Diolch, Dirprwy Lywydd. Rydym ni wedi cwblhau 12 mis o ran ein cynllun cyflawni newydd, 'Law yn Llaw at Iechyd Meddwl' ac rwy'n dymuno rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am ein cynnydd ni. Fe ddiwygiwyd y cynllun cyflawni oherwydd y pandemig, wrth sylweddoli'r angen i'w addasu ar gyfer lefelau o anghenion sy'n esblygu. Mae'r cynllun yn un uchelgeisiol, ac yn sefydlu'r angen hanfodol am waith amlasiantaethol ar draws y Llywodraeth i gyflawni'r camau y cytunwyd arnyn nhw. I roi sicrwydd i ni a'n partneriaid ni am y cynnydd, rydym ni wedi comisiynu gwerthusiad o'n strategaeth 10 mlynedd. Fe fydd hwnnw'n rhoi asesiad annibynnol sy'n seiliedig ar dystiolaeth o'n cynnydd ni ac fe fydd yn llywio'r camau nesaf.

Mae'r pandemig wedi gwneud i ni ganolbwyntio mwy ar yr angen i gyflymu'r gweithgarwch o ran rhai camau gweithredu yn y cynllun cyflawni. Rydym ni wedi cryfhau'r gefnogaeth i faterion iechyd meddwl lefel isel fel ymateb i'r cyfraddau uwch o bryder a welsom ni. Rydym ni wedi ehangu ein llinell gymorth CALL ni, sy'n cefnogi dros 100 o bobl y dydd, gan roi cyngor, cymorth neu ddim ond cynnig clust i wrando, yn aml. Am y tro cyntaf yng Nghymru, rydym ni wedi cyflwyno therapi gwybyddol ymddygiadol ar-lein. Mae'r cymorth digidol hwn yn cael ei oruchwylio gan glinigwyr ac mae wedi cael dros 12,000 o bobl yn cofrestru ar ei gyfer yn ei 12 mis cyntaf. Nid oes angen atgyfeiriad gan weithiwr iechyd proffesiynol, ac felly fe ellir cael gafael arno pan fydd angen amdano, gan gynnig cymorth amserol, gan dynnu pwysau oddi ar wasanaethau mwy arbenigol.

Mae byrddau iechyd yn adrodd am gyfradd uwch o ddwyster a chymhlethdod o ran anghenion cleifion a mwy o alw am gymorth anghlinigol ar gyfer materion iechyd meddwl lefel is. Mae'r bwrdd cyflawni a goruchwylio gweinidogol, yr wyf i'n ei gadeirio, yn hanfodol ar gyfer deall y dystiolaeth a'r wybodaeth weithredol ddiweddaraf i sicrhau bod gwasanaethau yn gallu diwallu anghenion iechyd meddwl newidiol. Rydym ni'n trawsnewid yr ymateb i ofal argyfwng ac rydym ni ar y trywydd iawn i sefydlu safleoedd cyswllt unigol i ymateb i'r argyfwng iechyd meddwl ym mhob ardal bwrdd iechyd erbyn mis Ebrill 2022. Fe all unrhyw un eu defnyddio nhw, beth bynnag yw eu hoedran a'u hamgylchiadau, a bydd y rhain yn galluogi unigolion i gael gafael ar unwaith ar arwyddbyst, a gweithiwr iechyd meddwl hyfforddedig neu atgyfeiriad at wasanaethau arbenigol. Rydym ni wedi gwella trawsgludiad iechyd meddwl hefyd yn rhan o'r llwybr gofal argyfwng, gyda chynllun treialu yn cael ei redeg gan St John Cymru. Mae'r cymorth hwn wedi darparu cludiant i dros 400 o bobl eisoes, gydag amser ymateb cyfartalog o un awr. Mae ganddo'r potensial i leihau'r pwysau ar yr heddlu, y gwasanaeth ambiwlans a staff y gymuned iechyd meddwl wrth ddarparu cludiant priodol a charedig i'r bobl fwyaf agored i niwed yn ein cymdeithas.

Rydym ni wedi sefydlu'r uned mamau a babanod amenedigol arbenigol yn Nhonnau, ac mae honno'n gwneud gwahaniaeth sylweddol eisoes i famau newydd sydd ag angen cymorth fel hyn ac sy'n gallu cael gafael ar hwnnw'n nes i'w cartrefi erbyn hyn. Mae mwy i'w wneud eto, ac rwy'n benderfynol o weld cynnydd yng nghyfradd y byrddau iechyd sy'n cyrraedd safonau Coleg Brenhinol y Seiciatryddion ar gyfer gwasanaethau iechyd meddwl amenedigol cymunedol ac ar gyfer cleifion mewnol. Mae'n rhaid i ni sicrhau bod gennym ni ddarpariaeth arbenigol ar gyfer mamau a babanod sy'n hygyrch i famau yn y gogledd, ac rwy'n benderfynol o weld hynny'n digwydd cyn gynted â phosibl.

Mae'r cynllun cyflawni yn cynnwys camau gweithredu hefyd ynglŷn ag atal hunanladdiad, ac rydym ni'n gweithio gyda'r heddlu, y GIG ac Iechyd Cyhoeddus Cymru i sefydlu system wyliadwriaeth amser real i Gymru. Iechyd Cyhoeddus Cymru a fydd yn cynnal honno, ac fe fydd y dull hwn yn hanfodol i'n hymdrechion ni o ran atal hunanladdiad ond i sicrhau ymateb amserol a phriodol hefyd i'r rhai sydd mewn profedigaeth oherwydd hunanladdiad yng Nghymru.

Ategwyd yr holl welliannau hyn gan gynnydd mewn buddsoddiad o bron i £128 miliwn dros y pum mlynedd diwethaf i'r gyllideb a neilltuwyd ar gyfer iechyd meddwl. Dim ond eleni, rydym ni wedi darparu £42 miliwn ychwanegol, ac mae ein rhaglen lywodraethu ni'n parhau â'n hymrwymiad ni i flaenoriaethu buddsoddiad mewn iechyd meddwl.

Fe wyddom ni mai'r gweithlu yw swm a sylwedd ein gwasanaethau ni yn y GIG, ac mae pwysau ar y gweithlu yn her wirioneddol o ran symud ymlaen. Mae Addysg a Gwella Iechyd Cymru a Gofal Cymdeithasol Cymru ar y trywydd iawn i ymgynghori ar strategaeth hirdymor ar gyfer y gweithlu iechyd meddwl erbyn diwedd eleni, yn ogystal â sicrhau atebion mwy uniongyrchol i ymateb i'r galw.

Mae gwasanaethau iechyd meddwl arbenigol yn hanfodol bwysig i'r rhai sydd ag angen y gyfradd uwch honno o gymorth. Mae ein cynllun cyflawni ni'n tynnu sylw at y camau yr ydym ni'n eu cymryd i ddatblygu strategaeth ddiogel i gleifion mewnol a chymorth pellach ar gyfer ymyrraeth gynnar mewn gwasanaethau seicosis. Er hynny, dim ond un rhan yn unig o'r her yw darpariaeth arbenigol i gynnig y cymorth priodol ar yr adeg iawn yn y lle iawn. Drwy fabwysiadu dull o ymyrraeth ac atal yn gynnar, fe allwn ni ymateb i'r her hon a lleihau'r galw am wasanaethau arbenigol.

Mae pob cyd-Aelod yn y Cabinet wedi cytuno y bydd effeithiau ar iechyd meddwl yn cael eu hystyried a byd cefnogaeth ar draws y Llywodraeth. Mae ein dull system gyfan ni'n enghraifft ymarferol dda o hyn, lle rwy'n gweithio yn agos gyda'r Gweinidog Addysg a'r Gymraeg i ysgogi cynnydd. Mae'r gwaith hwn, ynghyd â gweithredu ein fframwaith NEST ni drwy gyfrwng byrddau partneriaeth rhanbarthol, yn sail i'n dull ataliol tymor hwy.

O ran cyflogaeth, rydym ni'n parhau i weithredu ar sail ystyried cyflogadwyedd fel elfen ddiogelu allweddol ar gyfer iechyd meddwl. Fe fyddwn ni'n parhau i roi cyngor a chymorth i gyflogwyr drwy'r rhaglen Cymru Iach ar Waith ac rydym ni wedi ehangu ein rhaglenni cyflogadwyedd iechyd mewn gwaith a'r tu allan i'r gwaith fel roedd y pandemig yn datblygu. Fe fydd y rhain yn dod yn bwysicach wrth i gymorth megis ffyrlo ddod i ben.

O ran tai, rydym ni wedi sicrhau bod iechyd meddwl yn cael ei integreiddio yn rhan o raglenni allweddol, gan gynnwys y cynllun ailgartrefu cyflym drwy ddigartrefedd. Mae tlodi a chaledi ariannol yn sbardun i anhwylder meddyliol, ac rydym ni'n integreiddio ein dull ni o ymdrin â darpariaeth iechyd meddwl a chymorth gyda dyledion. Yn ystod blwyddyn gyntaf y gronfa gynghori sengl fe sicrhawyd bron i £44 miliwn o fudd-daliadau lles ychwanegol, ac mae hyn yn cynnwys cefnogi pobl â phroblemau iechyd meddwl.

O ran deddfwriaeth, rydym ni wedi trafod yn eang y manteision posibl i Gymru yn sgil diwygiadau arfaethedig i Ddeddf Iechyd Meddwl y DU 1983 gyda phartneriaid a rhanddeiliaid. Fe fyddaf i'n ysgrifennu at Ysgrifennydd Iechyd Gwladol y DU i ystyried a ddylid ymestyn y ddeddfwriaeth a gyflwynwyd i ddiwygio'r Ddeddf i Gymru, ac eithrio'r cynigion hynny lle mae gennym fesurau diogelu cyfredol neu fwy cadarn ar waith eisoes—er enghraifft, ar gyfer cynllunio gofal a thriniaeth yng Nghymru. Fe fyddai hi'n rhaid gwneud hyn, wrth gwrs, mewn ffordd a fyddai'n parchu'r setliad datganoli a chonfensiwn Sewel. Fe fyddai amodol ar y Senedd yn pasio cynnig cydsyniad deddfwriaethol.

Fe fydd Llywodraeth Cymru yn ymgynghori yn fuan hefyd ar reoliadau newydd i Gymru ar gyfer cefnogi'r gwaith o weithredu'r mesurau i ddiogelu rhyddid, a fydd yn disodli'r mesurau cyfredol i ddiogelu rhag colli rhyddid. Fe fydd y mesurau diogelu pwysig hyn yn cynnig system fwy effeithiol, gan roi'r unigolyn sy'n cael ei amddifadu o'i ryddid wrth galon y broses o wneud penderfyniadau, ac fe fydd yn integreiddio'r mesurau i ddiogelu rhyddid yn well i gynllunio gofal, cymorth a thriniaeth bob dydd.

Rwyf i wedi rhoi cipolwg i chi ar gyflawni yn y fan hon heddiw. Yn gyffredinol, o ystyried yr her sylweddol barhaus i wasanaethau, rydym ni'n gwneud cynnydd mawr o ran ein cynllun cyflawni ni, 'Law yn Llaw at Iechyd Meddwl'. Ac er fy mod i'n cael fy nghalonogi gan y cynnydd hwn, nid wyf i'n bychanu'r her barhaus sydd o'n blaenau ni. Eto i gyd, rwyf i wedi ymrwymo i sbarduno camau gweithredu ar draws y Llywodraeth a chyda rhanddeiliaid i wella iechyd meddwl a llesiant y genedl yn rhan o'n dull ehangach ni i gael adferiad wedi'r cyfnod anodd iawn hwn. Diolch yn fawr.