Llywydd, roedd yn bron 18 mis i mewn i dymor diwethaf y Senedd, rwy'n credu, cyn i'r Llywodraeth gyhoeddi ei rhaglen lywodraethu, ac roedd honno'n ddogfen fanwl dros ben; roedd ynddi'r holl sioe, y nodau a'r targedau, ac ati, y gallai ef fod yn chwilio amdanynt, ac yn wir, fe allem ni fod wedi penderfynu gwneud hynny'r tro hwn. Oherwydd er mwyn cynhyrchu dogfen fel honno, mae angen rhoi llawer iawn o amser ac egni. Fy marn i yw ei bod yn well inni gyflwyno rhaglen lywodraethu gerbron y Senedd a fyddai'n cyfleu hanfod yr hyn yr oeddem wedi ymrwymo iddo yn yr etholiad, yr hyn y dymunwn ei gyflawni yn y Llywodraeth, yn enwedig y pethau y mae angen ymdrech draws-Lywodraethol i ymateb ar fyrder i'r tasgau sydd o'n blaenau. A dyna pam, fel roedd Rhun ap Iorwerth yn iawn i'w gydnabod, y bydd rhai o'r manylion yn cael eu darparu gan Weinidogion wrth i'r ymrwymiadau yn y maniffesto gael eu datblygu ac fe ellir rhoi cnawd ar esgyrn y camau ymarferol sydd wrth gefn y rhaglen lywodraethu yn y manylder yr oedd yn gofyn amdano.

O ran annibyniaeth, mae'n gywir i ddweud, wrth gwrs, fod gennym safbwynt gwahanol. Ni fyddwn i'n ei ddisgrifio fel bod wedi ein cyfyngu gan San Steffan. Rwy'n credu na welwyd erioed gyfle mor fywiog i'r Senedd hon weithredu'n annibynnol na'r hyn a ddigwyddodd dros y 12 mis diwethaf. Ond rwy'n dal i gredu mai datganoli grymus, datganoli sefydledig, datganoli na ellir ei ddwyn na'i wrthdroi fyddai'n sicrhau'r dyfodol gorau i Gymru, a hynny o fewn i Deyrnas Unedig lle rydym yn dewis cyfuno ein sofraniaeth ni'n wirfoddol at ddibenion cyffredin, sy'n cael eu cyflawni'n well gan boblogaeth sy'n gweithio gyda'i gilydd ar y materion hynny, ac mae'n siŵr y byddai newid hinsawdd yn un o'r pethau hyn.

Felly, mae'n debyg nad oes angen inni ailadrodd y dadleuon a fynegwyd yn drylwyr iawn i'r etholwyr ychydig wythnosau yn ôl, ac ar ôl i'r etholwyr roi eu dyfarniad nhw. Rydym ni'n bwriadu dal ati i amddiffyn y Senedd hon; fe fyddwn ni'n parhau i ddadlau'r achos dros ddatganoli estynedig, lle credwn ni mai dyna'r peth cywir i'w wneud; fe fyddwn ni'n sicr yn parhau i ddadlau'r achos dros ddyfodol arall i'r Deyrnas Unedig; ac fe fydd y comisiwn y byddwn ni'n ei sefydlu, a'r gwaith a arweinir gan fy nghyd-Aelod Mick Antoniw, yn caniatáu inni gael dyfnder deall a dyfnder cefnogaeth gan y cyhoedd yng Nghymru a fydd yn rhoi'r hygrededd i'r syniadau hynny y maen nhw'n ei lawn haeddu.