Wrth imi estyn fy nghydymdeimlad dwysaf â'i Mawrhydi a'r teulu brenhinol cyfan, cofiaf yn gynnes iawn agoriad swyddogol y pedwerydd Cynulliad yn 2011. Roedd yn anrhydedd cael gwasanaethu'r Tywysog Philip, ei gyflwyno i'r gwesteion a llywyddu ar ei fwrdd ar gyfer y cinio dathlu, a gynhaliwyd yng Nghanolfan Mileniwm Cymru. Yn syml, roedd y Dug yn gwmni da ac yn serchog. Dyna oedd sail ei gymeriad rhyfeddol. Roedd yn mwynhau bywyd a chanfu bod y bobl a roddwyd ar y ddaear hon ar yr un pryd ag ef yn ddiddorol, yn unigryw ac â'r gallu i roi gwasanaeth gwerthfawr i eraill.

Bydd yr Aelodau hynny a oedd yn bresennol yn 2011 yn cofio bod Only Men Aloud wedi canu i ni yn ystod y cinio. Yn y cyflwyniadau cyn hynny, gofynnodd i un o'r côr, 'Emynau ydych chi'n eu canu? Emynau yw hi bob amser.' Cafodd gerydd ysgafn gan y Frenhines, 'Ond gofynnwyd iddyn nhw ganu emynau, Philip.' Roedd hyn yn ein hatgoffa eu bod, yn anad dim, yn gwpl priod wedi'u bendithio â phriodas hapus. Fe wnaeth y Tywysog Philip i'r holl westeion wrth ei fwrdd deimlo'n gartrefol a siaradodd â phob un ohonyn nhw. Fe wnaeth i'r gweinydd deimlo'n gartrefol hefyd ar ôl iddo anghofio dod â chwrw'r Dug iddo, cwrw golau India, drwy drefniant. Roedd yn llawer gwell ganddo gwrw na gwin.

Ychydig cyn amser gadael, gofynnais i'r Tywysog Philip a oedd ganddo ymrwymiad arall y diwrnod hwnnw, 'Oes', atebodd, 'cinio i goffáu pedwar canmlwyddiant Beibl y Brenin Iago.' Roedd wrth ei fodd yn darllen y Beibl, meddai, ac yn credu bod fersiwn y Brenin Iago yn ysbrydoli rhywun. Fe'ch cynghorir i beidio â gofyn gormod o gwestiynau uniongyrchol ac anodd, ond, yn fy ffolineb, gofynnais pa un oedd ei hoff lyfr yn y Beibl. Ni phetrusodd y Tywysog Philip cyn ateb, 'Llyfr y Pregethwr.' Dim ond darllenydd brwd o'r Beibl fyddai wedi rhoi'r ateb hwnnw. Mae Llyfr y Pregethwr yn llyfr enigmatig, y mwyaf hynod a'r mwyaf paradocsaidd o lyfrau doethineb yr Hen Destament. Mae Llyfr y Pregethwr yn enwog am herio rhai credoau a goleddir; mae'n sôn am ddiwinyddiaeth yn seiliedig ar brofiad; mae'n annog rhywun i fyw ag afiaith; ac mae'n galw am ffydd sy'n onest ac mewn cysylltiad â realiti. Yn anad dim, roedd ganddo ffydd yn y dyfodol cyn belled â'n bod ni'n arloesi,

'Paid â dweud, "Pam y mae'r dyddiau a fu yn well na'r rhai hyn?" Oherwydd ni ddangosir doethineb wrth ofyn hyn.'

Roedd yn ddyn y dyfodol, a gwasanaethodd ei wlad gyda phenderfyniad a chyflawniad anhygoel. Boed iddo orffwys mewn hedd.