Bydd y Gweinidog yn ymwybodol bod cwm Tawe yn ei etholaeth ei hun yn ardal ieithyddol arwyddocaol, am ei bod yn cynnwys y nifer a'r canrannau uchaf o siaradwyr Cymraeg yng Nghastell-nedd Port Talbot, ac ymysg yr uchaf yng Nghymru gyfan. Mewn perthynas â'r amcanion sydd wedi eu hamlinellu ganddo heddiw o ran datblygu addysg Gymraeg, gwarchod a thyfu'r Gymraeg fel iaith gymunedol, a sicrhau a darparu cyfleon ar gyfer defnydd y Gymraeg y tu hwnt i'r ystafell ddosbarth, hoffwn holi sut mae'r Gweinidog am sicrhau nad yw awdurdodau lleol yn cymryd camau a fyddai'n bygwth hynny, fel y cynllun, er enghraifft, gan Gastell-nedd Port Talbot, sydd am agor ysgol cyfrwng Saesneg newydd enfawr ym Mhontardawe, yn groes i ddymuniadau cymunedau'r ysgolion fydd yn gorfod cau i wneud hynny, a hefyd barn arbenigwyr fel Heini Gruffudd, Dyfodol i'r Iaith, a Rhieni dros Addysg Gymraeg, sy'n dweud ei fod e'n mynd i fod yn ergyd andwyol i hyfywedd yr iaith ac addysg Gymraeg yn y cwm. Fe fydd y Gweinidog wrth gwrs yn ymwybodol nad yw Castell-nedd Port Talbot wedi agor yr un ysgol gynradd Gymraeg newydd ers ad-drefnu llywodraeth leol yn 1996. Felly, mae yna waith i'w wneud.

Does dim sôn chwaith, yn y rhaglen waith, am adeiladu ar fuddsoddiad sylweddol y Llywodraeth o ran sefydlu canolfannau cymunedol Cymraeg, er bod rhai fel Tŷ'r Gwrhyd ym Mhontardawe—ac fe fydd Alun Davies efallai'n cofio dod draw i agor y ganolfan honno—wedi profi'n llwyddiant ysgubol wrth ehangu defnydd a chaffael y Gymraeg—