Part of 3. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru am 3:09 pm ar 17 Tachwedd 2021.
Mae hon yn weithred na ellir ei hamddiffyn gan gwmni mawr sy'n rhedeg gwasanaethau gyda chymorthdaliadau cyhoeddus—ac ni ddylem anghofio hynny. Mae Bysiau Arriva Cymru wedi mwynhau monopoli, fwy neu lai, ar wasanaethau mewn rhannau o ogledd Cymru dros y blynyddoedd, ac mae'n derbyn y cymorthdaliadau hynny, wrth gwrs, gan Lywodraeth Cymru yn anuniongyrchol. Felly, hoffwn glywed bwriad cryfach gan y Llywodraeth i ymyrryd mewn rhyw fodd, gan fod y grant yn deillio o'r Llywodraeth, felly rhaid eich bod mewn sefyllfa i ystwytho'ch cyhyrau yma, ac os nad ydych, rhaid i chi allu dweud wrthym mai eich bwriad yw bodloni'r mathau hynny o ddisgwyliadau. Rydych wedi sôn yn y gorffennol am ddeddfwriaeth mewn perthynas â chaffael cyhoeddus, er enghraifft. Dyma'r math o beth y mae angen inni ei gynnwys fel mater o drefn mewn contractau yn y dyfodol. Nawr, mae'r cynnig o 29c yr awr fel codiad cyflog o gymharu â'r 39c, wrth gwrs, a roddwyd i gymheiriaid yng ngogledd-orllewin Lloegr yn golygu bod gennym wahaniaeth cyflog o £2.20 yr awr, fel y clywsom, am yrru'r un bysiau ar hyd llawer o'r un ffyrdd, ond wrth gwrs, mae pob un o'r gweithwyr hynny'n wynebu'r un argyfwng costau byw, ac maent yn weithwyr allweddol. Mae'n hawdd anghofio hynny—mae ein gyrwyr bysiau'n weithwyr allweddol. Rydym wedi canmol eu hymdrechion fel arwyr yn ystod y pandemig hwn; maent yn haeddu gwell. Ond wrth gwrs, i mi, mae hyn yn tanlinellu'r ffaith ei bod yn bryd ad-drefnu ein gwasanaethau bysiau. Rydym wedi bod ar drugaredd cwmnïau bysiau masnachol ers gormod o flynyddoedd. Felly, a ydych yn cytuno bellach, Weinidog, fod hyn yn tanlinellu'r angen i gael gwared ar gymhelliad elw preifat o ddarpariaeth gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru ac i ddod â gwasanaethau bysiau yn ôl i ddwylo cyhoeddus?