Part of the debate – Senedd Cymru am 6:39 pm ar 24 Mawrth 2021.
Diolch, Ddirprwy Lywydd, ac a gaf fi hefyd ddechrau gyda theyrnged i chi? Fel Aelod o'r Senedd etholaeth gyfagos, rwyf wedi gweld drosof fy hun pa mor galed rydych chi'n gweithio ar ran eich etholwyr, a bydd yn golled fawr iddynt pan fyddwch yn rhoi'r gorau iddi. Rydych chi'n ddygn; rydych chi'n ymgyrchydd gwleidyddol gwych. Yn wir, rydych chi a minnau wedi mynd i drafferthion gyda'n pleidiau ein hunain am ymgyrchu weithiau dros faterion ar yr un ochr i'r ddadl, ond mae wedi bod yn bleser gweithio gyda chi, ac rydych chi wedi bod yn gydymaith teithio gwych hefyd ar sawl taith i fyny ac i lawr ar y trên rhwng gogledd a de Cymru.
A gaf fi droi at bwnc y ddadl hon, sef methiannau'r Blaid Lafur dros yr 20 mlynedd diwethaf? Roeddwn i'n meddwl bod y Gweinidog wedi ceisio gwneud gwaith da ohono, ond mae'n anodd iawn gwneud gwaith teilwng ohono pan fydd eich cyflawniad fel Llywodraeth mor erchyll. Dros yr 20 mlynedd diwethaf, mae'r Blaid Lafur a'u cynorthwywyr bach ym Mhlaid Cymru a'r Democratiaid Rhyddfrydol wedi difetha rhannau helaeth o wasanaethau cyhoeddus Cymru a'n heconomi. Rydym wedi gweld y methiannau sy'n amlwg iawn o hyd wrth gwrs yn ein gwasanaeth iechyd gwladol, er gwaethaf y gwaith aruthrol y maent wedi'i wneud yn ymateb i'r pandemig. Mae gennym wasanaeth iechyd gwladol a oedd mewn argyfwng cyn mis Mawrth y llynedd. Mae argyfwng recriwtio yn dal i fodoli yn ein gwasanaeth iechyd gwladol—rhywbeth rydych chi wedi bod yn gyfrifol amdano ers dros 20 mlynedd. Gwyddom fod amseroedd aros allan o reolaeth yn llwyr; gwyddom nad yw amseroedd targed ar gyfer pobl sy'n mynd i mewn ac allan o'n hadrannau achosion brys erioed wedi'u cyrraedd; ac wrth gwrs, hoffwn eich atgoffa chi a'r bobl sy'n gwylio'r ddadl hon mai Llywodraeth Lafur Cymru, unwaith eto, yw'r unig Lywodraeth erioed yn hanes y Deyrnas Unedig sydd wedi torri cyllideb y GIG—rhywbeth nad wyf yn credu ei fod yn gyflawniad y gallwch fod yn falch iawn ohono. Ac yna, wrth gwrs, mae Betsi Cadwaladr, yn fy iard gefn fy hun, wedi bod yn dihoeni mewn mesurau arbennig am fwy o amser nag unrhyw sefydliad GIG mewn hanes ac mae'n dal i fod â phroblemau sydd eto i'w datrys.
Os edrychwch ar addysg, mae pobl eisoes wedi cyfeirio at y ffaith mai gan Gymru y mae'r system addysg sy'n perfformio waethaf yn y Deyrnas Unedig gyfan ar brofion Rhaglen Ryngwladol Asesu Myfyrwyr y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd. Ac nid dim ond y gwaethaf yn y Deyrnas Unedig, dyma'r unig genedl yn y Deyrnas Unedig sydd yn hanner isaf tablau cynghrair y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd—nid yw hwnnw'n gyflawniad i ymfalchïo ynddo. Ac nid yw'n syndod, mewn gwirionedd, o ystyried y bwlch cyllido fesul disgybl rhwng Cymru a Lloegr dan oruchwyliaeth eich Llywodraeth chi.
Ac ar ein heconomi wedyn, mae gennym Weinidog—gwn ei fod yn casáu cael ei atgoffa o hyn, ond mae gennym Weinidog yn adran yr economi a ddywedodd nad oedd gan Lywodraeth Cymru syniad beth oedd yn ei wneud ar yr economi, ac roedd yn llygad ei le. Gallaf ei weld yn dal ei ben yn ei ddwylo, ac mae'n iawn iddo wneud hynny. Rydym yn anobeithio gyda chi, Lee Waters, ynglŷn â chyflwr ein heconomi yma yng Nghymru ar ôl dau ddegawd a mwy o Lafur—