Part of the debate – Senedd Cymru am 4:30 pm ar 7 Gorffennaf 2021.
Mae'n dda fy mod yn adnabod y Gweinidog yn ddigon da i beidio â chael fy nhramgwyddo gan beth o'r pryfocio a wnaeth yn ei araith. Dof at y pethau a ddywedodd mewn eiliad, ond roeddwn am wneud sylw am gyfraniad Delyth Jewell, oherwydd rwy'n credu ein bod wedi cael ein geni yn yr un ysbyty, wedi mynd i'r ysgol yn yr un dref ac rwy'n byw yn awr yn y man lle cafodd hi ei magu, a hefyd, efallai eich bod wedi sylwi, fe wnaethom ymladd am yr un sedd yn etholiad y Senedd. Felly, gallwch ddeall pam fod gennym yr un farn ar dwristiaeth yn ein cymuned yma mewn perthynas â Dwyrain De Cymru—Dwyrain De Cymru, ond Caerffili hefyd—ac fe siaradodd am golli 80 y cant o refeniw arferol yn ystod y pandemig. Y pryder sydd gennyf, rwy'n meddwl, gan adlewyrchu'r hyn a ddywedais, yw bod perygl fod y gost honno'n cael ei throsglwyddo i'r defnyddiwr yn y cyfnod uniongyrchol i ddod ac y gallai hynny gael effaith andwyol pan soniwn am ddarpariaeth trwy gydol y flwyddyn. Felly, mae hwnnw'n bryder. Ac nid wyf yn beio neb, gyda llaw; mae'n fecanwaith marchnad naturiol y byddech yn disgwyl iddo ddigwydd, ac fel democrat cymdeithasol, rwy'n credu y byddwn yn disgwyl i'r Llywodraeth ymyrryd pan nad yw'r mecanwaith marchnad hwnnw'n gweithio, a chredaf mai dyna'r her. Nid wyf yn credu bod y Gweinidog wedi cyrraedd hynny'n llwyr yn ei araith, ond credaf mai dyna'r her, y gallem weld canlyniad niweidiol yn hydref 2021 a 2022, a chredaf fod Delyth Jewell wedi cydnabod hynny.
Wedyn, os dof at y datganiadau a wnaed gan y tri Cheidwadwr, Paul Davies, Sam Rowlands a Tom Giffard, roedd yn dda iawn clywed, a byddwn yn dweud wrth Sam a Tom hefyd pa mor rhagorol yw'r cyfraniadau rydych yn eu gwneud fel Aelodau newydd, a gwn o brofiad pa mor anodd yw hi, yn enwedig y tro cyntaf, i godi a siarad. Mae'n dod yn haws gydag amser, ond gallaf weld eich bod wedi cael hwyl arni.
Un o'r pethau nad wyf yn credu y cafodd ei ateb gan y Ceidwadwyr, serch hynny, oedd pam y mae'r gwrthwynebiad i ardoll dwristiaeth mor gryf. Felly, dywedodd Paul Davies yn ei gyfraniad ei fod yn credu y gallai gael effaith ddinistriol, ond nid wyf yn credu iddo egluro pam, oherwydd ceir modelau ym mhob rhan o'r byd lle mae ardoll dwristiaeth yn gweithio, a chredaf fod y Llywodraeth a byddwn yn dweud bod ymateb y Gweinidog yn weddol ysgafn—rwy'n credu y byddai'n cytuno ei hun—yn eithaf ysgafn yn ei ymateb, ac efallai mai'r rheswm am hynny oedd i chi ddweud bod ymgynghoriad yn mynd rhagddo ac fe gaiff ei gyflwyno mewn modd hyblyg. Felly, rwy'n credu bod hwnnw'n dal i gael ei lunio, ac rwy'n tybio felly fod pont i'w hadeiladu o hyd rhwng gwrthwynebiad llwyr a'i gyflwyno, a hoffwn weld sut yr adeiladir y bont honno a datrys yr anghytundeb.
Ac i ddod at sylwadau Sam Rowlands. Dywedodd dri pheth: cynllun ar gyfer yr haf—rwy'n deall hynny'n iawn; adolygu mesurau cadw pellter cymdeithasol, a chefnogi recriwtio. Efallai un diwrnod y clywn ychydig mwy, yn fuan, am gefnogi recriwtio, ond yn enwedig am adolygu mesurau cadw pellter cymdeithasol, fe dynnais sylw yn fy araith at y gwrth-ganlyniadau posibl nad ydym wedi'u deall yn iawn eto, os cewch wared yn llwyr ar fesurau cadw pellter cymdeithasol yn gyfan gwbl heb fod pobl yn teimlo'n ddiogel yn y lleoliadau hynny, maent yr un mor debygol o gadw oddi yno. Felly, rwy'n credu bod yn rhaid i ni ddod o hyd i gydbwysedd yno rhwng y cyngor clinigol a diogelwch a'r sefyllfa economaidd a byw gyda COVID. Ac fe fyddaf yn onest gyda chi, nid wyf yn credu bod Llywodraeth y DU wedi gwneud pethau'n iawn, a bydd Llywodraeth Cymru yn darganfod yr wythnos nesaf a ydynt yn gwneud pethau'n iawn ai peidio, a chredaf fod y cyhoeddiad ddydd Mercher nesaf yn bwysig.
A Jenny Rathbone, roedd eich cyfraniad yn deimladwy iawn mewn gwirionedd. Pan soniwch am deuluoedd—chwarter y teuluoedd, rwy'n credu ichi ddweud—nid yw eu chwarter yn gallu fforddio gwyliau mewn cyrchfannau, a hynny oherwydd bod y lleoliadau mor ddrud, ond hefyd oherwydd trafnidiaeth gyhoeddus, a hefyd am fod tlodi'n caethiwo pobl yn eu cymunedau. Rwy'n credu ei bod hefyd yn broblem ddiwylliannol a chymdeithasol, nad ydych yn edrych y tu hwnt i'ch cymunedau. Rwyf wedi'i weld fy hun, nad ydych yn edrych y tu hwnt i'ch cymunedau a'ch bod yn treulio eich holl amser bron yn eich cymuned. Credaf y byddai'n rhyddhad seicolegol gwych i allu nodi'r pethau hynny sy'n gymharol hawdd i'w cyrraedd a gallu ymweld â hwy, ond hefyd y syniad o gefnogi amrywio a darparu lleoliadau cost isel i bobl a fyddai'n gallu eu fforddio felly—byddai hwnnw'n syniad da iawn. Byddai Bluestone yn rhy ddrud i'r bobl rydych chi'n sôn amdanynt, ond mae cyfleoedd i ddatblygu fersiynau cost is nad ydynt wedi'u datblygu eto. Rwy'n credu bod hwnnw'n bwynt pwysig iawn. Un o'r pethau rwyf wedi sylwi arnynt yw mai dim ond mynd ar Facebook sydd angen ichi ei wneud a gallwch weld pobl yn fy nghymuned yn defnyddio'r gymuned o'r newydd, a'r pethau sydd i'w cael am ddim o gwmpas y lle: parc gwledig Penallta, ymweld â Llancaiach Fawr—mae'n anhygoel, Llancaiach Fawr, gyda llaw, mae'n werth ymweld â'r lle—ac mae cyfleoedd yno i wneud hynny.
Felly, credaf fod rhaniadau clir yn y Siambr, yn enwedig ar y dreth dwristiaeth ac ar lacio mesurau cadw pellter cymdeithasol. Credaf fod gan y Llywodraeth fwy i'w ddweud o hyd, mi gredaf, am 2021, hydref 2021 a 2022. Rwy'n dal i gredu bod mwy i'w ddweud, a chredaf fod y Llywodraeth yn dal i weithio ar yr ateb i rai o'r ymatebion tenau a roddodd y Gweinidog, ac yn enwedig gyda'r ardoll dwristiaeth. Ond serch hynny, gadewch inni ddefnyddio hyn fel cyfle cadarnhaol yn awr i geisio dod o hyd i dir cyffredin, a dod o hyd i'r atebion i'r cwestiynau rydym wedi'u codi yn y ddadl hon, gobeithio.