Part of the debate – Senedd Cymru am 1:34 pm ar 19 Hydref 2021.
Diolch, Llywydd. Ar ran grŵp Senedd y Ceidwadwyr Cymreig, rwy'n anfon fy nghydymdeimlad o'r galon at deulu, ffrindiau a chydweithwyr Syr David Amess. Mae'r newyddion ofnadwy am ei farwolaeth wedi arwain at sioc, dicter a thristwch ymhlith cynifer ar draws y Deyrnas Unedig. Mae'n amlwg bod Syr David yn uchel ei barch a bod pobl ar draws y rhaniad gwleidyddol yn hoff iawn ohono. Mae teyrngedau a negeseuon gan gymaint o bobl a gan wleidyddion o bob plaid wedi eu gwneud, sy'n dangos safon y dyn yr ydym ni wedi ei golli.
Cynrychiolodd Syr David bobl Southend West a, chyn hynny, Basildon yn ddiwyd am bron i 40 mlynedd, ac yn y cyfnod hwnnw helpodd i gynorthwyo miloedd o bobl a hyrwyddo cynifer o achosion pwysig. Bydd llawer ohonoch yn ymwybodol o'i angerdd at les anifeiliaid. Fel noddwr Sefydliad Lles Anifeiliaid y Ceidwadwyr, cefnogodd ymgyrchoedd fel y gwaharddiad ar hela llwynogod, profi ar anifeiliaid a ffermio cŵn bach ymysg materion eraill. Fodd bynnag, efallai mai'r achos yr oedd yn fwyaf adnabyddus amdano oedd ennill statws dinas i Southend, ei dref gartref annwyl, yr wyf i ar ddeall bod Ei Mawrhydi y Frenhines wedi ei gymeradwyo erbyn hyn. Yn wir, roedd yn amlwg yn AS etholaethol ymroddedig, a weithiodd yn galed i gynrychioli a chynorthwyo ei etholwyr, sy'n gwneud y cyfan yn fwy creulon byth iddo gael ei gymryd oddi arnom ni wrth gyflawni ei ddyletswyddau etholaethol. Ond yn anad dim, roedd yn ŵr a thad annwyl iawn i'w wraig a'i blant, ac yn ffrind a chydweithiwr i gynifer.
Yn dilyn marwolaeth drasig Syr David, mae Llefarydd Tŷ'r Cyffredin, Syr Lindsay Hoyle, wedi galw am roi terfyn ar y casineb sy'n ysgogi ymosodiadau yn erbyn gwleidyddion. Mae'n iawn i ddweud os oes unrhyw beth cadarnhaol i fod o ganlyniad i'r drasiedi ofnadwy ddiweddaraf hon, yr angen i newid ansawdd y drafodaeth wleidyddol yw hynny. Mae'n rhaid i'r sgwrs fod yn fwy caredig ac wedi ei seilio ar barch. Gwleidyddion, ymgyrchwyr a'r cyfryngau, mae gan bob un ohonom ni ran i'w chwarae o ran hyrwyddo dadl a thrafodaeth iach, yn seiliedig ar syniadau a pharch. Ac eto, yn rhy aml, defnyddir iaith ymfflamychol, caiff sylwadau ymosodol ac atgas eu postio ar-lein, ac mae erthyglau a naratifau'r cyfryngau yn demoneiddio ffigyrau cyhoeddus ac yn eu bychanu. Mae'n rhaid i ni gamu ymlaen a hyrwyddo ffordd o weithio sydd wedi ei seilio ar barch at ein gilydd fel bodau dynol. Mae'n rhaid i ni dynnu sylw at gasineb pan fyddwn ni'n ei weld ac ymrwymo i ddadwenwyno ein tirwedd wleidyddol.
Roedd yr ymosodiad ar Syr David yn ymosodiad ar ein democratiaeth, ac felly, Llywydd, y deyrnged fwyaf y gallwn ni i gyd ei rhoi i Syr David yw parhau â'n dyletswyddau a chynrychioli ein hetholwyr hyd eithaf ein gallu. Ond am y tro, serch hynny, mae ein meddyliau gyda theulu Syr David a phawb a oedd yn ei adnabod ac yn ei garu. Boed iddo orffwys mewn hedd. Diolch.