7. Dadl: Cynnwys Pleidleiswyr

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:11 pm ar 9 Tachwedd 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Sam Rowlands Sam Rowlands Conservative 6:11, 9 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Rwyf yn dal i synnu at y sylwadau sy'n ceisio awgrymu bod cysylltiadau rhwng terfysg y Capitol a'r drafodaeth ar gynhwysiant pleidleiswyr yma heddiw. Ond diolch i'r Llywodraeth am gyflwyno'r ddadl heddiw.

Yn gyntaf, hoffwn ddechrau ailadrodd y pwyntiau y mae Aelodau wedi'u codi eisoes: pwysigrwydd etholiadau rhydd a theg. Rwy'n cefnogi symudiadau i sicrhau bod gan y rhai sy'n gymwys i bleidleisio y gallu gwybodus i wneud hynny'n hawdd ac yn hyderus. Ac ar y ffydd honno yn y system etholiadol yr wyf innau eisiau canolbwyntio fy nghyfraniad yma heno. Mae ffydd ac ymddiriedaeth mewn unrhyw Lywodraeth yn dechrau gyda'r bleidlais ac mae uniondeb y bleidlais hon yn sylfaen i ddemocratiaeth, fel y soniodd Mr ab Owen yn ei gyfraniad. A daw'r cyfan sydd gan genedl ddemocrataidd deg i'w gynnig o'r gallu hwnnw i fod â ffydd ac ymddiriedaeth yn y bleidlais honno. Os na ellir ymddiried yn y bleidlais hon, yna mae amheuaeth ynghylch gwneud penderfyniadau yn codi ar draws pob haen o lywodraeth. Wrth bleidleisio, mae angen i bobl ymddiried yn llwyr yn y broses, a dyma pam y dylem bob amser geisio addasu a gwella'r broses bleidleisio, sef yr hyn y mae Bil Etholiadau'r DU yn ceisio'i wneud yn fy marn i.

Fel y dywed gwelliant y Ceidwadwyr a gyflwynwyd gan fy nghyd-Aelod Darren Millar, dylai etholiadau yng Nghymru fod yn rhydd ac yn deg. Yn anffodus, mae tystiolaeth, serch hynny, nad yw rhannau o'n cymdeithas yn teimlo'n rhydd ac yn deg wrth bleidleisio. Ac eto, Mr ab Owen, fe ddywedoch chi nad yw camddefnydd etholiadol yn broblem, ond yn adroddiad 'Diogelu'r bleidlais' a edrychodd ar dwyll etholiadol yn 2016, canfu'r adroddiad fod twyll etholiadol yn arbennig o gyffredin ac yn risg mewn cymunedau pan oedd hawl unigolyn i bleidleisio'n gyfrinachol mewn perygl, gyda thystiolaeth o bwysau'n cael ei roi ar fenywod a phobl ifanc yn arbennig i bleidleisio yn ôl ewyllys pobl eraill. Ac rwy'n siŵr y byddai Aelodau ar draws y Siambr hon yn cytuno nad yw'n iawn i fenywod a phobl ifanc deimlo pwysau wrth bleidleisio, ac mae angen mynd i'r afael â hyn ar frys. Ategir hyn hefyd gan ymchwil—soniaf amdano eto; rydym yn chwarae gêm o bingo yma heddiw—y Comisiwn Etholiadol, sy'n dangos nad yw llawer o bobl yn hyderus o ran diogelwch ein system bleidleisio, gyda 66 y cant o'r cyhoedd yn dweud y byddai gofyniad i ddangos cerdyn adnabod mewn gorsafoedd pleidleisio yn gwneud iddyn nhw deimlo'n fwy hyderus. A dim ond yn y ddadl ddiwethaf yr oedd Aelodau ar draws y Siambr hon yn canmol y ffaith y dylem fod yn gwrando ar farn boblogaidd aelodau'r cyhoedd—byddai 66 y cant ohonyn nhw eisiau gweld cardiau adnabod pleidleiswyr yn yr orsaf bleidleisio. Gyda'r wybodaeth hon, mae'n bwysig nodi, fel y soniwyd eisoes, fod y Comisiwn Etholiadol, corff annibynnol, unwaith eto, yn gosod safonau ar gyfer sut y dylid cynnal etholiadau gan gefnogi cardiau adnabod pleidleiswyr.

Gan ddod at gynnig Llywodraeth Cymru, maen nhw'n datgan y bydd system adnabod pleidleiswyr yn atal pleidleisio ac yn amddifadu pobl yng Nghymru o'u hawliau democrataidd sylfaenol. Mae hwn yn honiad beiddgar, a dweud y lleiaf. Wrth gwrs, mae angen i ni sicrhau bod cyflwyno cardiau adnabod pleidleiswyr yn gweithio, ac onid yw'n wych bod tystiolaeth ar draws cenhedloedd bod system adnabod pleidleiswyr yn gweithio? Rwy'n synnu clywed nad yw rhai o'r Ewrogarwyr yn yr ystafell heddiw eisiau efelychu'r hyn sy'n digwydd ar draws y cyfandir, gyda 47 o wledydd eraill—47 o wledydd eraill—yn Ewrop â gofynion cardiau adnabod pleidleiswyr llawn. Ac, wrth gwrs, fel y soniwyd eisoes heddiw, yn nes at adref, yn yr etholiad cyffredinol cyntaf ar ôl cyflwyno cardiau adnabod â llun, roedd y nifer a bleidleisiodd yng Ngogledd Iwerddon yn uwch nag yng Nghymru, Lloegr a'r Alban. Felly, mae'r sylwadau a wnaed o ran atal pleidleiswyr—[Torri ar draws.] Mae'n ddrwg gennyf, Mr Hedges, a oeddech eisiau ymyrryd?