Part of the debate – Senedd Cymru am 5:41 pm ar 9 Tachwedd 2021.
Rwy'n falch iawn o glywed hynny, Mike. Gadewch i ni symud ymlaen. Felly—[Chwerthin.]—y broblem yw bod y problemau hynny wedi'u hamlygu, a rhaid inni gymryd camau i fynd i'r afael â nhw, a dyna'n union y mae Bil Etholiadau Llywodraeth y DU yn ceisio'i wneud. Bydd yn atal dwyn pleidleisiau post pobl drwy ei gwneud yn ofynnol i bob pleidleisiwr gyflwyno cerdyn adnabod â llun, a bydd yn mynd i'r afael â gwendidau yn y trefniadau pleidleisio drwy'r post a drwy ddirprwy.
Nawr, o ran cerdyn adnabod â llun er mwyn cael pleidleisio, mae'r Gweinidog wedi lladd ar y syniad, nid heddiw, ond ar adegau eraill hefyd. Ac eto, ei blaid ei hun a ddeddfodd i gyflwyno cardiau adnabod pleidleiswyr yng Ngogledd Iwerddon, ac rydym yn eich cymeradwyo am gymryd y cam beiddgar hwnnw. A deallaf, hyd yn oed yng nghyfarfodydd dethol y Blaid Lafur, yn aml iawn, y gofynnir i bobl ddod â chardiau adnabod â llun i brofi y cânt bleidleisio dros eu hymgeisydd etholiad priodol. Y gwir amdani yw nad yw cerdyn adnabod pleidleiswyr y bygythiad y mae'r Blaid Lafur yn honni ei fod, mae gan 98 y cant o'r etholwyr ryw fath o gerdyn adnabod â llun addas eisoes, ac i'r rhai nad oes ganddyn nhw gardiau o'r fath, mae Bil Etholiadau'r DU yn darparu ar gyfer cerdyn pleidleiswyr dewisol am ddim a fydd ar gael, fel sydd eisoes yn digwydd yng Ngogledd Iwerddon. Mae'r Comisiwn Etholiadol eisoes wedi dweud, ers cyflwyno cerdyn adnabod â llun yng Ngogledd Iwerddon, na chafwyd unrhyw achosion o ddynwared. Mae ffydd pleidleiswyr bod etholiadau'n cael eu cynnal yn dda yng Ngogledd Iwerddon yn gyson uwch nag yn unrhyw le arall yn y DU.
Felly, y realiti yw bod angen cerdyn adnabod â llun eisoes yn y rhan fwyaf o ddemocratiaethau'r Gorllewin, gan gynnwys pob un wlad yn Ewrop ac eithrio Denmarc, lle mae'n rhaid iddo fod ar gael ar gais yn unig. Felly, nid Llywodraeth y DU yn unig sydd eisiau i gerdyn adnabod pleidleiswyr gael ei gyflwyno ychwaith. Mae'r Comisiwn Etholiadol wedi'i gefnogi, ac mae Swyddfa Sefydliadau Democrataidd a Hawliau Dynol y Sefydliad ar gyfer Diogelwch a Chydweithredu yn Ewrop wedi dweud bod ei absenoldeb yn etholiadau'r DU yn risg o ran diogelwch. Nawr, rwyf eisiau gweld y risg i ddiogelwch hwnnw'n cael sylw, a dylai pob un Aelod o'r Senedd hon fod eisiau hynny hefyd.
Nawr, o ran newidiadau i bleidleisiau post a drwy ddirprwy, unwaith eto, mae'r rhain yn gwbl synhwyrol. Pam y byddai unrhyw un sy'n credu mewn etholiadau rhydd a theg eisiau rhoi'r gorau i wahardd ymgyrchwyr plaid rhag ymdrin â phleidleisiau post yn gyfan gwbl gydag eithriadau cyfyngedig yn unig, gan wneud hynny'n drosedd? Pam y byddai unrhyw un eisiau rhoi'r gorau i atal casglu pleidleisiau post drwy gyfyngu ar nifer y pleidleisiau post y gall unigolyn eu cyflwyno ar ran pobl eraill? Pam y byddai unrhyw un eisiau rhoi'r gorau i ymestyn darpariaethau cyfrinachedd sy'n diogelu pleidleisiau mewn gorsafoedd pleidleisio ar hyn o bryd i bleidleisiau absennol, gan ei gwneud yn drosedd i unigolyn geisio darganfod neu ddatgelu dros bwy y mae pleidleisiwr post wedi pleidleisio, a pham y byddai unrhyw un eisiau rhoi'r gorau i'w gwneud yn ofynnol i'r rhai sydd wedi cofrestru ar gyfer pleidlais bost, gadarnhau eu hunaniaeth drwy ailymgeisio bob tair blynedd?