Part of the debate – Senedd Cymru am 5:22 pm ar 12 Hydref 2021.
Diolch yn fawr. Nid wyf i'n siŵr pa gynhadledd i'r wasg yr oeddech chi'n gwrando arni, ond gallaf i eich sicrhau fy mod i'n glir iawn, fe'i gwnes i hi'n glir ei bod yn glefyd nad oeddem ni erioed wedi ei weld o'r blaen, nid oedd yr un ohonom ni'n gwybod pa effaith yr oedd yn mynd i'w chael, nid oedd yr un ohonom ni'n gwybod sut yr oedd yn mynd i ledaenu ac nid oedd yr un ohonom ni'n gwybod y gallech chi ledaenu'r broblem hon heb ddangos unrhyw symptomau.
Rydym ni wedi trafod hyn o'r blaen o ran ymchwiliad i Gymru. Rydych chi'n gwybod ein safbwynt ni. Ein safbwynt ni yw yr hoffem ni gael golwg glir a chynhwysfawr iawn ar yr hyn sydd wedi digwydd yng Nghymru, ond ein bod ni eisiau gweld hynny yng nghyd-destun Llywodraeth y DU a'r hyn a ddigwyddodd yno. A'r rheswm am hynny yw, fel y gwelwyd heddiw yn sgil cyhoeddi'r adroddiad hwn, fod llawer iawn o orgyffwrdd rhwng yr hyn a oedd yn digwydd yn y DU a'r hyn a oedd yn digwydd yng Nghymru. Nawr, yr wythnos diwethaf, fe wnaeth y Prif Weinidog gwrdd â phobl a gollodd anwyliaid i'r coronafeirws. Roedd, rwy'n siŵr, yn gyfarfod sensitif ac anodd iawn a rhoddodd rywfaint o sicrwydd iddyn nhw yno, os nad yw Llywodraeth y DU yn gwrando ar Lywodraeth Cymru, yna, wrth gwrs, y bydd yn ailystyried y sefyllfa o ran ymchwiliad i Gymru. Ond nid dyna lle'r ydym ni. Byddai'n llai anghwrtais os byddem ni'n cael ateb i gwestiwn a llythyr at ein Prif Weinidog, ac yn amlwg, byddai hynny'n rhywbeth a fyddai'n ddefnyddiol iawn. Felly, os oes gennych chi unrhyw ffrindiau yn Llywodraeth y DU, gofynnwch iddyn nhw ei gyflymu, os na fyddai ots gennych chi.
Rydych chi'n siarad â mi am frys; gadewch i mi ddweud wrthych chi am frys. Mae'r cyfraddau ymhlith pobl ifanc—rydych chi'n hollol gywir—yn eithriadol o uchel. Yr wythnos diwethaf, roeddech chi eisiau gohirio ac oedi oherwydd pàs COVID, oherwydd eich bod chi eisiau ei gryfhau. Nid yw hynny'n fater brys, mae hynny'n cymryd eich amser. Roeddem ni eisiau symud a diolch byth ein bod ni wedi gallu gwneud. Gadewch i mi fod yn glir, mae'r cyfraddau yn dechrau gostwng, ond mae'r cyfrifoldeb yma hefyd ar y cyhoedd i'n helpu ni. Maen nhw'n gwybod yr hyn y mae angen iddyn nhw ei wneud i gadw eu hunain yn ddiogel. Rydym ni i gyd yn gwybod beth yw ein cyfrifoldebau ein hunain yma, ond brechu yw un o'n dulliau allweddol o gadw pobl yn ddiogel, dyna pam mae gennym ni'r brechlyn atgyfnerthu sy'n cael ei roi ar hyn o bryd. Mae gennym ni'r bobl ifanc 12 i 15 oed yn cael eu brechu. Ac wrth gwrs, felly, mae gennym ni system profi, olrhain a diogelu gynhwysfawr iawn ar waith i geisio cwtogi ar ledaeniad y feirws. Felly, mae gennym ni lawer o ddulliau sydd ar gael i ni yr ydym ni'n eu defnyddio'n eang iawn i geisio mynd i'r afael â'r sefyllfa.