Diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd, a hoffwn ddiolch hefyd i'r Pwyllgor Busnes am roi'r cyfle gwych hwn imi annerch y Senedd y prynhawn yma a chyflwyno'r cynnig hwn. Mae'n anrhydedd mawr, fel un o Aelodau mwyaf newydd y Senedd, i gyflwyno'r cynnig cyntaf ar gyfer deddfwriaeth yn y chweched Senedd. Mae'r ffaith bod y cynnig hwn wedi cael cefnogaeth o bob rhan o'r Siambr yn dangos bod pob plaid yma'n malio am hawliau pobl hŷn.

Yn ôl amcangyfrifon poblogaeth canol blwyddyn diweddaraf y Swyddfa Ystadegau Gwladol, Cymru sydd â'r gyfran uchaf yn y pedair gwlad o bobl dros 65 oed. Mae dros un o bob pump o'n poblogaeth wedi cyrraedd oedran ymddeol y wladwriaeth, ac mae nifer y bobl dros 65 oed yn fwy na nifer y bobl o dan 15 oed, sy'n golygu ein bod yn boblogaeth sy'n heneiddio. Dros y ddau ddegawd nesaf, bydd nifer y bobl dros 65 oed yn cynyddu oddeutu 40 y cant. Er bod ein demograffeg yn newid, nid yw ein cymdeithas yn addasu, sy'n golygu bod hawliau pobl hŷn yn cael eu herydu.

Rydym wedi cymryd camau yng Nghymru i ddiogelu hawliau plant a phobl ifanc—a hynny'n gwbl briodol. Diolch i'r sefydliad hwn, rydym wedi ymgorffori Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn yng nghyfraith Cymru, ac wedi gosod dyletswydd ar Weinidogion Cymru i roi sylw i Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn ym mhob dim a wnawn. Rwyf am roi'r un amddiffyniadau â'r hyn a fwynheir gan ein plant i'n cenhedlaeth hŷn.

Bydd y cynnig deddfwriaethol sydd ger eich bron heddiw, os caiff ei dderbyn, yn sicrhau bod cyrff cyhoeddus sy'n darparu gwasanaethau sy'n effeithio ar bobl hŷn wedi rhoi sylw dyledus i egwyddorion y Cenhedloedd Unedig ar gyfer pobl hŷn. Mabwysiadwyd y ddogfen ddwy dudalen hon gan Gynulliad Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig bron i 30 mlynedd yn ôl yn1991, ac mae'n nodi 18 o egwyddorion. Mae'r egwyddorion craidd hyn wedi'u grwpio gyda'i gilydd mewn pum thema: annibyniaeth, cyfranogiad, gofal, hunangyflawniad ac urddas—pethau y mae'r rhan fwyaf ohonom yn eu cymryd yn ganiataol. Ond nid yw'r pethau hyn bob amser yn cael eu rhoi i'n pobl hŷn, yn anffodus, fel yr amlygwyd dros y 15 mis diwethaf.

Mae pandemig y coronafeirws wedi taro pobl dros 65 oed yn galetach nag unrhyw grŵp oedran arall. Mae pobl hŷn yn fwy tebygol o farw o'r feirws, yn fwy tebygol o ddioddef o unigrwydd ac arwahanrwydd o ganlyniad i gyfyngiadau, ac yn fwy tebygol o ddioddef o ganlyniad i fesurau a roddwyd ar waith i leihau'r effaith ar ein GIG. Darganfu arolwg diweddar a gynhaliwyd gan Age Cymru, Cymru Egnïol, Cynghrair Pobl Hŷn Cymru, Fforwm Pensiynwyr Cymru, Confensiwn Pensiynwyr Cenedlaethol Cymru, Women Connect First, a Senedd Pobl Hŷn Cymru yr effaith wirioneddol y mae'r pandemig wedi'i chael ar bobl hŷn. Soniodd ymatebwyr sut yr effeithiodd y cyfyngiadau symud nid yn unig ar eu hiechyd meddwl, ond ar eu hiechyd corfforol hefyd. Soniodd cynifer â saith o bob 10 am brofiad negyddol wrth geisio cael gafael ar ofal iechyd, gydag un o bob pump wedi canslo apwyntiadau. Yr hyn a'm tarodd fwyaf, fodd bynnag, oedd y sylw gan un ymatebydd. 'Rwy'n pryderu, pan fydd y cyfyngiadau symud ar ben,' meddai, 'y byddwn yn ei chael hi'n anodd wrth i ddarparwyr gwasanaethau ailddechrau esgeuluso anghenion y rheini ohonom sydd bob amser wedi byw dan gyfyngiadau, beth bynnag am y pandemig.'

Ni allwn ganiatáu i anghenion pobl hŷn gael eu hesgeuluso mwyach. Bydd fy neddfwriaeth arfaethedig yn sicrhau bod hawliau pobl hŷn yn cael eu parchu a'u diogelu. Rwy'n annog fy nghyd-Aelodau i gefnogi'r cynnig sydd ger eu bron y prynhawn yma. Diolch yn fawr iawn.