Mewn perthynas â'ch nod eithriadol o bwysig o ddarparu system fwyd fwy cynaliadwy, mwy lleol a chryfhau'r agwedd caffael cyhoeddus, yn sicr mae hyn yn rhywbeth y mae Plaid Cymru bob amser wedi ei gefnogi ac rydym am weld cynnydd yn nifer a hyfywedd systemau cyflenwi bwyd lleol. Ar hyn o bryd, mae gormod o gynnyrch o Gymru yn cael ei gludo allan o Gymru i'w brosesu, gan golli gwerth ychwanegol mawr ei angen. Mae angen inni gynyddu capasiti prosesu Cymru gyfan, a bydd gwrthdroi colli capasiti prosesu lleol yn gam cadarnhaol i'r cymunedau sy'n byw ac yn gweithio mewn ardaloedd gwledig, ac i les anifeiliaid, ac i fynd i'r afael â'r agenda newid hinsawdd.

Disgrifiodd yr Athro Roberta Sonnino o Brifysgol Caerdydd gaffael cyhoeddus fel yr offeryn mwyaf pwerus sydd ar gael i Lywodraethau ar gyfer llunio economïau bwyd cynaliadwy, ac rwy'n dyfynnu:

'Mae'n ganran enfawr o'n cynnyrch domestig gros, sydd fel arfer yn 13, 14 y cant yng ngwledydd Ewrop, a hyd at 70 y cant mewn gwledydd sy'n datblygu, felly mae'n gyfle euraidd i benderfynu pa fath o farchnadoedd bwyd rydym am eu creu, i bwy a sut. '

Ac fel y gŵyr pawb ohonom, mae tua 51 y cant o laeth Cymru yn cael ei brosesu y tu hwnt i'n ffiniau, ac mae 72 y cant o wartheg Cymru yn cael eu lladd y tu allan i Gymru. Nid yw hyn yn gwneud synnwyr o gwbl i mi. Ac er mwyn datrys hyn, mae angen inni leoleiddio cadwyni cyflenwi, ac rydym angen targedau uchelgeisiol ar gyfer caffael cyhoeddus. Dychmygwch y manteision economaidd ac amgylcheddol fel ei gilydd pe bai 75 y cant o'r bwyd a gaiff ei gaffael yng Nghymru yn cael ei ddarparu gan gyflenwyr lleol. Ar lefel llywodraeth leol, amcangyfrifir y gall cynnydd o 1 y cant mewn caffael lleol arwain at greu neu ddiogelu cannoedd o swyddi.