3. Datganiad gan y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad: Y Rhaglen Ddeddfwriaethol

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:07 pm ar 6 Gorffennaf 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mick Antoniw Mick Antoniw Labour 3:07, 6 Gorffennaf 2021

(Cyfieithwyd)

Rwy'n diolch i'r Aelod am y cyfraniad manwl iawn yna, ac rwy'n croesawu llawer o'r sylwadau hyn mewn gwirionedd. Yn y 10 neu'r 11 mlynedd bellach ers imi fod yn Aelod o'r Senedd, nid wyf i'n credu fy mod wedi clywed yr un ddadl ar y rhaglen ddeddfwriaethol lle nad yw'r ddadl yn dechrau gyda pha mor anfodlon y mae'r wrthblaid gyda maint y ddeddfwriaeth, gydag ansawdd y ddeddfwriaeth, a pham ei bod yn cymryd cyhyd. Rwy'n deall y pwyntiau penodol hynny'n aml. Mae'n rhaid imi ddweud, fel Cwnsler Cyffredinol, mai un o'm pryderon i yw ansawdd deddfwriaeth, yn hytrach na'i maint; hefyd, edrych ar bethau y gellir eu gwneud heb ddeddfwriaeth. Fel y gŵyr yr Aelod, rwy'n siŵr, 'deddfwch ar frys, cewch amser i edifarhau'. Rydym wedi gweld llawer o ddeddfwriaeth, yn sicr ar lefel Llywodraeth y DU, sydd wedi cwympo o fewn y categori hwnnw.

A gaf i ddweud, ynglŷn â mater yr undeboliaeth gyhyrol a gododd ef, fod hwnnw'n ymadrodd a ddefnyddir i gynrychioli'r hyn sydd, yn fy marn i, yn bryder gwirioneddol am Lywodraeth nad yw n gwrando neu sy'n gwadu'r ffaith fod yna broblem gyfansoddiadol fawr; mae hynny'n gwadu Deddf y farchnad fewnol, mewn gwirionedd? Efallai y dylwn i ddweud nad yw'r Llywodraeth yn gwadu hynny, oherwydd fe gredaf i fod Llywodraeth y DU yn gwybod yn union beth yr oedd yn ei wneud pan gyflwynodd y ddeddfwriaeth benodol honno. Fel yr wyf wedi mynegi mewn datganiad ysgrifenedig eisoes, ac, rwy'n credu, mewn atebion i gwestiynau, rydym wedi cael caniatâd i apelio ar gyfer herio agweddau ar honno, ac rydym yn aros am ddyddiad i wneud hynny. Fe fyddaf i'n adrodd i'r Aelodau ynglŷn â hynny maes o law.

Rwy'n croesawu'n fawr sylwadau'r Aelod am hygyrchedd, oherwydd mae hygyrchedd cyfraith Cymru—yr wyf i'n ei ystyried o ran y gallu i ddod o hyd iddi, ei chodio'n briodol, ei bod yn eglur ac ar gael—yn bwysig iawn o ran twf a chynhyrchu system farnwrol Cymru a sefydlu strwythur barnwrol i Gymru. Mae'n bwysig hefyd, serch hynny, o ran y meysydd, fel y gŵyr ef o adroddiad comisiwn Thomas, y dylem ni fod wedi eu datganoli i ni ein hunain a'r meysydd hynny y dylem ni fod yn gyfrifol amdanyn nhw, sydd, mewn gwirionedd, yn ymwneud â dinasyddion Cymru a pha mor hygyrch yw'r gyfraith iddynt. Nid oes diben cael y cyfreithiau gorau yn y byd os nad yw pobl naill ai'n gwybod ble maen nhw neu beth a fynegir ynddynt, neu, yr un mor bwysig, nad yw'r cyfreithiau penodol hynny ar gael iddyn nhw.

Fe gododd fater y Ddeddf rhentu cartrefi, ac rwy'n cytuno ag ef. Yn 2016 fe blannwyd yr hyn sydd, yn fy marn i, yn enghraifft dda o ddeddfwriaeth, sy'n rhoi hawliau i denantiaid ac mewn llawer o feysydd eraill sy'n ymwneud â thai. Rydym wedi gweld mater Brexit ac rydym wedi gweld mater COVID, ac rwy'n credu y byddai'n gamgymeriad inni danbrisio maint gwirioneddol y galw a'r ddeddfwriaeth sydd wedi gwthio i'r neilltu y gallu i wneud rhai o'r pethau yr oeddem ni'n awyddus i'w gwneud yn ystod y Senedd ddiwethaf. Ond dyna un o'r rhesymau pam y cyfeiriais i'n benodol yn fy natganiad heddiw at weithredu a sut mae'r gweithredu yr un mor bwysig â deddfwriaeth sylfaenol a deddfwriaeth sylfaenol newydd. Ac fel y dywedais i, heb y gweithredu hwnnw, nid oes fawr o werth i'r holl hawliau a gafodd eu cynnwys yn y ddeddfwriaeth sylfaenol. Felly, mae'r pwynt a wnewch chi yn gwbl deg a chywir. Mae honno'n flaenoriaeth, ac rwyf i eisoes wedi nodi graddfa'r gwaith y bydd ei angen i weithredu'r ddeddfwriaeth.

O ran mater yr amgylchedd a newid hinsawdd, mae'r Ddeddf aer glân yn ymrwymiad clir. Roedd yn ymrwymiad maniffesto. Mae wrthi'n cael ei ystyried. Pe gallwn i fod wedi ei gynnwys yn y rhaglen bum mlynedd gyntaf hon, fe fyddwn i wedi gwneud hynny. Ond nid yw'n golygu nad yw'r gwaith yn mynd rhagddo. Mae'r ymrwymiad i hyn a'r ymrwymiad i'r dreth blastig, fel y soniais, yn bresennol eisoes. Rwy'n credu y caiff ei adlewyrchu hefyd, pan fydd rhywun yn sôn am ymrwymiad i faterion amgylcheddol, yn y ffaith ein bod ni wedi gweld diwygiad strwythurol mawr yng ngweithrediad Llywodraeth Cymru yn sgil penodi Gweinidog Newid Hinsawdd. Rwyf i o'r farn fod hynny'n arwyddocaol iawn. Rwy'n credu y dylem ni ddweud hefyd, o ran yr amgylchedd, fod gwaith yn mynd rhagddo o ran ymgorffori neu weithredu egwyddorion amgylcheddol mewn deddfwriaeth, ac mae hwnnw'n faes a fydd yn cael ei ystyried hefyd.

O ran safonau'r Gymraeg a'r pwynt a godwyd gennych ar hynny—. Fe ddylwn i ddweud, mewn cyfran o'r ddeddfwriaeth, un o'r manteision sydd gennym ni, wrth gwrs, yw sicrhau bod rhywfaint o'n deddfwriaeth ni'n ddwyieithog, ac un o effeithiau cydgrynhoi mewn gwirionedd yw ein bod ni'n gwneud hynny mewn gwirionedd—ein bod yn wir yn sicrhau ein bod yn gweithredu ein hymrwymiad ni i ddwyieithrwydd yn y fframwaith deddfwriaethol. O ran safonau'r Gymraeg, rydym ni'n awyddus iawn i edrych yn fanwl ar yr effaith y mae'r safonau yn ei chael ar y defnydd o'r Gymraeg. Ac at hynny, yn fy marn i, rydym yn awyddus i sicrhau ein bod ni'n defnyddio ein hadnoddau cyfreithiol yn y ffordd fwyaf effeithiol. Felly, os oes adnoddau cyfreithiol ar gael, rydym yn dymuno ystyried faint o waith sydd i'w wneud i gyflwyno unrhyw reoliadau ochr yn ochr â'r blaenoriaethau polisi hefyd, ac mae hynny'n anochel yn destun cryn ddadlau eto ac, rwy'n siŵr, o ran datganiadau deddfwriaethol yn y dyfodol.

Dim ond un pwynt arall, o ran diogelwch adeiladau. Mae hynny'n amlwg iawn ar waith; mae yna fwriad i gyflwyno deddfwriaeth o ran diogelwch adeiladau. Mae'n fater nawr o roi ystyriaeth i raglenni'r ail a'r drydedd flwyddyn, ac edrych ymlaen i'r dyfodol hefyd. Rwy'n credu y bydd yr Aelod yn deall pam rwyf i wedi mabwysiadu'r dull o sicrhau ein bod ni, yn ystod ein blwyddyn gyntaf yn y Senedd, yn blaenoriaethu'r pethau hynny y mae'n rhaid eu gwneud ac y mae angen eu gwneud.

Rwyf am wneud un sylw pellach, mae'n debyg, am na chafodd hynny ei godi'n arbennig, ond rwy'n gwybod ei fod yn rhan o fframwaith y drafodaeth yn gyffredinol—sef pwysigrwydd y Bil partneriaeth gymdeithasol y byddwn ni'n ei gyflwyno. Diolch, Dirprwy Lywydd.