Part of the debate – Senedd Cymru am 4:40 pm ar 2 Tachwedd 2021.
Diolch am y gyfres o gwestiynau. Byddaf yn gwneud fy ngorau i beidio â gwthio amynedd y Dirprwy Lywydd drwy roi atebion hir i'r nifer sylweddol o gwestiynau; byddaf yn ceisio bod mor gryno â phosibl. Flwyddyn nesaf, rwy'n disgwyl, pan fyddwn yn cyhoeddi'r hyn yr ydym yn ei wneud o ran sgiliau, bydd gennych chi adran sylweddol ar beth fydd y cynllun sgiliau sero-net. Cefais i gyfle i gwrdd â phartneriaethau sgiliau rhanbarthol heddiw, ac mae'n rhan o'r hyn yr ydym yn chwilio amdano, ond, mewn gwirionedd, mae angen i ni gael mwy o eglurder—neu bydd yn rhaid i ni ddychwelyd at hyn dro ar ôl tro, mae arnaf i ofn—ynghylch sut y mae'r dirwedd cyllid yn edrych yn y dyfodol ar gyfer buddsoddi mewn sgiliau, oherwydd y cyllid yn lle cronfeydd yr Undeb Ewropeaidd—. Nid oedd y gyllideb yn glir ynghylch beth fydd yn digwydd gyda chronfeydd codi'r gwastad ehangach, oherwydd roedd y cronfeydd hynny, wrth gwrs, yn ariannu tua thraean o'n rhaglenni prentisiaeth, felly mae angen deall y cyllid sydd ar gael. Ond rydym ni wedi ymrwymo i weithio ochr yn ochr â busnesau, yn ogystal â darparwyr, i ddeall yr hyn y bydd angen i ni ei wneud. Felly, mae hynny'n golygu edrych ar y ddarpariaeth bresennol, edrych ar ble mae bylchau yn bodoli, ond hefyd ble mae cyfleoedd yn bodoli hefyd.
O ran eich pwynt ynglŷn â chyllid preifat, mae gennym eisoes fynediad at gyllid preifat a sut y mae hwnnw’n cael ei ddefnyddio. Nawr, nid oes gan lawer o'r ddarpariaeth cyllid preifat ddiddordeb arbennig mewn effeithiau amgylcheddol buddsoddi; mae ganddyn nhw fwy o ddiddordeb mewn twf ac elw. Ond rydym ni yn gwybod bod yna bobl sydd â mwy o ddiddordeb mewn gwneud hynny. Rydym ni hefyd yn gwybod bod Banc Busnes Prydain wedi cyhoeddi cronfa ecwiti benodol yn ddiweddar yn rhan o'r gyllideb. Roedd hynny'n syndod, rwy'n credu, iddyn nhw ac i ni. Roeddem ni wedi galw am rywbeth tebyg, felly mae'n gam ymlaen i'w groesawu yng nghyhoeddiad y Canghellor, a hoffem ni weld y gronfa honno yn cael ei defnyddio ar y cyd â'r hyn yr ydym ni eisoes yn ei wneud gyda Banc Datblygu Cymru, a fydd yn sicr yn ceisio darparu buddsoddiad i helpu busnesau i ddatgarboneiddio, ond hefyd i fanteisio ar gyfleoedd yn y ffordd y mae'r byd gwaith yn newid. Ac rydym ni eisoes yn gofyn am gyfarfod adeiladol rhyngom ni a'r Llywodraeth a'r banc datblygu a Banc Busnes Prydain i geisio bwrw ymlaen â hynny mewn ffordd mor adeiladol â phosibl.
Fe wnaethoch chi ofyn nifer o gwestiynau sydd, rwy'n credu, yn dod at ei gilydd i ymwneud â chaffael, cadwyni cyflenwi a hefyd y ffordd yr ydym yn ceisio cael Busnes Cymru i gefnogi busnesau bach a chanolig yn benodol. Rydym yn sicr yn bwriadu gwneud mwy o hynny. Unwaith eto, mae cyllid Busnes Cymru yn rhannol ddibynnol ar y cyllid yn lle cronfeydd yr Undeb Ewropeaidd. Nawr, rydych chi wedi fy nghlywed i'n gwneud y pwynt hwnnw o'r blaen, ond mae'n ffaith syml. Rydym yn edrych, fel rhan o hynny, i feddwl nid yn unig am sut yr ydym yn eu helpu i feddwl am gyfleoedd, ond hefyd, i'r busnesau hynny sydd yn dymuno cael contract economaidd neu sydd eisoes ag un—ac mae amrywiaeth yn y sector bach a chanolig sy'n gwneud hynny—rydym yn glir iawn, yn y contract presennol, bod y daith at ddatgarboneiddio yn rhan ohono; mae'n un o'r pedwar piler. Ac wrth gryfhau'r contract, byddech yn disgwyl gweld mwy o bwyslais ar hynny hefyd. Mae'n rhan o'r gwaith nid yn unig ar y contract economaidd, ond rhan o hynny hefyd yw'r cyfleoedd i gwtogi cadwyni cyflenwi, y gwnes i gyfeirio ato yn y datganiad. Ac fe wnes i sôn hefyd, wrth gwrs, am swyddogaeth Busnes Cymru.
Rydym yn edrych, mewn gwirionedd, ar beth yw dealltwriaeth busnesau o'r rheidrwydd gan ddefnyddwyr hefyd, a gan eu cwsmeriaid. Mae llawer ohonyn nhw bellach yn disgwyl gweld y ffordd y maen nhw’n cynllunio ar gyfer y dyfodol. Ac nid dim ond yn y sector e-fasnach y gwnaethoch chi gyfeirio ato, lle mae hynny eisoes yn ddisgwyliad clir bod amrywiaeth o'r darparwyr hynny'n edrych ar beth yw eu hôl troed eu hunain, mae mewn amrywiaeth o sectorau nwyddau a gwasanaethau mwy ffisegol hefyd.
Ac o ran trafnidiaeth, mae sgyrsiau y byddwn yn eu cael â chydweithwyr yn y weinyddiaeth newid hinsawdd am y seilwaith gwefru. Mae hefyd yn faes lle gallem ni elwa ar fod â chynllun ar y cyd ledled y DU ar gyfer sut y bydd seilwaith gwefru yn edrych, ac mae'n un o'r siomedigaethau yr wyf i'n siŵr y bydd yr Aelod yn eu rhannu, nad oedd buddsoddiad sylweddol mewn seilwaith yn yr adolygiad diweddar o'r gyllideb a'r gwariant i helpu gyda'r daith at ddatgarboneiddio. Fe wnaethoch chi glywed Julie James yn dweud nad oedd sôn am yr hinsawdd unwaith yn y gyllideb, ond, yn fwy na hynny, mae'r gyllideb gyfalaf sydd gan y Llywodraeth Cymru hon ac y bydd gan y lle hwn y cyfle i graffu arni a helpu i’w chyfarwyddo, yn mynd i ostwng mewn termau real dros gyfnod yr adolygiad gwariant. Ac i bob un ohonom ni, ar bob ochr i'r Siambr hon, ni all hynny fod yn ddatganiad cadarnhaol sy'n helpu Cymru i wneud cyfraniad cyflymach at greu'r seilwaith i'n helpu i ddatgarboneiddio'r ffordd yr ydym yn byw yma yng Nghymru.
Byddaf yn ceisio gorffen nawr ar y pwyntiau ynglŷn â dur, Dirprwy Lywydd. Mae rhai camau cadarnhaol mae Llywodraeth y DU wedi eu cymryd i geisio helpu ac ysgogi symud ymlaen. Rydym yn gweithio ochr yn ochr â nhw, ond hefyd y buddsoddiad yr ydym ni wedi helpu i'w greu, ynghyd â'r cyllid y mae Abertawe'n ei gael ar gyfer dyfodol metelau. Ond, mewn gwirionedd, mae'r heriau mwy o ran datgarboneiddio dur yn ymwneud â'i gystadleurwydd—ac mae problem yno o ran prisiau ynni yn y wlad hon o'u cymharu â chystadleuwyr Ewropeaidd—ac, yn benodol, buddsoddi—ac mae'r rhain yn ddewisiadau mae angen i ni eu gwneud, ond yn bennaf y mae angen i Lywodraeth y DU eu gwneud—o ran hydrogen a hefyd y potensial ar gyfer dal carbon. Nid yw dal a storio carbon yn dechnoleg aeddfed, felly nid yw'n mynd i helpu yn y fan a'r lle, ond mae'n bosibilrwydd ar gyfer y dyfodol. Mae angen buddsoddi yn awr i weld a yw hynny'n bosibl. Mae hydrogen yn llawer agosach at fod yn aeddfed, felly mae cynyddu'r buddsoddiad mewn cynhyrchu a seilwaith hydrogen yn bwysig iawn yn gyffredinol, ond yn hollbwysig os ydym ni am ddatgarboneiddio'r sector dur a chael newid cyfiawn wrth wneud hynny. Rydym yn cydnabod ei fod yn sector gwerth uchel, ond hefyd yn sector allyrru uchel o'r economi, felly mae'n un o'r pwyntiau yr wyf i wedi ei godi'n rheolaidd ac y byddaf i'n parhau i'w godi gyda Llywodraeth y DU, yn ogystal â'r cyfleoedd i gyflawni datgarboneiddio pellach mewn mathau eraill o gynhyrchu. Felly, rwyf i'n credu nad oes angen i brisiau ynni olygu bod yn rhaid i ddur fod yn sector allyrru uchel. Rydym ni'n credu bod y sector hwn yn cymryd camau breision ymlaen o ran dymuno datgarboneiddio, ond i wneud hynny mewn ffordd nad oes cost sylweddol iddi o ran swyddi a chyflogaeth.