5. Rheoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Rhif 5) (Cymru) (Diwygio) (Rhif 19) 2021

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:09 pm ar 9 Tachwedd 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jane Dodds Jane Dodds Liberal Democrat 5:09, 9 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Noswaith dda, Gweinidog. Yn gyntaf, hoffwn i egluro fy mhryderon ynghylch y cyfraddau COVID uchel yma yng Nghymru, ac rwy'n cytuno'n llwyr nad yw COVID wedi diflannu. Rydym ni i gyd wedi bod yn barod i dderbyn yn ystod y pandemig beth fyddai ar adegau arferol yn fesurau annymunol, cyfyngol ac afresymegol, megis y cyfyngiadau symud, masgiau wyneb gorfodol ac yn y blaen, ond mae'r rhain yn fesurau sydd wedi eu profi i fod yn gweithio ac sydd wedi achub bywydau. Ni fyddwch chi'n synnu clywed fy mod i'n parhau i wrthwynebu defnyddio pasbortau brechlyn am y pum rheswm canlynol, a byddaf i'n eu hamlinellu'n fyr.

Yn gyntaf ac yn bennaf, mae'n ymwneud â'r diffyg tystiolaeth yma yng Nghymru. Rwyf i wedi cael cyflwyniadau, ac rwyf i wedi cael cyflwyniadau o hyd, heb unrhyw dystiolaeth bod pasbortau brechlyn yn gweithio i leihau'r trosglwyddiad neu i wella'r nifer sy'n manteisio ar y brechlyn. Er bod yr her iechyd cyhoeddus yn parhau i fod yn glir, mae Llywodraeth Cymru wedi methu â chynhyrchu'r dystiolaeth i brofi eu bod yn gweithio. Mae'n rhaid bod y Gweinidog yn gallu gweld y data profi, olrhain a diogelu ers cyflwyno pasbortau COVID ar 11 Hydref, ac rwyf i wedi ysgrifennu at y Gweinidog i ofyn am yr wybodaeth hon ac nid wyf i wedi cael ymateb eto. Rwy'n agored i glywed y dystiolaeth honno, ac rwy'n clywed bod eraill yn barod hefyd, pan all y Gweinidog ddarparu hynny.

Hoffwn i herio Plaid Cymru ar y mater hwn hefyd. Ychydig dros fis yn ôl, fel yr ydym ni wedi ei glywed, pleidleisiodd Plaid Cymru—fel fi—yn erbyn pasbortau brechlyn domestig, oherwydd fel y dywedodd Rhun ap Iorwerth yn y Siambr, nid oedd y dystiolaeth ar gael. Nid wyf i'n glir o hyd ba dystiolaeth sydd gan Blaid Cymru o Gymru bod pasys COVID yn gostwng cyfraddau trosglwyddo a'u bod yn annog pobl i fanteisio ar y brechlynnau. Ac o ran fy nghyd-Aelodau yn y Blaid Geidwadol, mae'n ymddangos bod eu gwrthwynebiad i basbortau brechlyn wedi ei wreiddio'n llawer mwy mewn achub y cyfle nag egwyddor, o gofio bod Boris Johnson ei hun wedi ystyried yr union syniad hwn.

Yr ail reswm na fyddaf yn cefnogi hyn yw'r bobl a fydd yn sicr yn teimlo effaith negyddol: y rhai sy'n gweithio yn y sector celfyddydau. Eu prif bryder yw y bydd costau'n cynyddu oherwydd yr haen ychwanegol o staff drws sydd eu hangen i wirio pasbortau COVID wrth gyrraedd, ond heb fawr ddim cymorth ariannol ar gael. Cysylltodd cynghorydd cymuned Plaid Cymru â mi yn rhanbarth Canolbarth a Gorllewin Cymru, y mae ei sinema leol sy'n cael ei rhedeg gan y gymuned yn debygol o orfod cau oherwydd y pwysau anghymesur sy'n cael ei roi ar wirfoddolwyr sy'n rhedeg y sinema i blismona'r pasbortau COVID.

Mae fy nhrydydd gwrthwynebiad i basbortau brechlyn yn fater o egwyddor. Yn syml iawn, nid wyf i'n credu y dylai pobl orfod darparu data meddygol i ddieithryn llwyr nad yw'n glinigwr iddyn nhw.

Y pedwerydd rheswm yw nad oes terfyn ar hyn, dim dyddiad cau. Mae Llywodraeth Cymru yn gadael ar agor y posibilrwydd o ymestyn pasbortau brechlyn i hyd yn oed mwy o leoliadau lletygarwch. Felly, mae'n codi'r cwestiwn: pryd y bydd yn dod i ben? A yw Llywodraeth Cymru yn ystyried ehangu cwmpas pasbortau brechlyn i gynnwys caffis a bwytai? A oes lleoliadau a sectorau eraill y byddwn yn eu hystyried ymhen pedair wythnos?

Yn olaf—byddwch chi'n falch o glywed—fy marn i yw bod y mesurau hyn yn dangos deddfu gwael ar ran Llywodraeth Cymru. Nid oes cymal machlud.

Rwy'n ymwybodol y bydd y bleidlais ar gyfer yr estyniad yn llwyddiannus heddiw, yn wahanol i'r bleidlais flaenorol a gafodd ei phasio drwy ddamwain, o un bleidlais yn unig. Felly, a wnaiff Llywodraeth Cymru gadw at eu mantra, sy'n ymwneud â phenderfyniadau sy'n seiliedig ar dystiolaeth? Ac a wnaiff hefyd amlinellu sut y gall roi cymorth ariannol i'r busnesau a'r lleoliadau yr effeithir arnyn nhw, fel y gallan nhw aros ar agor? Diolch yn fawr iawn.