Part of the debate – Senedd Cymru am 4:26 pm ar 2 Tachwedd 2021.
Diolch, Dirprwy Lywydd. Fis diwethaf, cyflwynais ddatganiad llafar ar sut yr ydym yn bwriadu symud economi Cymru ymlaen. Nodais y camau y byddwn yn eu cymryd i adeiladu economi gryfach, decach a gwyrddach i Gymru. Mae'r holl faterion y gwnaethom eu trafod y diwrnod hwnnw yn dibynnu ar ein llwyddiant wrth wynebu'r bygythiad gwirioneddol y mae newid yn yr hinsawdd yn ei gynrychioli. Yn union fel y mae cyrhaeddiad y bygythiad yn enfawr, felly hefyd yw'r cyfle i greu dyfodol mwy disglair i Gymru gyda'r sicrwydd economaidd a ddaw drwy weithredu ar frys heddiw.
Mae'r cynllun sero-net Cymru a gyhoeddwyd yr wythnos diwethaf yn dangos sut y bydd gweithredu pellgyrhaeddol ar draws y Llywodraeth yn creu Cymru sy'n rhoi mwy i'n planed nag yr ydym ni’n ei gymryd. Mae'r Pwyllgor Newid Hinsawdd wedi bod yn glir y gall Cymru gyflawni ei huchelgais ar gyfer sero-net erbyn 2050, os bydd pawb yn chwarae eu rhan. Mae pennod diwydiant a busnes ein cynllun yn amlinellu gweledigaeth sy'n canolbwyntio ar gynaliadwyedd, gwaith teg a diwydiannau a gwasanaethau'r dyfodol.
Mae'r cynllun yn ei gwneud yn glir ein bod ni, erbyn 2025, yn disgwyl gweld gostyngiad o 4 y cant yn y defnydd o ynni mewn diwydiant o ganlyniad i arbedion effeithlonrwydd ynni. Erbyn yr un dyddiad, rydym ni hefyd yn dymuno gweld cynnydd o 3 y cant ar gyfartaledd i drydaneiddio mewn prosesau diwydiannol, yn ogystal â thwf o 3 y cant ar gyfartaledd i ddefnydd hydrogen fel tanwydd.
Rydym ni'n gwybod bod llawer yn y fantol yng Nghymru, gan ein bod ni wedi byw drwy dalcen caled dad-ddiwydiannu. Mae ein daearyddiaeth, ein topograffeg a'n seilwaith carbon trwm wedi eu hystyried yn nodweddion bregus ers tro byd. Fodd bynnag, mae gennym ni gyfle yn awr i droi'r her hon ar ei phen drwy hyrwyddo Cymru fel cartref a mainc arbrofi ar gyfer adnewyddu'r economi.
Fis diwethaf, roeddwn i'n falch iawn o gyhoeddi buddsoddiad sy'n rhoi'r addewid hwn ar waith, wrth i'r cwmni ynni clyfar, Thermify, gadarnhau ei gyfleuster newydd ym Mhencoed. Mae hyn yn fewnfuddsoddiad sydd wedi ei ddenu gan arloesedd blaenllaw yng Nghymru a gefnogir gan y Llywodraeth hon. Mae Thermify yn defnyddio proseswyr Raspberry Pi a gynhyrchir ym Mhencoed a bydd yn cydweithio'n agos â'r ganolfan SPECIFIC—sef prif ganolfan ymchwil technoleg ynni Prifysgol Abertawe.
Mae hyn yn gwneud Cymru yn gartref i system wresogi carbon isel arloesol sydd wedi ei chynllunio i ddarparu gwres a dŵr poeth fforddiadwy i gartrefi. O ymchwil i gymhwyso, mae ein cymorth wedi dwyn ynghyd arloesedd Cymru a byd-eang i ddarparu'r diwydiant uwch-dechnoleg a charbon isel a fydd yn helpu i lunio'r dyfodol. Dyma beth yw arloesedd Cymru gydag effaith fyd-eang, ac rwyf i'n awyddus i weld mwy o ymatebion cartref i heriau byd-eang a rennir.
Gall Llywodraeth y DU helpu i ddatgloi cyfle brys arall drwy ddarparu'r cyllid sydd ei angen i wneud ein tomenni glo yn ddiogel. Byddai rhaglen 10 mlynedd ar y cyd wedi ei hariannu yn llawn yn ein galluogi i weithio ar y swyddi, y dechnoleg, y beirianneg a'r sgiliau sydd eu hangen i wneud Cymru yn arweinydd ym maes adfer diwydiannol.
Mae'r Unol Daleithiau eisoes wedi dechrau defnyddio'r dull hwn o lanhau ei hetifeddiaeth ddiwydiannol beryglus mewn taleithiau fel West Virginia. Mae eu cynlluniau i adfywio cymunedau diwydiannol yn golygu bod cyllid ffederal newydd yn cael ei gyfeirio i greu swyddi a phrosiectau, mewn model y mae Llywodraeth y DU, hyd yma, yn gwrthod ei drafod hyd yn oed ar gyfer cymunedau cymoedd Cymru.