Part of the debate – Senedd Cymru am 6:33 pm ar 24 Mawrth 2021.
Diolch, Ddirprwy Lywydd, ac a gaf fi ychwanegu fy llais at y rhai sy'n dweud pa mor ddiolchgar ydynt i chi am eich arweiniad cadarn a phenderfynol yn eich swydd fel Dirprwy Lywydd? Rwyf wedi bod yn ddiolchgar iawn, yn ystod eich cyfnod yn y swydd, am eich arweiniad a'ch cefnogaeth, ac mewn gwirionedd, byth ers i mi ymuno â'r Cynulliad yn ôl yn 2011, rwyf wedi bod yn ddiolchgar am eich cyfeillgarwch, eich cyngor, eich arweiniad da a'ch presenoldeb cyson, eich hiwmor da, eich chwerthin a'ch hwyl. Byddaf yn gweld eich colli'n fawr, Ann, fel y bydd y gweddill ohonom, ac rwy'n dymuno'r gorau i chi ar gyfer y dyfodol.
Hoffwn ddiolch hefyd i'r Aelodau am y cyfle i ymateb i'r ddadl hon. Credaf fod y Ceidwadwyr yn eithaf dewr i gyflwyno cynnig, sydd, fel arfer, yn dangos cyn lleied o gysylltiad sydd ganddynt â phobl Cymru, ac mae'n rhoi cyfle inni arddangos yr holl ffyrdd niferus rydym wedi sefyll dros bobl Cymru dro ar ôl tro, wrth gwrs, yn wyneb bygythiad y Torïaid.
Mae ein gwelliant yn nodi llond llaw yn unig o'n cyflawniadau fel Llywodraeth, a byddaf yn hapus i restru llawer mwy mewn munud, ond roeddwn yn meddwl y byddwn yn dechrau drwy rannu gyda chi y gwelliant gwreiddiol roeddwn yn ei ystyried, a byddai wedi dweud hyn: 'dileu popeth'—wrth gwrs, oherwydd bod y cynnig yn hurt—'a rhoi yn ei le: cynnig bod ein Senedd yn gresynu at y ffaith, er gwaethaf 20 mlynedd o ddatganoli, fod y Ceidwadwyr Cymreig wedi addo peidio â gwario'r un geiniog ar bethau nad ydynt wedi'u datganoli'n llawn, pethau fel ein 500 o Swyddogion Cymorth Cymunedol yr Heddlu a ariennir gennym ni; yn gresynu bod y Ceidwadwyr wedi methu cynnig pecynnau cymorth busnes cystal â'n rhai ni sy'n well na dim arall a gynigir yn y DU; yn gresynu bod Ceidwadwyr y DU wedi gwastraffu £37 biliwn ar gontractau profi ac olrhain i'w ffrindiau, £37 biliwn a ddisgrifiwyd gan gyn Ysgrifennydd Parhaol y Trysorlys fel y rhaglen gwariant cyhoeddus fwyaf di-glem erioed; yn gresynu bod y Torïaid wedi diddymu'r lwfans cynhaliaeth addysg ac Erasmus, tra bod y Llywodraeth hon wedi camu i'r adwy i ddiogelu'r manteision amlwg sy'n dod gyda'r ddau gynllun; yn gresynu yn wir at y modd y mae'r Ceidwadwyr yng Nghymru a'r DU yn dirmygu datganoli. Mae hyn yn arbennig o amlwg ar hyn o bryd, mewn adroddiadau diweddar fod y Ceidwadwyr yn gresynu 'caniatáu i Lywodraeth Cymru redeg eich GIG eich hun ac ymateb i COVID-19'—ac rwy'n dyfynnu.
Wel, Ddirprwy Lywydd, nid ydym ni ar y meinciau hyn yn rhannu'r safbwyntiau hynny. Yn wir, oherwydd y Llywodraeth hon ac ymroddiad gweision cyhoeddus rhyfeddol ledled Cymru, rydym wedi dangos sut y dylid ei wneud. Mae gennym raglen brofi ac olrhain ragorol, sy'n cael ei rhedeg gan ein hawdurdodau lleol ein hunain, a heb ei rhoi ar gontract allanol i'r cynnig uchaf. Mae gennym un o'r rhaglenni brechu gorau yn y byd, gyda dros 50 y cant o'r boblogaeth oedolion wedi cael eu dos cyntaf. Gennym ni y mae'r pecyn cymorth busnes mwyaf hael yn y DU, sy'n dangos mai Llafur yw plaid arloesedd ac entrepreneuriaeth. Rydym wedi darparu gwerth dros £1.5 biliwn o arian ychwanegol i'n GIG, ac wedi sicrhau dros 580 miliwn o eitemau o gyfarpar diogelu personol, ac rydym wedi rhannu peth ohono â Lloegr. Rydym wedi cryfhau ein rhaglen prydau ysgol am ddim ac wedi dosbarthu dros 2.1 miliwn o flychau bwyd i'r rhai ar y rhestrau gwarchod. Rydym wedi ychwanegu dros £13 miliwn at ein cronfa cymorth dewisol i helpu'r rhai yr effeithiwyd arnynt waethaf gan y pandemig. Rydym wedi darparu gwerth £20 miliwn o gyllid brys i awdurdodau lleol ac wedi cartrefu dros 7,000 o bobl yn ystod y pandemig, ac yn wahanol i Loegr, nid ydym erioed wedi symud oddi wrth ein polisi 'pawb i mewn' yn ystod y pandemig hwn, ac rydym yn falch iawn o hynny. Rydym wedi darparu taliad 'diolch' o £500 i staff a staff gofal y GIG, taliad y mae'r Llywodraeth Geidwadol wedi gweld yn dda i'w drethu. Rydym wedi sefydlu cronfa gwerth £18 miliwn i weithwyr llawrydd, cronfa nad yw'n bodoli yn Lloegr, ac wedi sicrhau gwerth dros £90 miliwn o gymorth i'n sectorau diwylliannol allweddol, ar adeg pan oedd y Torïaid yn dweud wrth artistiaid am ailhyfforddi fel arbenigwyr TG.
Mae'r Torïaid yng Nghymru wedi fflip-fflopian dros fesurau y maent yn eu cefnogi ac nad ydynt yn eu cefnogi. A hwythau wedi'u clymu wrth Lywodraeth anwadal yn y DU, maent wedi gwneud y dewis anghywir dro ar ôl tro. Mae'n realiti rhyfedd pan fo gennym Blaid Geidwadol sydd am ddadariannu'r heddlu a chael gwared ar bob un o'n 500 o Swyddogion Cymorth Cymunedol yr Heddlu, plaid nad yw'n dangos unrhyw edifeirwch am wastraffu £37 biliwn yn hytrach nag ariannu gwasanaethau cyhoeddus, ac sydd wedi profi'n wan ar fusnes, yn ddi-hid tuag at weithwyr llawrydd, ac yn galongaled ar fater prydau ysgol am ddim. Nid dyma yw ein cyflawniad ni yng Nghymru.
Dim ond cipolwg yw ein gwelliant ar y ffordd rydym wedi ymladd dros bobl Cymru dro ar ôl tro, y ffordd rydym wedi cryfhau ein GIG, wedi diogelu swyddi, wedi darparu 100,000 o brentisiaethau, wedi adeiladu ysgolion, wedi diwygio ein cwricwlwm, wedi ymladd yn erbyn newid hinsawdd, wedi adeiladu 20,000 o gartrefi, wedi creu gweledigaeth ar gyfer twristiaeth a diwylliant, wedi cryfhau ein hawdurdodau lleol, wedi buddsoddi yng nghanol y dref, wedi ymestyn gofal plant, wedi helpu pobl a busnesau i dalu llai o dreth ac ardrethi, wedi blaenoriaethu hawliau gweithwyr a'r bartneriaeth gymdeithasol, wedi cynyddu'r cyllid ar gyfer iechyd meddwl. Rydym wedi cyhoeddi cynllun gweithredu cydraddoldeb hiliol na welwyd mo'i debyg o'r blaen. Ni oedd y genedl gyntaf i ddarparu proffylacsis cyn-gysylltiad ledled y DU. Gwnaethom gyflwyno gwasanaeth cydnabod rhywedd. Rydym wedi ymrwymo i dasglu i fynd i'r afael ag anghydraddoldeb a wynebir gan bobl anabl. Rydym wedi cynyddu ein cyllid i fynd i'r afael â thrais a cham-drin domestig. Rydym wedi buddsoddi mewn teithio llesol, mewn creu lleoedd, a dod o hyd i atebion tai i heriau fel tlodi tanwydd, demograffeg newidiol a lleihau allyriadau carbon. Mae ein cymunedau a'n trefi arfordirol yn parhau i fod yn flaenoriaeth i'r Llywodraeth hon, a dyna pam, er gwaethaf penderfyniad Llywodraeth Dorïaidd y DU i atal y cyllid pwysig hwn, ein bod wedi ymrwymo i ddarparu £6 miliwn ar gyfer ein trefi arfordirol.
Ddirprwy Lywydd, mae'r rhestr yn mynd ymlaen ac ymlaen, ac felly hefyd ein penderfyniad diwyro y byddwn, gyda'n gilydd, yn cadw Cymru i symud yn ei blaen. Lywydd, ar yr ochr hon i'r tŷ, rydym yn falch iawn o gyflawniad y Llywodraeth hon. Er gwaethaf heriau COVID a Brexit, rydym wedi cadw ein llygaid ar ddyfodol y wlad hon, ac ar y gobeithion y mae pawb ohonom yn eu rhannu. Diolch.