestiynau olaf i'r Prif Weinidog yn y Senedd ar gyfer y sesiwn hon, hoffwn fyfyrio am eiliad ar y drasiedi y mae teuluoedd wedi bod drwyddi dros argyfwng COVID yr ydym ni newydd ei gweld y tu ôl i ni dros y 12 mis diwethaf. Mae colli rhywun annwyl yn ddifesur, ac mae'r galar y mae'n rhaid bod teuluoedd yn ei deimlo ledled Cymru gyfan yn cael ei adlewyrchu yn brudd heddiw gan holl Aelodau'r Senedd, ond hefyd ym mhob cymuned ar hyd a lled Cymru. Rydym ni hefyd wedi gweld gweithredoedd enfawr o garedigrwydd sydd wedi bod mor ysbrydoledig, caredigrwydd a thosturi ag ysbryd cymunedol gyda'i gilydd, sydd wedi cario llawer o bobl drwy'r argyfwng hwn.

Hoffwn hefyd gofnodi fy niolch, fel arweinydd grŵp Ceidwadwyr Cymru, i staff y Comisiwn sydd, drwy'r sesiwn bum mlynedd hon, wedi ein tywys trwy gwestiynau a dadleuon, a hefyd i fyfyrio ar yr Aelodau nad ydyn nhw gyda ni heddiw, a ymgasglodd gyda ni ym mis Mai 2016 i ddechrau'r sesiwn hon, sydd yn drasig wedi colli eu bywydau yn ystod y pum mlynedd diwethaf.

Prif Weinidog, gyda'r drydedd don yn ysgubo drwy Ewrop ar hyn o bryd, pam mae'n haws hedfan o Gaerdydd i Alicante nag yw hi i yrru i Aberystwyth?

Llywydd, ymddiheuriadau i arweinydd yr wrthblaid, gan fy mod i wedi methu'r—. Roedd oedi bach ar y llinell ar ran olaf un ei gwestiwn i mi. Os byddai cystal ag ailadrodd y llinell olaf un honno?

Iawn, Prif Weinidog. Mae'n ddrwg gen i am hynna. Pam mae'n haws hedfan o Gaerdydd i Alicante nag yw hi i yrru i Aberystwyth ar hyn o bryd yng Nghymru?

Esgusodwch fi. Diolch am hynna. Llywydd, a gaf innau hefyd adleisio'r pwyntiau cyntaf a wnaeth Mr Davies? Cawn gyfle yn ddiweddarach y prynhawn yma, mewn datganiad y byddaf i'n ei roi, i fyfyrio ar y 12 mis diwethaf eithriadol a'r rhai sydd wedi colli anwyliaid. Mae'n ddiwrnod pwysig iawn i ni wneud hynny.

Roeddwn i eisiau manteisio ar y cyfle, hefyd, fel y gwnaeth arweinydd yr wrthblaid, i fyfyrio ar greulondeb y pum mlynedd diwethaf o ran Aelodau'r Senedd. Nid ydym ni erioed wedi cael tymor tebyg iddo, pan ein bod ni wedi colli Aelodau'r Senedd o bob rhan o'r Siambr—pobl dalentog ac ymroddedig. Teimlwyd eu colled yn ddwys iawn ar draws y Siambr. Yn ystod y pum mlynedd diwethaf, collasom hefyd fy nghyfaill mawr, fy mentor a'm rhagflaenydd yn y swydd hon, Rhodri Morgan. Wrth agosáu at etholiad, fel yr ydym ni, rwy'n ei chael hi'n rhyfedd bob dydd i feddwl ein bod ni'n cael etholiad yma mewn Cymru ddatganoledig heb y sawl a oedd, mae'n debyg, y ffigwr mwyaf arwyddocaol yn bersonol o ran sefydlu datganoli yn y modd y mae hynny gennym ni heddiw. 

O ran y mater teithio, Llywydd, mae teithio rhyngwladol i Gymru ac ohoni wedi'i rwymo gan yr un gyfres o reolau yng Nghymru ag y mae dros ein ffin ac, yn wir, yn yr Alban. Caniateir rhywfaint o deithio awyr o dan amgylchiadau cul iawn, pan fo'r pedair Llywodraeth wedi cytuno gyda'i gilydd ei fod yn angenrheidiol at ddibenion gwaith, dibenion addysg, neu pan fo pobl yn dychwelyd adref i fannau eraill yn y byd. Ar hyn o bryd, mae'r trefniadau 'aros yn lleol' yn parhau i fod yn angenrheidiol yng Nghymru oherwydd sefyllfa'r argyfwng iechyd cyhoeddus. Rwy'n dal i fod yn obeithiol, o ystyried y ffigurau presennol yr ydym ni'n parhau i'w gweld yng Nghymru a chyda'r gwelliannau yr ydym ni'n eu gweld, erbyn diwedd yr wythnos nesaf, efallai y byddwn ni'n gallu symud o 'aros yn lleol' i bobl yn gallu teithio yn ehangach ledled Cymru.

Prif Weinidog, ni all fod yn iawn, gyda'r drydedd don bresennol yn mynd drwy Ewrop, fel yr ydym ni'n ei weld, yn drasig, y gallwch chi hedfan o Gaerdydd yn haws nag y gallwch chi deithio, fel y dywedais, i Aberystwyth. Roeddwn i, y bore yma, er enghraifft, yn gallu prynu tocyn ar gyfer dydd Iau i hedfan allan o Faes Awyr Caerdydd, lle nad wyf i'n credu bod gwesty cwarantîn yn bodoli na phrofion yn y maes awyr yn bodoli. Os ydych chi'n caniatáu, allan o'ch maes awyr eich hun, i bobl hedfan i rannau o Ewrop lle ceir, o bosibl, trydedd don y feirws, pam nad oes cyfleusterau profi ym Maes Awyr Caerdydd a pham, yn wir, nad oes cyfleusterau cwarantîn?

Nid oes cyfleusterau cwarantîn, Llywydd, oherwydd nad oes unrhyw deithiau i Faes Awyr Caerdydd yn mynd i wledydd rhestr goch. Dim ond pobl sy'n teithio i'r Deyrnas Unedig o'r oddeutu 30 o wledydd ar y rhestr goch y mae angen iddyn nhw fynd i gwarantîn, ac ni chaniateir i'r un ohonyn nhw ddod i mewn i'r Deyrnas Unedig drwy Gymru. Felly, nid oes dadl dros gyfleusterau cwarantîn ym Maes Awyr Caerdydd gan na fyddai'n ofynnol i neb yn unman yn y Deyrnas Unedig fynd i gwarantîn o dan yr amgylchiadau y mae'r Aelod yn cyfeirio atyn nhw.

Rwyf i yn bryderus iawn, fel y mae'r prif swyddog meddygol, fel y mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn y datganiadau a gyhoeddwyd yr wythnos diwethaf, ynghylch y rhagolygon o ganiatáu teithio rhyngwladol o 17 Mai ymlaen. Rwy'n rhannu pryderon yr Aelod am y drydedd don ar gyfandir Ewrop. Rwy'n rhannu ei bryderon ynghylch pobl yn cael dychwelyd i'r Deyrnas Unedig o fannau lle mae'r feirws yn cylchredeg o'r newydd, yn enwedig gan fod amrywiolion newydd sy'n ymddangos mewn gwahanol rannau o'r byd. Codais y mater hwn gyda Changhellor Dugiaeth Caerhirfryn yn ein galwad reolaidd ddydd Mercher yr wythnos diwethaf. Rwyf wedi clywed Gweinidogion eraill y DU dros y penwythnos yn cymryd agwedd ychydig yn fwy rhagofalus at hyn nag a ragwelwyd yn wreiddiol ym map ffyrdd Prif Weinidog y DU ar gyfer Lloegr; rwy'n gobeithio y bydd hynny yn wir yn y pen draw am rai o'r rhesymau y mae arweinydd yr wrthblaid wedi eu nodi.

Sylwais na wnaethoch chi gadarnhau pa un a oedd profion yn y maes awyr. O'r bore yma, mae 45 o bobl wedi archebu lle ar hyn o bryd i hedfan i Gaerdydd o Alicante ddydd Iau, a 32 o bobl i hedfan y ffordd arall. Yn amlwg, mae'r penderfyniadau cytbwys a fydd yn cael eu gwneud ar y map ffyrdd gan San Steffan yn seiliedig ar yr adroddiad a fydd ar gael ar deithio rhyngwladol ar 12 Ebrill. Felly, mae'n rhyfeddol eich bod chi, fel y Prif Weinidog, yn cadw siopa nad yw'n hanfodol ar y stryd fawr ar gau, ond yn hapus i weld teithio rhyngwladol yn dod i Faes Awyr Caerdydd—maes awyr yr ydych chi'n ei reoli. A allwch chi ddeall pam mae pobl yn teimlo'n rhwystredig iawn am y posibilrwydd hwn? Maen nhw'n gweld un rheol ar gyfer un sector o'r economi a rheol arall ar gyfer sector arall o'r economi, pan fyddai'n ddiogel ar eich matrics a'ch cynllun adfer yn sgil COVID agor manwerthu nad yw'n hanfodol. Ond fel y mae hi, rydych chi'n barod i ganiatáu i bobl ddod i Faes Awyr Caerdydd pan nad oes unrhyw gyfleusterau profi yn bodoli, Prif Weinidog.

Rwy'n credu bod pobl yn gallach nag y mae'r Aelod yn credu y maen nhw. Byddan nhw'n deall bod y rheolau sy'n llywodraethu teithio rhyngwladol allan o Gymru neu i Gymru yn union yr un fath â'r rhai ym mhobman yng ngweddill y Deyrnas Unedig. Os yw'r Aelod yn feirniadol ohonyn nhw, ni all ond bod yr un mor feirniadol o'r safbwynt a fabwysiadwyd gan ei Lywodraeth ei hun.

Edrychais cyn i ni ddechrau cwestiynau y prynhawn yma, Llywydd, ar y rhestr o deithiau hedfan a fydd yn dod i mewn i Heathrow y prynhawn yma—awyrennau o Cairo, awyrennau o sawl rhan o'r byd lle mae'r peryglon yn llawer mwy nag y bydden nhw ar unrhyw awyren sy'n dod i Gaerdydd. Os daw awyren i Gaerdydd, yna bydd pobl sy'n cyrraedd yma yn ddarostyngedig i'r holl reolau sydd yno. Mae hynny yn cynnwys trefn brofi, mae'n cynnwys ei gwneud yn ofynnol i bobl aros gartref yn eu cartrefi eu hunain am gyfnod ar ôl iddyn nhw gyrraedd yn ôl, cael eu profi ar y dechrau, cael eu profi ar ôl wyth diwrnod—mae hynny i gyd ar waith yma yng Nghymru. Dyna'r un rheolau ag sy'n digwydd mewn mannau eraill.

Rwyf i wedi colli cyfrif o'r nifer o weithiau, Llywydd, y mae'r Aelod wedi fy annog y dylem ni ddilyn dull pedair gwlad tuag at y materion hyn yn y Deyrnas Unedig, ac eto pan rwyf i'n dilyn dull pedair gwlad yn union lle mae teithio rhyngwladol yn y cwestiwn, mae'n ymddangos ei fod yn awgrymu y dylem ni fod yn gwneud rhywbeth gwahanol yma yng Nghymru. Rydym ni'n ei wneud ar sail pedair gwlad. Rwy'n falch iawn ein bod ni'n ei wneud yn y modd hwnnw. Mae popeth yr ydym ni'n ei wneud yma yng Nghymru yr un fath ag yn Lloegr, yr Alban neu Ogledd Iwerddon, ar wahân i'r pwynt nad oedd yr Aelod wedi ei ddeall, sef na chaniateir i unrhyw deithiau rhestr goch ddod i Gymru. Dim ond yn yr Alban ac yn Lloegr y caniateir iddyn nhw lanio.

Arweinydd Plaid Cymru, Adam Price.

Diolch, Llywydd. Prif Weinidog, dylai pob gweinyddiaeth edrych yn ôl ar ei chyfnod mewn grym a gofyn y cwestiwn, 'Beth ddylem ni fod wedi ei wneud yn well?' Pan fyddwch chi'n gofyn y cwestiwn hwnnw i chi eich hunan, pa ateb ydych chi'n ei roi?

Rwy'n siŵr bod llawer o atebion, oherwydd rwy'n credu bod yr Aelod yn iawn y byddai unrhyw un synhwyrol eisiau myfyrio ar brofiad y pum mlynedd diwethaf. Hoffwn yn fawr iawn pe byddem ni wedi perswadio Llywodraeth y DU i daro bargen wahanol gyda'r Undeb Ewropeaidd wrth i ni ei adael. Pleidleisiodd pobl yng Nghymru i adael yr Undeb Ewropeaidd. Roedd Llywodraeth Cymru yn eglur o'r dechrau ein bod ni'n derbyn ffaith hynny, ond roeddem ni eisiau canolbwyntio ar ei ffurf. Ni wnaethom ni lwyddo i berswadio Llywodraeth y DU o'n hachos, a fyddai wedi arwain at berthynas economaidd lawer agosach gyda'n marchnad agosaf a phwysicaf. Hyd at y diwedd un, nid oeddem ni'n gallu perswadio Llywodraeth y DU, wrth daro ei bargen gyda'r Undeb Ewropeaidd, i ofalu am fuddiannau ein pobl ifanc drwy sicrhau ein bod ni'n parhau i gymryd rhan yn rhaglen Erasmus+, diffyg yr wyf i'n falch iawn o ddweud bod Llywodraeth Cymru wedi ei unioni dros y penwythnos hwn, fel y bydd pobl ifanc yng Nghymru yn parhau i gael cyfleoedd i weithio, astudio a gwirfoddoli dramor, fel y bydd croeso i bobl ifanc o weddill y byd yma yng Nghymru.

Mae'n rhaid i mi gyfaddef, Prif Weinidog, bod lansiad ymgyrch Llafur yn ddiweddar wedi achosi ychydig o edrych ddwywaith. Pan ofynnais i chi bedair wythnos yn ôl i heddiw i ymrwymo i roi'r cyflog byw gwirioneddol i'n gweithwyr gofal, eich ymateb bryd hynny oedd wfftio'r hyn yr oeddech chi'n ei ystyried yn addewidion anfforddiadwy. Symudwch ymlaen fis, ac mae'r cyflog byw gwirioneddol i ofalwyr yn un o'ch prif bolisïau erbyn hyn ar gyfer yr etholiad. Rwy'n falch iawn ein bod ni wedi eich perswadio chi, y cwbl yr wyf i'n ei resynu, fel gyda chymaint o bolisïau eraill—ysgol feddygol y gogledd, datganoli cyfiawnder, a'r sicrwydd swyddi i bobl ifanc—yw ei fod wedi cymryd cyhyd. Ond yn yr ysbryd hwnnw o ailystyried hwyr ac ar eich cyfle olaf posibl yn y Senedd cyn yr etholiad, a wnewch chi ymrwymo nawr i ymestyn cymhwysedd i gael prydau ysgol am ddim? Fe wnaethoch chi gael gwared ar eich targed tlodi plant, sydd, yn ein barn ni, yn destun gofid mawr, ond a wnewch chi fanteisio ar y cyfle hwn i addo pryd poeth i bob plentyn y mae ei deulu yn derbyn credyd cynhwysol?

Llywydd, y gwahaniaeth sylfaenol rhwng maniffesto fy mhlaid i a'i blaid ef yw bod ein maniffesto ni yn gredadwy a bod ei un ef yn anghredadwy. Pan ddywedais wrtho bedair wythnos yn ôl ei bod hi'n hanfodol bwysig y gellir fforddio a chyflawni unrhyw addewidion y mae unrhyw blaid yn eu gwneud i bobl Cymru, roeddwn i'n golygu'r hyn a ddywedais. Ac mae'r gwaith y mae fy mhlaid i wedi ei wneud ar ein haddewidion yn sicrhau y gellir cyflawni pob un ohonyn nhw ac y gellir eu cyflawni mewn ffordd sy'n fforddiadwy. Nid yw'n gwneud unrhyw les i neb, Llywydd, dim ond y dywallt addewidion, un ar ôl y llall, heb unrhyw bosibilrwydd y gellir cyflawni'r addewidion hynny mewn gwirionedd, oherwydd maen nhw i gyd yn costio arian. Mae ei addewidion, dim ond o wneud asesiad ceidwadol iawn ohonyn nhw, werth ymhell dros £2 biliwn o refeniw a gwerth £6 biliwn o gyfalaf nad yw ganddo. Wnaf i ddim mynd i mewn i etholiad yn addo pethau i bobl yr wyf i'n gwybod nad ydyn nhw'n bosibl.

O ran prydau ysgol am ddim, mae gan y Llywodraeth hon hanes balch iawn yn wir. Y Llywodraeth gyntaf yn y Deyrnas Unedig i sicrhau prydau ysgol am ddim yn ystod gwyliau ysgol yn ystod y pandemig. Y Llywodraeth gyntaf yn y Deyrnas Unedig i sicrhau y bydd hynny yn parhau drwy gydol y flwyddyn academaidd nesaf. Y Llywodraeth gyntaf yn y Deyrnas Unedig i wneud yn siŵr bod y swm wythnosol sydd ar gael ar gyfer prydau ysgol am ddim yn ystod y pandemig ar lefel sy'n osgoi'r math o bethau cywilyddus a welsom yn Lloegr. Mae ein hanes yn falch, mae ein hanes yn gyflawnadwy a bydd yr addewidion yr ydym ni'n eu gwneud yn fforddiadwy, yn gredadwy ac yn gyflawnadwy hefyd.

Rwy'n sylwi eich bod chi wedi dweud yn y fan yna, Prif Weinidog, eich bod chi'n gwneud 'asesiad ceidwadol' o bolisïau Plaid Cymru ac rwy'n credu eich bod chi wedi defnyddio eich geiriau yn ofalus iawn, oherwydd rwy'n disgwyl nesaf i chi fod yn dyfynnu Theresa May a'r goeden arian hud. Nid yw honno'n ymgyrch etholiadol a aeth yn dda iawn iddi yn y pen draw. Bydd ein polisïau yn cael eu costio, yn cael eu dilysu yn annibynnol gan yr Athro Brian Morgan a'r Athro Gerry Holtham, economegydd yr ydych chi'n ei adnabod yn dda iawn ac yr ydych chi wedi ei ddefnyddio fel cynghorydd i Lywodraeth Cymru eich hun.

Nid wyf i'n disgwyl i'm pwerau perswadio ymestyn i dro pedol gennych chi unrhyw bryd yn fuan ar fater annibyniaeth, Prif Weinidog, ond a gaf i ofyn ychydig o gwestiynau dilys i chi yn y cwestiynau olaf hyn i'r Prif Weinidog? Yn eich gweledigaeth o reolaeth gartref, pa bwerau fyddech chi'n eu gadael yn San Steffan, o gofio y bydden nhw'n dal yn nwylo'r Torïaid y rhan fwyaf o'r amser? Ac, yn olaf—a dyma'r cwestiwn canolog i ni—os bydd y Ceidwadwyr, fel y rhagwelir ar hyn o bryd, yn ennill etholiad nesaf San Steffan, yr un ar ôl hynny, mae'n debyg, ac yn y blaen, a oes ryw adeg y byddai hyd yn oed chi, Prif Weinidog, yn derbyn bod annibyniaeth yn ddewis mwy blaengar i Gymru?

Wel, Llywydd, fy nghyngor i'r Aelod yw i godi ei galon. Brensiach, mae wedi diystyru'r posibilrwydd o ennill yr etholiad nesaf, mae wedi diystyru'r posibilrwydd o ennill yr un ar ôl hynny hefyd. Mewn gwirionedd, bydd fy mhlaid i yno, yn brwydro i wneud yn siŵr bod y canlyniadau yn wahanol. Nid ydym ni'n wangalon yn y ffordd anobeithiol y mae ef wedi bod yn y fan yna, y prynhawn yma.

Mae llawer o bethau y gallem ni eu trafod ynghylch pa faterion fyddai'n cael eu gadael ar lefel y DU. Y peth allweddol i'm plaid i yw y byddai'r holl bethau hynny yn cael eu cytuno, ein bod ni'n gymdeithas wirfoddol o bedair gwlad. Dyna ni, rwyf i wedi dyfynnu Mrs May ar ei gyfer y prynhawn yma, oherwydd dyna sut y disgrifiodd hi y Deyrnas Unedig yn ei darlith yng Nghaeredin yn yr wythnosau cyn iddi beidio â bod yn Brif Weinidog y DU. Mae cymdeithas wirfoddol o bedair gwlad yn golygu ein bod ni'n cytuno ar y pethau yr ydym ni'n dewis eu gweithredu ar lefel y DU. Mae yn ein dwylo ni, nid yn nwylo San Steffan i'w benderfynu.

Y gwir yw, Llywydd, mai'r dewis yn yr etholiad yw hwn: nid yw Plaid Geidwadol Cymru yn credu yng Nghymru, nid yw ei blaid ef yn credu yn y Deyrnas Unedig, mae fy mhlaid i yn credu yn y ddwy.