Part of the debate – Senedd Cymru am 7:15 pm ar 9 Tachwedd 2021.
Roedd cymaint o gyfraniadau gan yr Aelodau a byddaf i'n gwneud fy ngorau i geisio'u crisialu a'u crynhoi. Soniodd Mark Isherwood am ran y sefydliadau gwirfoddol hynny yn y trydydd sector, ac rydym ni'n cydnabod yn llwyr ein bod ni, yng Nghymru, wedi gallu gwneud yr hyn yr ydym ni wedi ei wneud ac y byddwn ni'n gallu parhau i ddatblygu'r gwaith hwnnw oherwydd ein bod ni'n gweithio mewn partneriaeth. Fe wnes i geisio nodi'r holl sefydliadau y gwnaethoch chi sôn amdanyn nhw, ond nid wyf i'n mynd i geisio'u rhestru nhw nawr oherwydd byddaf i'n sicr yn anghofio rhywun. Cyfrannodd yr holl sefydliadau y gwnaethoch chi eu rhestru yn eich cyfraniad at yr ymarfer cwmpasu a wnaethom ni ac rydym ni'n parhau i weithio gyda nhw i ddatblygu'r gwaith ac yn derbyn y pwyntiau y gwnaethon nhw i wella'r cymorth sydd ar gael i gyn-filwyr a'u teuluoedd yng Nghymru. Ac o ran canolfan ailsefydlu, rydym ni mewn cysylltiad â'r Weinyddiaeth Amddiffyn ynglŷn â hynny i annog sefydlu canolfan ailsefydlu yng Nghymru, a byddaf i'n parhau i fwrw ymlaen â'r gwaith hwnnw a byddwn i'n croesawu unrhyw gymorth gan gyd-Aelodau ar feinciau'r Ceidwadwyr i fynd â hynny ymhellach gyda'ch cyd-Aelodau chi yn San Steffan hefyd.
Cyfeiriodd nifer o'r Aelodau at y cyhoeddiad mwy diweddar yng nghyllideb y DU o gomisiynydd y lluoedd arfog. Rwy'n gwybod ein bod ni wedi bod yn glir erioed ynghylch y dull gweithredu yng Nghymru o roi'r adnoddau i wasanaethau rheng flaen, ond rydym ni'n croesawu'r ddeialog â'r Swyddfa Materion Cyn-filwyr a byddwn ni'n parhau i weithio gyda nhw yn awr ac yn edrych ar roi'r comisiynydd ar waith yn ymarferol, i sicrhau ei fod yn cyd-fynd â, ac yn gydnaws â, ac yn ategu'r gwaith sydd eisoes yn cael ei wneud yng Nghymru, ac yn ceisio dangos sut y gallwn ni barhau i weithio gyda'n gilydd i ehangu a datblygu'r gwaith hwnnw.
Heledd Fychan, yn eich cyfraniad chi, fe wnaethoch chi sôn ei bod yn bwysig nodi nad yw cofio yn dathlu rhyfel, ond yn cydnabod yr ymrwymiad a'r aberth a wnaeth pobl, ond hefyd ddyblu ein hymdrechion i ymrwymo i ddatrysiad heddychlon. Fe wnaethoch chi restru ymrwymiad a thraddodiad balch mudiad heddwch yng Nghymru a'n croeso i'r rhai hynny a oedd o gymorth i ni yn Affganistan sydd wedi symud i Gymru erbyn hyn. Cefais y fraint, mewn gwirionedd, nos Sadwrn i gwrdd â rhai o'r 10 cyfieithydd hynny o Affganistan sydd wedi dod yma a oedd yn bresennol yn yr ŵyl goffa fel gwesteion arbennig y 160ain Brigâd (Gymreig) yn Neuadd Dewi Sant. Ac mewn gwirionedd, wrth gyfeirio at Neuadd Dewi Sant, roedd y Prif Weinidog hefyd yn bresennol yn y digwyddiad, ac yn ymyriad Sam Kurtz i gyfraniad Darren Millar, soniodd ef am Oriel VC a gwaith gwych Barry John, ac mae Llywodraeth Cymru yn falch iawn o fod wedi gallu cefnogi Oriel VC ac mae hi mewn cysylltiad rheolaidd â nhw. Ac yn wir, Barry John oedd awdur y gerdd a gafodd ei darllen gan y Prif Weinidog yng ngŵyl y cofio nos Sadwrn.
Rydym ni wedi sôn am yr ymrwymiad personol, y cysylltiadau personol. Rwy'n gwybod, Peredur Owen Griffiths, eich bod chi wedi sôn am eich cysylltiadau personol eich hun ac rydym ni i gyd wedi sôn am yr hyn y byddwn ni'n ei wneud yn ystod y dyddiau a'r wythnosau nesaf. Ac o ran cysylltiadau personol, hoffwn i ddiolch yn wirioneddol i Peter Fox am rannu a siarad â ni am ei fab a wasanaethodd yn Affganistan a'r effaith y mae hynny wedi ei chael arno ers hynny. Rwy'n gwybod fy mod i'n siarad ar ran Llywodraeth Cymru a phob un ohonom ni yma gan ddiolch iddo nid yn unig am ei wasanaeth, ond mewn gwirionedd am ein hatgoffa ni pam ei bod mor bwysig ein bod ni'n parhau i ddatblygu ein hymdrechion i wneud popeth y gallwn ni, nid yn unig i ddweud 'diolch', ond i sicrhau bod y gefnogaeth yno i'r rhai sydd ei hangen pan fydd ei hangen arnyn nhw hefyd. Ac yn yr un modd, rydym ni wedi clywed am yr hyn y bydd pobl yn ei wneud yn ystod y dyddiau nesaf i gofio, i fyfyrio ac i gydnabod yn ein hetholaethau ein hunain, ac, fel llawer o'r Aelodau, byddaf i, mewn etholaeth fel fy un i, yn ymdrechu'n galed iawn i fod mewn mwy nag un lle ar yr un pryd. Rwy'n mynd i wasanaeth yn Neuadd Llaneurgain ddydd Iau ar Ddiwrnod y Cadoediad ei hun, ac yna dau wasanaeth, un yn y bore yn Nhreffynnon ac un yn y prynhawn yn y Fflint ar Sul y Cofio. Rwy'n gwybod bod Jack Sargeant wedi sôn llawer am y ffordd y mae'n aelod anrhydeddus o gangen leol y Ffiwsilwyr Brenhinol Cymreig, ac rwy'n gwybod bod fy nghyd-Aelod etholaeth Jack wedi ymrwymo'n fawr i gefnogi a bod yno yn y gwasanaeth coffa. A byddaf i'n dweud, os yw fy hen ewythr Tommy yno, yn ôl yr hyn yr wyf i'n ei ddisgwyl, rwyf i'n dweud ar ei ran ef nawr, y byddai'n eithaf hoffi peint yn y clwb Llafur wedyn, Jack, os yw hynny'n iawn gyda chi [Chwerthin.]