7. Cynnig o dan Reol Sefydlog 26.91 yn ceisio cytundeb y Senedd i gyflwyno Bil Aelod: Bil Bwyd (Cymru)

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:40 pm ar 17 Tachwedd 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Peter Fox Peter Fox Conservative 4:40, 17 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Mae'r ddadl hon, ar y cyfan, wedi bod yn gadarnhaol iawn ac wedi dangos pa mor effeithiol y gall y Siambr hon fod pan ydym yn gallu cyflwyno syniadau nad ydynt o reidrwydd yn bachu'r penawdau, ond cawsom gyfle i roi ystyriaeth ofalus i bethau sydd o ddifrif yn effeithio ar bob un ohonom, bob dydd. Fel y dywedodd Alun, mae'n ganolog i fywydau pawb yng Nghymru. Y system fwyd yw asgwrn cefn yr economi wledig, gan greu ffyniant a darparu swyddi. Mae'n helpu i arddangos y gorau o Gymru drwy allforio ein cynnyrch enwog, a chlywsom lawer o sôn am hynny heddiw hefyd. Mae'n helpu i leihau allyriadau carbon ac ymladd yn erbyn newid hinsawdd. Mae'n helpu i fwydo'r wlad, gwella iechyd a lles pobl, a rhoi'r platfform sydd ei angen arnynt i lwyddo.

Mae'n helpu i roi'r dechrau gorau mewn bywyd i'n plant a'n pobl ifanc, fel y clywsom gan Laura a Jenny Rathbone mewn perthynas â phwysigrwydd cael bwyd o ansawdd uchel yn ein hysgolion, a'r ffaith bod y cyfleoedd hynny yno, ac eto nid yw cymaint o'r cyrff a all wneud rhywbeth am hynny wedi llwyddo i'w wneud gan nad yw'n ymddangos bod nerth yno i wneud i'r penderfyniadau hynny ddigwydd, ac mae angen inni newid hynny. Yn syml, mae gan y sector bwyd ran sylfaenol i'w chwarae yn creu Cymru fwy cyfartal, iachach a gwyrddach, fel y dywedodd fy nghyd-Aelod, Sam Rowlands.

Hoffwn groesawu peth o'r gwaith y mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn ei wneud ar hyn, ac fel rwyf wedi'i ddweud bob amser, nid mater o geisio gweithio yn erbyn y Llywodraeth yw hyn. Weinidog, rwy'n gwybod eich bod yn cydnabod hynny. Mae'n ymwneud â sut rydym yn gweithio gyda'n gilydd i wella'r cyfleoedd i Gymru. A gadewch inni beidio â thin-droi. Mae angen inni symud yn gyflym. Rydym angen system sy'n gweithio go iawn.

A gaf fi ddiolch i'r cyfranwyr? Jenny, fe godoch chi rai pwyntiau cryf iawn a diolch i chi am eich cefnogaeth. Mae'r pwyntiau ar labelu bwyd yn hollbwysig. Fel y dywedais yn gynharach, nid yw hyn yn ateb i bob dim—mae'n ddechrau proses. Dyma lle fydd angen inni weithio'n agos gyda'n gilydd. Fel y dywedais, mae angen inni weithio gyda'r holl Lywodraethau. Mae rhai pethau y tu hwnt i'n rheolaeth, felly mae angen inni ddylanwadu ar y Llywodraeth er mwyn newid pethau sy'n ddiffygiol.

Dyna pam fod y comisiwn mor bwysig. Nid wyf yn sôn am gomisiwn sy'n bogailsyllu drwy edrych ar strategaeth am flynyddoedd maith. Mae hwn yn gomisiwn a fyddai’n gwneud pethau ac yn gwneud i bethau ddigwydd gyda’r bobl iawn yno i lunio ac ychwanegu at rai o’r pethau hyn yr ystyrir eu bod yn ddiffygiol. Ond o ran y labeli, hoffwn eu gweld ar brydau bwyd pan fyddwch yn mynd i westy. Os ydych yn eistedd i gael pryd o fwyd, mae angen ichi wybod eich bod yn bwyta bwyd o Gymru. Mae angen ei labelu, ac mae cymaint o bethau y gallwn eu gwneud ynglŷn â hynny, ond mae gennym lawer i'w wneud i roi cig ar yr asgwrn, fel petai.

Cefin, diolch am eich cyfraniad. Rwy'n cydnabod eich bod chi a'ch plaid yn cefnogi llawer o'r elfennau. Rwy'n clywed eich negeseuon ac rwy'n ddiolchgar iawn am eich cefnogaeth heddiw.

Alun, mae hwn yn gatalydd ar gyfer newid. Rydym wedi siarad o'r blaen am oren a gwyrdd a'r hyn sy'n digwydd yn Iwerddon, ac am fenter wych—sut y gallwn roi rhywfaint o'r gwersi a ddysgwyd o hynny ar waith yn yr hyn sydd ei angen ar ein system fwyd? Dyna sydd ei angen arnom mewn gwirionedd—y syniadau cydgysylltiedig hynny, y dysgu y gallwn ei ddwyn ynghyd drwy rannu ein profiadau a rhannu'r profiadau a welsom ledled y DU.

Rwy’n siomedig na allwch gefnogi’r Bil, Weinidog, ond diolch am eich ymwneud hyd yma a’ch gohebiaeth. Rwy'n ei werthfawrogi. Rwy’n cytuno bod y ddau ohonom, fel pob un ohonom yn y Siambr hon, yn rhannu nod tebyg o sicrhau dyfodol gwell i’r system fwyd yng Nghymru, ac rwy'n credu'n wirioneddol fod cyfle inni weithio gyda’n gilydd, gydag Aelodau ar draws y Siambr hon, i gyflawni hyn.

Weinidog, rwy'n gwybod eich bod o'r farn y gellid cyflawni'r holl bethau rwy'n eu hawgrymu heb ddeddfwriaeth, ond mae'n rhaid imi anghytuno, ac mae'n rhaid imi ofyn: os gall Llywodraeth yr Alban gyflwyno deddfwriaeth ar y mater hwn a bod Llywodraeth y DU hefyd yn datblygu deddfwriaeth ar hyn, pam na allwn wneud hynny yng Nghymru? Beth sy'n ei rwystro, ar wahân i ewyllys wleidyddol? Nid wyf yn dweud bod unrhyw beth o'i le ar y system sydd gennym yng Nghymru—mae rhai darnau da ynddi—ond mae angen y cyfarwyddyd cyfannol hwnnw arnom i ddwyn popeth ynghyd, a chredaf y byddai strategaeth fwyd Cymru yn gwneud hynny.

Rwy'n ymwybodol, Ddirprwy Lywydd, fy mod yn brin o amser—[Torri ar draws.] Mae fy amser wedi dod i ben. Maddeuwch i mi, dwy eiliad. Ni fyddech yn herio eich plaid wleidyddol wrth bleidleisio o blaid y Bil hwn, ond byddech yn rhoi lles a llwyddiant Cymru yn y dyfodol yn gyntaf. Bydd peidio â chefnogi'r Bil hwn yn golygu y bernir ein bod wedi chwarae gwleidyddiaeth bleidiol yn hytrach na rhoi Cymru yn gyntaf. Bydd methiant i gefnogi'r Bil hwn yn bleidlais yn erbyn ffermwyr a chynhyrchwyr lleol yn ogystal ag iechyd a lles defnyddwyr a chymunedau ledled Cymru. Yn y pen draw, bydd methiant i gefnogi'r Bil yn cael ei ystyried yn gamgymeriad hanesyddol. Diolch, Aelodau. Diolch yn fawr, bawb.