Dyn dewr iawn sy'n ceisio amddiffyn polisi economaidd presennol Llywodraeth y Deyrnas Unedig. Sylwaf nad oedd yr Ysgrifennydd busnes ar raglen Today y bore yma yn ymateb i'r her hyd yn oed. Yn y cyfraniad hwnnw, disgrifiodd Joel James 'realiti oer, anodd', ac oer ac anodd yw sut y mae'n teimlo i fod ar alwad polisi economaidd y DU ar hyn o bryd. Nid wyf yn siŵr fod llawer o bobl yng Nghymru yn teimlo ein bod yn gweld llwyddiant neoryddfrydiaeth ar hyn o bryd.

Ac wrth wneud y ddadl honno wrth gwrs, yr hyn y mae hefyd yn ei wneud yw camddeall yn sylfaenol natur economi Cymru i ormod o bobl a gormod o fusnesau. Un o fanteision mawr y dull cydweithredol o ymdrin â busnes a threfniadaeth economaidd, wrth gwrs, yw busnes sydd wedi'i wreiddio mewn cymuned, sydd wedi'i wreiddio yn ei leoliad, sydd wedi'i wreiddio wrth geisio sicrhau budd economaidd i bobl yn y gymuned honno a pheidio ag echdynnu cyfoeth o'r gymuned honno. Mae'r rheini ohonom a fagwyd yng Nghymoedd de Cymru yn gwybod popeth am echdynnu cyfoeth, a gwyddom bopeth am yr hyn a adawyd ar ôl: gadawyd tlodi ac anobaith ar ôl, tra bod perchnogion y pyllau glo'n mwynhau bywyd o foethusrwydd a manteision na ellir eu dychmygu yn sgil llafur y bobl hynny. 

A gadewch imi ddweud hyn, mae cwmnïau cydweithredol yn cynnig model economaidd amgen inni sydd â'r potensial i wreiddio economi yn y broses o greu cyfoeth am y tro cyntaf ers degawdau. Cafodd fy rhieni eu geni o dan ddull cydweithredol o weithredu gofal iechyd. Roedd Cymdeithas Cymorth Meddygol Tredegar, a ragflaenai'r gwasanaeth iechyd, yn gwmni cydweithredol. Fe'i crëwyd gan weithwyr Tredegar er mwyn darparu gofal iechyd pan nad oedd yn cael ei ddarparu gan y wladwriaeth. A chredaf fod cyfle i Lywodraeth Cymru yma—a byddaf yn edrych am hyn yn ymateb y Gweinidog—o fewn y setliad, i greu cwmnïau cydweithredol a all gael effaith drawsnewidiol, nid yn unig ar economi Cymru ond ar gymunedau Cymru hefyd. 

Er enghraifft, cymerwch yr hyn y ceisiwn ei wneud gyda thrafnidiaeth. Cawsom sgwrs y prynhawn yma am drafnidiaeth gyhoeddus. Gwyddom fod cyfleoedd i bobl drefnu cydweithfeydd trafnidiaeth er mwyn darparu'r math o drafnidiaeth gyhoeddus rydym i gyd am ei gweld. Cawsom sgyrsiau yr wythnos diwethaf am bolisi ynni. Gwyddom fod cyfleoedd i bobl greu cwmnïau ynni cydweithredol mewn gwahanol gymunedau, i sicrhau bod gennym ynni adnewyddadwy sy'n cyd-fynd â'n huchelgeisiau ar gyfer polisi hinsawdd ac ar gyfer polisi cymdeithasol a chyflawni'r math o chwyldro ynni rydym am ei weld. Ond hoffwn weld y Llywodraeth yn mynd ymhellach hefyd. Gallaf weld nad fi yw'r unig gyn-Weinidog pysgodfeydd yn y Siambr hon, ac un o'r pethau y teimlwn y gallai'r Llywodraeth edrych arno, na chawsom gyfle i'w wneud yn y gorffennol er enghraifft, oedd sicrhau bod cwotâu'n cael eu cyfunoli, er mwyn sicrhau bod y diwydiant pysgota yn berchen ar y cwotâu y gallent eu cyflenwi.