Diolch, Dirprwy Lywydd, diolch Gweinidog. Nid yw hiliaeth yn hawdd ei gweld, ei deall na'i chollfarnu. Pe na bai hynny'n wir, byddai'r dasg o adnabod gwrth-hiliaeth yn syml. Mae pobl yn teimlo nad yw rhywbeth yn hiliol os nad yw ymosodiad hiliol wedi digwydd, neu os nad yw'r gair 'N' neu 'P' wedi'u defnyddio. Credwn na all pobl dda fod yn hiliol, credwn mai dim ond yng nghalonnau pobl ddrwg y mae gwir hiliaeth yn bodoli, credwn fod hiliaeth yn ymwneud â gwerthoedd moesol, pan fo, yn hytrach, yn ymwneud â goroesiad y system o bŵer. Mae natur gudd hiliaeth strwythurol yn anodd ei dwyn i gyfrif. Mae'n llithro allan o'ch dwylo'n hawdd, fel arian byw o'ch dwylo—ni allwch ei weld. Mae Reni Eddo-Lodge yn dewis y term 'strwythurol' yn hytrach na 'sefydliadol', oherwydd ei bod yn credu ei fod wedi'i gynnwys mewn mannau llawer ehangach nag yn ein sefydliadau mwy traddodiadol. Mae hiliaeth strwythurol yn anhydraidd ac nid yw'n cael sylw, nid yw'n ymwneud â rhagfarn bersonol yn unig, ond mae'n effeithio ar ein rhagfarn ar y cyd. Dyma'r math o hiliaeth sydd â'r pŵer i gael effaith sylweddol ar gyfleoedd bywyd pobl. Mae'r darlun cenedlaethol yn ddifrifol, ac mae'n effeithio ar grwpiau o fewn y cymunedau du, Asiaidd, lleiafrifoedd ethnig yn wahanol.

Gwelwn hefyd y cyhuddiad rheolaidd o hiliaeth yn cael ei daflu yn erbyn unrhyw un sy'n cynnig cymeradwyo, addysgu, i gynnal gwerthoedd gwareiddiad gorllewinol. Mae ofn cael eu cyhuddo o hiliaeth wedi arwain sylwebyddion, gwleidyddion a heddluoedd ledled y byd gorllewinol i ymatal rhag beirniadu neu gymryd camau yn erbyn llawer o arferion troseddol amlwg sydd wedi ymsefydlu yn ein plith. Arferion fel priodas dan orfod, enwaedu menywod, lladd ar sail anrhydedd a bygythiadau cynyddol gan grwpiau crefyddol yn erbyn unrhyw un sy'n amlygu'r feirniadaeth leiaf o'u ffydd. Mae ymchwil o nifer o wahanol ffynonellau yn datgelu sut mae hiliaeth yn treiddio i wead ein byd. Mae hyn yn gofyn am ailddiffinio ar y cyd beth mae'n ei olygu i fod yn hiliol, sut mae hiliaeth yn amlygu ei hun, a'r hyn y mae'n rhaid i ni ei wneud i'w dileu. 

Rwy'n pryderu bod bron i 79,000 o droseddau casineb hiliol wedi'u cofnodi yn 2019, cynnydd o 11 y cant ers y flwyddyn flaenorol. Fel yr amlinellwyd yn ein maniffesto, ein gweledigaeth yw Cymru heb hiliaeth, rhagfarn a gwahaniaethu, a dyna pam yr wyf am bwyso ar Lafur Cymru i arwain drwy esiampl a chymryd ymagwedd dim goddefgarwch tuag at bob math o wahaniaethu ledled Llywodraeth Cymru. Ni allwch ddisgwyl i eraill weithredu oni bai eich bod wedi rhoi trefn ar eich tŷ eich hun. Felly, a wnaiff y Gweinidog egluro beth fydd ei Llywodraeth ei hun yn ei wneud? Wrth ddatblygu cynllun gweithredu cydraddoldeb hiliol newydd, pa sicrwydd y gallwch chi ei roi i'r Senedd y bydd y ddogfen yn golygu rhywbeth y tu hwnt i'r geiriau cynnes sy'n aml yn gysylltiedig â mynd i'r afael â hiliaeth, ac, wrth adeiladu Cymru wrth-hiliol, eich bod yn glir ynglŷn â'r hyn y mae hynny'n ei olygu mewn gwirionedd i'r bobl? Diolch.