Part of the debate – Senedd Cymru am 3:56 pm ar 15 Mehefin 2021.
Hoffwn i, wrth groesawu'r rhaglen lywodraethu hon, ddiolch i etholwyr Aberconwy a'u llongyfarch am fy nychwelyd i i'r lle hwn gyda'r mwyafrif mwyaf rwyf i wedi'i gael.
Ar nodyn mwy difrifol, gwnaethoch chi egluro, Brif Weinidog, fod gan ein ffermwyr ran allweddol i'w chwarae yn ein dyfodol gwyrdd. Fodd bynnag, nid yw'r rhaglen lywodraethu yn ymdrin mewn gwirionedd â'r materion sy'n eu hwynebu. Mae'r rhaglen yn dweud, ac rwy'n dyfynnu, y byddwch chi'n
'Gwahardd difa moch daear i reoli lledaeniad TB mewn gwartheg.'
Nid yw hynny'n ddatganiad digon cryf. Mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn rhoi nifer fach iawn o drwyddedau i farcio, dal a chymryd moch daear i atal clefydau rhag lledaenu ar ffermydd sydd â TB cronig mewn buches. Er enghraifft, yn 2020, dim ond saith trwydded a gafodd eu rhoi gennych chi. Cymharwch hynny â'r ffaith syfrdanol bod dros 10,000 o wartheg, yn anterth eu bywydau cynhyrchiol, yn parhau i gael eu difa bob blwyddyn yng Nghymru oherwydd TB. Mae'r dull cynhwysfawr y mae Lloegr wedi'i fabwysiadu wedi gweld gostyngiad cyfartalog o 40 y cant yn nifer yr achosion o TB mewn ardaloedd sydd wedi cwblhau o leiaf bedair blynedd o ddifa moch daear. Ychydig dros y ffin yn swydd Gaerloyw, mae gostyngiad o 66 y cant yn nifer yr achosion newydd o TB wedi bod. Felly, nid yw'r gwaharddiad ar ddifa moch daear yn cael ei gefnogi gan y dystiolaeth—